به گزارش کردپرس، حمله اخیر به میدان گازی کورمور در اقلیم کردستان عراق بار دیگر نشان داد که انرژی، به‌ویژه زیرساخت‌های حیاتی برق، امروز نه فقط یک مسئله اقتصادی بلکه یک عرصه تمام‌عیار رقابت سیاسی و امنیتی در عراق است. انفجاری که این هفته تأسیسات کورمور را هدف قرار داد، موجب توقف فوری تولید گاز و در نتیجه خاموشی گسترده در شهرهای اقلیم شد. این خاموشی هشداری بود که همه پیشرفت های حوزه انرژی در این منطقه به خطر افتاده است.

کورمور از نظر اقتصادی و فنی یک پروژه کلیدی است. این میدان حدود ۸۰ درصد گاز نیروگاه‌های اقلیم را تأمین می‌کند و نقش اصلی در انتقال برق به مناطق فدرال عراق دارد. تنها یک ماه‌ونیم پیش، پروژه توسعه KM250 ظرفیت کورمور را به ۷۵۰ میلیون فوت مکعب در روز رساند. قرار بود این پیشرفت، برای نخستین‌بار امکان برق ۲۴ ساعته در اقلیم را فراهم کند. اما این دستاورد، اکنون در معرض تهدید مداوم حملات راکتی و پهپادی قرار گرفته است.

دانا گاز، شرکت اماراتی بهره‌بردار میدان، اعلام کرده که در حمله اخیر به کارکنان آسیبی نرسیده اما اصابت موشک به مخزن ذخیره‌سازی میعانات باعث توقف کامل تولید شده است. مقامات اقلیم در ارزیابی‌های اولیه، همانند حملات پیشین، گروه‌هایی را در داخل فدرال عراق مسئول می‌دانند. از سال ۲۰۲۳ تاکنون دست‌کم ۹ حمله به این میدان انجام شده که مرگبارترین آن‌ها در آوریل ۲۰۲۴ چهار کارگر را به قتل رساند و منجر به تعطیلی طولانی‌مدت عملیات شد.

با وجود اینکه انگیزه دقیق مهاجمان موضوع اختلاف تحلیلگران است، بسیاری معتقدند هدف اصلی جلوگیری از تبدیل‌شدن اقلیم به یک بازیگر مستقل در حوزه انرژی است. خودکفایی انرژی در اقلیم – که با توسعه کورمور در آستانه تحقق قرار داشت – نه‌تنها وابستگی داخلی به بغداد را کاهش می‌دهد بلکه می‌تواند بخشی از نیاز برق عراق به واردات انرژی را نیز جایگزین کند. بنابراین، میدان کورمور به عرصه‌ای تبدیل شده که به‌واسطه آن پیام‌های بازدارنده علیه توسعه انرژی اقلیم ارسال می‌شود.

هم‌زمان برخی این حملات را واکنشی به عملکرد احزاب کرد در انتخابات اخیر عراق می‌دانند؛ انتخاباتی که در آن، احزاب کردی بهتر از حد انتظار ظاهر شدند. از نگاه این تحلیل، هر ضربه به کورمور می‌تواند ابزار فشاری باشد که در نهایت بر توازن قدرت در بغداد تأثیر می‌گذارد.

اما فارغ از انگیزه‌ها، نتیجه روشن است: هر بار که کورمور هدف قرار می‌گیرد، خانه ها در تاریکی فرو می‌روند، بیمارستان‌ها به ژنراتور پناه می‌برند و کارخانه‌ها از کار می‌افتند. افزون بر این، سرمایه‌گذاران خارجی – که ستون فقرات توسعه اقتصادی اقلیم هستند – نسبت به ادامه فعالیت مردد می‌شوند. چندین شرکت بین‌المللی قبلاً توسعه پروژه‌ها را به دلیل نگرانی‌های امنیتی به تعویق انداخته‌اند و تداوم این روند می‌تواند آینده سرمایه‌گذاری در اقلیم را برای سال‌ها تضعیف کند.

بُعد دیگری از بحران که کمتر درباره آن صحبت می‌شود، بی مجازات ماندن عاملان این حملات است. مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم کردستان اخیراً در گفت‌وگویی اعلام کرده بود که برخی افراد مرتبط با حملات پیشین شناسایی و بازداشت شده‌اند، اما توسط دستگاه قضایی فدرال با قرار وثیقه آزاد شده‌اند. به گفته او، چنین اقداماتی مهاجمان را جسورتر می‌کند و پیام می‌دهد که حمله به زیرساخت‌های حیاتی هزینه‌ای ندارد. تنها چند روز پس از این هشدار، حمله جدید به وقوع پیوست و تحلیل او را تأیید کرد.

بارزانی همچنین نسبت به احتمال توقف دوباره جریان نفت اقلیم از طریق خط لوله جیهان – که پس از دو سال وقفه در سپتامبر دوباره راه‌اندازی شد – هشدار داده و گفته بود «دلایل سیاسی» ممکن است بار دیگر صادرات نفت را متوقف کند. مجموعه این تحولات نشان می‌دهد که انرژی در عراق به یک میدان رقابت سیاسی تبدیل شده و هر تصمیم اقتصادی، تبعات سیاسی گسترده‌ای دارد.

اکنون مقام‌های اقلیم خواستار کمک آمریکا برای تهیه سامانه‌های دفاعی ضدپهپادی شده‌اند؛ تجهیزاتی که می‌تواند از زیرساخت‌های حیاتی مانند کورمور حفاظت کند. اما این درخواست با موانع جدی مواجه است، زیرا هرگونه خرید نظامی باید از مسیر دولت فدرال انجام شود؛ مسیری که به گفته مقام‌های اقلیم، بارها مانع‌تراشی کرده است.

در واکنش به حمله اخیر، عزیز احمد، معاون دفتر نخست‌وزیر اقلیم، در پیامی در شبکه‌ای اجتماعی ایکس پرسید: «چند حمله دیگر لازم است تا دولت آمریکا اجازه دهد اقلیم کردستان تجهیزات ضدپهپاد برای دفاع از آسمان و زیرساخت‌های حیاتی خود خریداری کند؟»

در حالی که کارشناسان معتقدند برق اقلیم ظرف روزهای آینده دوباره پایدار خواهد شد، پرسش اصلی همچنان بی‌پاسخ است: بدون پاسخگویی و تضمین امنیت زیرساخت‌ها، آیا پیشرفت‌های انرژی در اقلیم می‌تواند دوام بیاورد؟ حملات به کورمور نشان داده‌اند که تا زمانی که این میدان گازی به ابزار چانه‌زنی سیاسی تبدیل شده، خاموشی‌ها قابل رفع‌اند، اما سایه نفوذ و فشار همچنان روشن باقی می‌ماند.

نویسنده: آمنه بکر، رئیس موسسه کپلر در بخش انرژی خاورمیانه