به گزارش کردپرس، شش ماه پیش، کردهای سوریه تحت فشار ایالات متحده با دولت دمشق توافقی امضا کردند تا به بیش از یک دهه خودگردانی عملی در شرق غنی از منابع سوریه پایان دهند. دولت وقت آمریکا به رهبری دونالد ترامپ، در راستای بهبود روابط با آنکارا و با هدایت تام باراک، سفیر آمریکا در ترکیه و فرستاده ویژه به سوریه، به تدریج منافع ترکیه در سوریه را مدنظر قرار می‌داد.

یک دیپلمات غربی در این‌باره گفت: «ایالات متحده نمی‌خواست سوریه جدید دارای دولتی ضعیف مانند عراق باشد که توان مقابله با داعش را نداشت. این امر مستلزم پایان شکاف‌های داخلی در کشور بود».

با این حال، اقدامات دمشق پس از توافق ۱۰ مارس – به‌ویژه مداخله نیروهای امنیتی پس از درگیری خونین میان قبایل بدوی و جنگجویان دروزی در استان سویدا – طی هفته‌های اخیر ورق را به نفع کردها برگردانده است. در این خشونت‌ها صدها غیرنظامی، عمدتاً از جامعه دروزی، کشته شدند.

تأثیر بحران کردها بر روابط خارجی سوریه

ناتوانی دولت سوریه در حل مسئله کردها، روابط خارجی این کشور با دیگر دولت‌ها به‌ویژه ایالات متحده را نیز متزلزل کرده است. واشنگتن ماه گذشته نشانه‌هایی از نرمش در مواضع خود نسبت به یک نظام غیرمتمرکز در سوریه بروز داد. در حالی که بازسازی سوریه پس از جنگ داخلی ویرانگر بدون کمک مالی آمریکا تقریباً غیرممکن خواهد بود، حضور حدود دو هزار نظامی آمریکایی – عمدتاً در شرق تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) – همچنان ادامه دارد. این نیرو در سال ۲۰۱۵ با هدف مبارزه با داعش تشکیل شد.

ماه گذشته، در دیدارهایی که به ابتکار تام باراک میان الهام احمد، سیاستمدار برجسته کرد نزدیک به SDF، و اسعد الشیبانی وزیر خارجه سوریه در دمشق برگزار شد، دولت مرکزی موضعی سرسختانه اتخاذ کرد. یک منبع کردی به روزنامه نشنال گفت: «الشیبانی عمداً دیر سر جلسات حاضر می‌شد و جز انحلال کامل SDF درباره هیچ موضوع دیگری بحث نمی‌کرد.» به گفته این منبع، با وجود این، در توافق ۱۰ مارس موارد دیگری نیز برای گفت‌وگو وجود داشت، از جمله تضمین حقوق همه مردم شرق سوریه.

نشانه‌های تقویت اعتمادبه‌نفس کردها

در اقدامی معنادار، دریابان برد کوپر، فرمانده جدید ستاد مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام)، هفته گذشته در شرق سوریه با مظلوم عبدی، فرمانده کل SDF دیدار کرد. این دیدار همزمان با تبادل اتهام میان دمشق و SDF درخصوص حملات مرزی در امتداد رود فرات صورت گرفت.

اعتمادبه‌نفس کردها تا آنجا افزایش یافته که اداره خودگردان شرق سوریه، قراردادهای آموزشی با دمشق درباره استفاده جزئی از برنامه درسی دولتی را لغو کرده است.

برخلاف اقلیم کردستان عراق، بخش‌های بزرگی از شرق سوریه که تحت کنترل SDF قرار دارد، جمعیت عرب نیز دارد که عمدتاً از قبایل منطقه ای هستند که پیوندهای فرامنطقه‌ای دارند. جامعه دروزی، دولت را به جانبداری از بدوی‌ها در درگیری‌های سویدا متهم کرده است.

یک دیپلمات در امان گفت که احمد الشرع به دلیل این تحولات با انتقادهایی از سوی حامیان خارجی خود، به‌ویژه در اردن که قبایل آن پیوند نزدیکی با قبایل شرق سوریه دارند، مواجه شد. اما در استان دیرالزور، زمانی که برخی قبایل به گشت‌های SDF حمله کردند، دمشق حمایتی از آنان به عمل نیاورد. یک مقام SDF توضیح داد: «الشرع دخالت نکرد، اگرچه قبایل چنین انتظاری داشتند. زیرا در صورت دخالت، حمایت منطقه‌ای خود را از دست می‌داد.»

جست‌وجوی دمشق برای حامیان جدید

در همین حال، الشرع به دنبال تقویت روابط با چین و روسیه است؛ تلاشی که به گفته هوشنگ اوسی، نویسنده کرد، نشان می‌دهد دمشق در حال آماده شدن برای جبران هرگونه کاهش حمایت آمریکا است. اوسی افزود، تصور خوش‌بینانه‌ای که گویا ترکیه توانسته واشنگتن را به حمایت از دولت دمشق وادارد، در حال تغییر است؛ هرچند ترکیه همچنان بازیگر اصلی سوریه محسوب می‌شود.

آنکارا در ماه مه به آغاز روند عادی‌سازی روابط میان واشنگتن و دمشق کمک کرد؛ دولتی که اکنون در دست اعضای سابق گروه هیئت تحریرالشام (HTS) است و در دسامبر گذشته حکومت بشار اسد را سرنگون کرد. سقوط اسد، تغییر بزرگی در توازن قدرت خاورمیانه به‌وجود آورد و روسیه و برخی دیگر از کشورها را از یک متحد استراتژیک محروم ساخت.

به باور اوسی، ایالات متحده باید بر دمشق و آنکارا فشار بیاورد تا نظامی بر پایه خودگردانی استانی ایجاد شود و ثبات بلندمدت در سوریه تضمین گردد. او گفت: «این همان چیزی است که سوریه در ابتدا بر اساس آن شکل گرفت». این اظهارات اشاره‌ای به تقسیمات پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی است.

ترکیه، آمریکا و مسئله کردها

ترکیه همچنان تسلیح کردهای سوریه را تهدیدی بزرگ می‌داند، هرچند در سال ۲۰۱۶ با واشنگتن توافق کرد تا منطقه‌ای تحت نفوذ خود در سوریه ایجاد کند و مانع گسترش SDF شود. هم‌اکنون هزاران نظامی ترک در خاک سوریه حضور دارند؛ موضوعی که با اعتراض اسرائیل روبه‌رو شده است.

ترکیه اصلی‌ترین حامی ارتش جدید سوریه محسوب می‌شود. با این حال، احمد داووداوغلو، نخست‌وزیر پیشین ترکیه، تأکید کرده است که کردهای سوریه نباید از سوی آنکارا تهدید تلقی شوند و می‌توان راه‌هایی برای ادغام SDF در ارتش سوریه یافت. او هشدار داد در صورتی که آنکارا احساس کند واشنگتن تنها برای تضعیف، بحران‌زایی یا تقسیم سوریه به این کشور نزدیک می‌شود، «مشکلی» میان ترکیه و آمریکا بروز خواهد کرد؛ سناریویی که به باور وی به نفع اسرائیل خواهد بود.

منبع: روزنامه نشنال