به گزارش کردپرس، در دمشق، دیداری چندساعته میان مظلوم عبدی فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) و احمد الشرع، رئیسجمهور سوریه، برگزار شد؛ دیداری که با حضور تام باراک، فرستاده ویژه آمریکا به سوریه، و برد کوپر، فرمانده ستاد مرکزی نیروهای آمریکا (سنتکام) همراه بود. این نشست را بسیاری «تعیینکنندهترین گفتوگو درباره آینده شمالشرق سوریه» توصیف کردهاند.
این دیدار در حالی انجام شد که تنها یک روز پیش از آن، باراک و کوپر در شهر حسکه با مظلوم عبدی ملاقات کرده بودند. همزمان با آن دیدار، در حلب درگیریهای شدیدی میان نیروهای دولتی و شبهنظامیان کرد در دو محله باقیمانده تحت کنترل کردها رخ داد؛ درگیریهایی که بهگفته منابع تحلیلی، احتمالاً با اهداف سیاسی و برای تحت فشار قرار دادن SDF پیش از مذاکرات دمشق صورت گرفت. فردای این نشست نیز، وزیر خارجه سوریه عازم آنکارا است تا با مقامات ترکیه دیدار کند؛ نشانهای از آغاز دوری فشرده از تحرکات دیپلماتیک در محور دمشق–قندیل–آنکارا–واشنگتن.
زمینه و ترکیب نشست
در نشست دمشق، هیئت SDF متشکل از مظلوم عبدی، الهام احمد (مسئول روابط خارجی)، و روهلات عفرین (فرمانده یگان های زنان کرد سوریه) بود. از سوی دولت سوریه، اسد الشیبانی وزیر خارجه و مرحف ابوقسره وزیر دفاع حضور داشتند. در جریان این گفتوگوها، وزیر دفاع سوریه اعلام کرد که آتشبسی سراسری در سراسر جبهههای کشور برقرار میشود — تصمیمی که نشان میداد دمشق میخواهد مذاکرات در فضایی نسبتاً آرام ادامه یابد.
موضوع اصلی این نشست، احیای توافق ۱۰ مارس بود؛ توافقی که بر اساس آن قرار است تا پایان سال جاری میلادی، نیروهای دموکراتیک سوریه در ارتش سوریه ادغام شوند. با این حال، مظلوم عبدی و هیئت SDF خواستار اصلاح این توافق شدند و تأکید کردند که حاضر به «ادغام انفرادی» در ارتش نیستند، بلکه میخواهند بهصورت یک بلوک نظامی واحد و منسجم در ساختار ارتش باقی بمانند — خواستهای که دمشق تاکنون نپذیرفته است.
تحلیل: فشارهای سیاسی و اختلافات بنیادین
همزمانی درگیریهای شب گذشته در حلب با مذاکرات دمشق، از دید ناظران نشانهای روشن از فشار سیاسی حسابشده از سوی دولت سوریه بود؛ اقدامی برای یادآوری به SDF که کنترل نظامی همچنان در دست دمشق است. این تحولات همچنین حاکی از آن است که گفتوگوهای پیشین مظلوم عبدی با باراک و کوپر در حسکه نتوانسته به نتیجهای برسد که رضایت دمشق و مهمتر از آن، ترکیه را جلب کند.
بر اساس گزارشها، مظلوم عبدی در گفتوگو با الشرع پیشنهاد تشکیل منطقهای خودگردان با الگوبرداری از اقلیم کردستان عراق را مطرح کرده است؛ پیشنهادی که نهتنها با مخالفت آشکار دمشق روبهرو شده، بلکه آنکارا نیز آن را تهدیدی مستقیم علیه امنیت خود میداند. با این حال، تحلیلگران هشدار میدهند که مقصر دانستن صرفِ ترکیه، سادهسازی مسئله است، زیرا در داخل سوریه نیز مخالفتهای گستردهای نسبت به بهرسمیت شناختن ساختار کنونی SDF وجود دارد — بهویژه از سوی گروههای عرب سنی که هرگونه پذیرش خودمختاری کردها را غیرقابل قبول میدانند.
