به گزارش کردپرس، عبدالله اوجالان، رهبر زندانی پ‌.ک.‌ک، در یکی از غیرمنتظره‌ترین تحولات تاریخ معاصر ترکیه، با دیدار کم‌سابقه نمایندگان احزاب حاکم و متحدان ملی‌گرا، به جایگاهی بی‌سابقه از مشروعیت سیاسی دست یافته است؛ امری که نه‌تنها روند حل مسئله کردها در ترکیه را وارد مرحله‌ای تازه کرده، بلکه می‌تواند سرنوشت روابط میان دمشق و نیروهای دموکراتیک سوریه را نیز تعیین کند.

روز دوشنبه، هیئتی مرکب از نمایندگان احزاب عدالت و توسعه (AKP)، حرکت ملی (MHP) و حزب چپ‌گرای طرفدار کردها (DEM) در زندان جزیره‌ای امرالی با فردی دیدار کردند که آنکارا سال‌ها او را «تروریست» و «بچه‌کش» می‌نامید. این دیدار، اعطای مشروعیت سیاسی‌ای است که اوجالان مدت‌ها خواهان آن بود و می‌تواند راه را برای اجماع تاریخی تازه‌ای درباره حل مسئله کرد در ترکیه بگشاید.

مجلس ترکیه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که محور دیدار، تبعیت پ‌.ک‌.ک از دستور اوجالان برای خلع سلاح و انحلال در ابتدای سال جاری بوده است.
در این بیانیه آمده است: «در نتیجه این دیدار، دستاوردهای مثبتی در حوزه یکپارچگی اجتماعی و تقویت برادری حاصل شد.»

گفته می‌شود بخشی از گفت‌وگوها بر اجرای توافق ۱۰ مارس میان دولت موقت سوریه و SDF برای ادغام نیروهای SDF در ارتش ملی سوریه متمرکز بوده است. به‌گفته منابع آگاه، نشست حدود پنج ساعت طول کشیده و موضوع سوریه بخش اعظم گفت‌وگوها را تشکیل داده است.

گره کور سوریه

ادامه بن‌بست میان دمشق و SDF مهم‌ترین مانع بر سر راه تلاش‌های ترکیه برای پیشبرد روند حل مسئله کردهاست. آنکارا امیدوار بود از نفوذ اوجالان بر نیروهای SDF—متشکل از هزاران زن و مرد کرد سوری که سال‌ها تحت فرمان او جنگیده‌اند—استفاده کند تا آنان از بخشی از خواسته‌های خود درباره خودگردانی عقب‌نشینی کرده و در کنار پ‌ک‌ک خلع سلاح شوند.

اما دیدار روز دوشنبه نشان می‌دهد اوجالان همچنان حاضر نیست امتیاز بزرگی بدهد؛ همان‌گونه که در سال ۲۰۱۳ نپذیرفت نیروهای کرد سوریه را علیه دولت اسد بسیج کند. او به جای معاملات پشت‌پرده، همچنان بر به ‌رسمیت‌شناخته‌شدن خود به‌عنوان طرف مذاکره تأکید دارد. پس از ماه‌ها تعلل، دولت ترکیه بالاخره تن به درخواست او داده است. تحلیلگران می‌گویند تشکیل کمیسیون پارلمانی جدید برای قانون‌گذاری در حوزه مطالبات کردها—از سرنوشت نیروهای مسلح تا هزاران زندانی سیاسی مرتبط با پ‌ک‌ک—در اصل با فشار اوجالان انجام شده است. ممتاز ترکونه، تحلیلگر باسابقه، نوشت: «در وضعیت فعلی، اوجالان بی‌تردید یکی از تعیین‌کننده‌ترین بازیگران سیاسی است … و شاید مهم‌ترین آنها.»