دیپلماسی کنترلشده دمشق
دولت الشرع به دقت مراقب است که ظاهر مذاکرات، به معنای رسمیت دادن به موقعیت سیاسی SDF تعبیر نشود. به همین دلیل، دمشق پیشنهاد مذاکره در خاک فرانسه را که میتوانست سطح گفتوگو را به یک تعامل بینالمللی و «دوطرف برابر» ارتقا دهد، رد کرد. برگزاری نشست در دمشق از دید دولت سوریه مزیت نمادین و سیاسی بزرگی دارد: نشان میدهد SDF همچنان در موضع «طرف داخلی» و نه شریک سیاسی برابر است.
نقش آمریکا و سرنوشت نامعلوم تام باراک
در این میان، گزارشهایی منتشر شده که تام باراک ممکن است در صورت عدم پیشرفت ملموس در روند دمشق، از سمت خود بهعنوان فرستاده ویژه آمریکا به سوریه کنارهگیری کند. باراک که از نزدیکترین چهرهها به دونالد ترامپ است، در این مأموریت با اختیارات گسترده و ارتباط مستقیم با رئیسجمهور فعالیت میکند. کنارهگیری احتمالی او نشانهای از شکست مسیر دیپلماتیک خواهد بود و میتواند به افزایش تنشهای نظامی بینجامد.
احتمال درگیری و موازنه شکننده قدرت
در هر دو سوی بحران نشانههایی از آمادهسازی برای رویارویی احتمالی دیده میشود. SDF در ماههای اخیر شبکهای از تونلها و استحکامات دفاعی در شمالشرق سوریه ایجاد کرده است. در مقابل، دولت دمشق به بازسازی یگانهای وابسته در حلب و دیرالزور ادامه میدهد.
با وجود این، برتری اصلی SDF نه در زمین، بلکه در تصویر و جایگاه سیاسیاش در افکار عمومی آمریکا است. حتی تام باراک در سخنانش تأیید کرده که «کنگره آمریکا همواره نسبت به SDF دیدگاهی همدلانه دارد». با این حال، روابط نزدیک ترامپ با رجب طیب اردوغان میتواند این حمایت را تضعیف کند. ترامپ که اکنون بر کنگره جمهوریخواه کنترل بیشتری دارد، ممکن است در صورت نیاز، به آنکارا برای اقدام محدود در شمالشرق سوریه چراغ سبز نشان دهد — بهویژه اگر عملیات در مناطق عربنشین تحت کنترل SDF متمرکز شود.
چشمانداز صلح یا برخورد
اگرچه همه سناریوها به جنگ ختم نمیشود، اما به نظر میرسد تنها نتیجهای که دمشق و آنکارا میتوانند با آن کنار بیایند، محدود شدن نفوذ SDF به مناطق صرفاً کردنشین و کاهش ظرفیت نظامی آن تا سطحی است که تهدیدی برای ارتش سوریه محسوب نشود. چنین نتیجهای، اما از نظر SDF کاملاً غیرقابلقبول است؛ زیرا آن را به نیرویی حاشیهای، با جایگاه سیاسی و استراتژیک بسیار محدود بدل میکند.
مذاکرات دمشق آغازگر مرحلهای تازه از تعامل محتاطانه میان دمشق، SDF و واشنگتن است. اما فاصله مواضع طرفین، بهویژه در مورد ساختار آینده مناطق خودگردان و ادغام نیروها، آنقدر زیاد است که پیشرفتی واقعی در کوتاهمدت بعید به نظر میرسد. در عین حال، با تشدید فشارهای ترکیه و سردی احتمالی روابط واشنگتن–کردها، هر توقفی در دیپلماسی میتواند بار دیگر دور تازهای از درگیری نظامی را در شمالشرق سوریه رقم بزند.
نشریه نشنال کانتکست
نظر شما