کوبانی: باید شخصاً با اوجالان دیدار کنم

مظلوم کوبانی، فرمانده SDF، در گفت‌وگو با خبرگزاری مزوپوتامیا تأکید کرد که شخصاً باید با اوجالان دیدار کند.
به گفته او، اوجالان می‌تواند هم مسیر صلح در ترکیه و هم توافق دمشق و SDF را تسهیل کند. به گفته او :«صحبت از ده‌ها هزار نیروست، و مسائل مهمی مثل نفت. ترکیه نباید از این بترسد. این به نفع خود ترکیه خواهد بود.» مقام‌های اطلاعاتی ترکیه از سال گذشته با الهام احمد—وزیر خارجه غیررسمی اداره خودگردان شمال‌شرق سوریه—در حال مذاکره‌اند. آنکارا خواهان ادغام SDF در ارتش سوریه و واگذاری کنترل منابع نفتی، به‌ویژه در شرق دیرالزور، به دمشق است.
اما مسئله جنگجویان ترک‌تباری که به SDF پیوسته‌اند نیز فقط با دخالت اوجالان قابل حل است. کوبانی و احمد همچنان در لیست قرمز افراد تحت تعقیب ترکیه هستند و اجازه رسمی ملاقات آنها با اوجالان عملاً به‌معنای اعطای مشروعیت سیاسی به آنان خواهد بود.

تردید ترکیه: آیا اوجالان همراهی خواهد کرد؟

به گفته منابع مطلع، آنکارا هنوز مطمئن نیست که اوجالان در نهایت کوبانی و احمد را به پذیرش مطالبات ترکیه وادارد. یکی از این منابع گفت: «اوجالان می‌داند که سوریه قوی‌ترین کارت اوست و با حوصله در حال هدایت دولت به سمت خواسته‌های خودش است.» این وزن سیاسی هم زمان برای دولت ترکیه فرصت و خطر است: هرچه امتیاز بیشتری بدهد، نفوذ اوجالان بیشتر می‌شود—و احتمالاً مطالباتش نیز. برای همین، عمر چلیک، سخنگوی AKP، تأکید کرد که SDF نیز باید خلع سلاح شود. او در واکنش به درخواست کوبانی برای دیدار با اوجالان گفت: «به حرف‌ها کاری نداریم. مهم روند عملی است. SDF شاخه سوری پ‌ک‌ک است و باید تهدید علیه ترکیه بودن را متوقف کند». گفته می‌شود بسته قانونی جدید که قرار است جمعه به پارلمان ارائه شود شامل موادی برای آزادی هزاران زندانی مرتبط با پ‌ک‌ک است. چلیک می‌گوید این «عفو» نیست، اما روشن است که این طرح بخشی از مذاکراتی است که کردها امیدوارند در نهایت به عفو خود اوجالان منجر شود.

چالش افکار عمومی و رقابت‌های حزبی

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد اکثریت مردم ترکیه مخالف مذاکره با اوجالان هستند. این موضوع دیدار اخیر را به مسئله‌ای حساس بدل کرده است. حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) حاضر نشد در دیدار شرکت کند و اعلام کرد ترجیح می‌دهد با صلاح‌الدین دمیرتاش دیدار کند—رهبر کردهای ترکیه که از ۲۰۱۶ زندانی است. این تصمیم به‌گفته تحلیلگران می‌تواند بخشی از رأی‌دهندگان کرد CHP را از این حزب دور کند.

نقش اردوغان

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، عامدانه خود را از این روند دور نگه داشته تا در صورت لزوم بتواند آن را متوقف کند—همان‌طور که در ۲۰۱5 جنگ با پ‌ک‌ک را دوباره آغاز کرد. این بار او دولت باغچه‌لی، رهبر راست‌گرای حزب حرکت ملی، را مسئول پیشبرد روند کرده تا رنگ‌وبوی ملی‌گرایانه به آن بدهد. باغچه‌لی سال گذشته حتی اوجالان را به سخنرانی در پارلمان دعوت کرده بود و اکنون دیدار امرالی را «تحولی تاریخی» می‌خواند. اما تحلیلگران می‌گویند بدون کسب دستاوردی در سوریه، اردوغان نمی‌تواند ملی‌گرایان را راضی کند و رأی کردها برای پیروزی در ۲۰۲۸ کافی نخواهد بود.

حامیان گفت‌وگو: فرصت تاریخی صلح

حامیان روند صلح می‌گویند اردوغان باید منافع شخصی‌اش را کنار بگذارد و به «خیر جمعی» کشور فکر کند.
به باور آنها، اگر روند فعلی موفق شود:

• ترکیه بزرگ‌ترین معضل امنیتی خود را حل خواهد کرد،
• نفوذ بیشتری بر کردهای سوریه و معادلات سوریه پیدا خواهد کرد،
• و نام اردوغان با عنوان رهبر مصلح در تاریخ ثبت می‌شود.

المانیتور