به گزارش خبرنگار کردپرس، نه سال پیش جرقه برگزاری جشنواره تئاتر افراد دارای معلولیت در ذهن اش زده شد و شروع کرد به آغاز حرکتی متفاوت و تأثیرگذار برای جامعه هدفی که نیاز شدید داشتند به حمایت و انگیزه و شکوفایی.
«فاطمه فخری» کسی که او را به عنوان بنیان گذار جشنواره تئاتر معلولان می شناسند و بابت این کار بزرگ همه قدردان اش هستند. او که کارشناس گروه هنر افراد دارای معلولیت سازمان بهزیستی کشور است از هدف برگزاری و آینده جشنواره در مصاحبه با خبرنگار کردپرس می گوید.
* شما را بنیانگذار جشنواره تئاتر معلولان میشناسند. درباره روند شکلگیری این جشنواره بفرمایید؛ ایده این کار از کجا و چگونه شکل گرفت؟
ایده شکلگیری جشنواره تئاتر افراد دارای معلولیت، حاصل یک نیاز واقعی و میدانی بود. سالها در مراکز توانبخشی، گروههای نمایشی فعالی را میدیدم که با انگیزه، خلاقیت و تلاش جدی کار میکردند، اما امکان دیدهشدن، ارائه اثر در فضای حرفهای و ارتباط با مخاطب گستردهتر را نداشتند. این خلأ باعث شد به این فکر برسیم که باید بستری رسمی، منظم و پایدار برای نمایش توانمندیهای هنری افراد دارای معلولیت ایجاد شود. جشنواره تئاتر معلولان از همین نگاه متولد شد؛ نه بهعنوان یک رویداد صرفاً مناسبتی، بلکه بهعنوان حلقه اتصال توانبخشی، هنر و مشارکت اجتماعی.
* هدف شما از دایر کردن این جشنواره چه بود و آیا جشنواره به اهداف مدنظر رسیده است؟
هدف اصلی ما، توانمندسازی مبتنی بر اجتماع از مسیر هنر بود. تئاتر را انتخاب کردیم چون هنری گروهی، زنده و اجتماعی است و میتواند همزمان بر فرد، خانواده و جامعه اثر بگذارد. هدف دیگر، تغییر نگاه از «معلولیت» به «توانمندی» و ایجاد فرصت برابر برای حضور هنرمندان دارای معلولیت در فضای فرهنگی کشور بود.
امروز با اطمینان میتوانم بگویم جشنواره در بخش مهمی از این اهداف موفق بوده؛ رشد کمی و کیفی گروهها، افزایش اعتمادبهنفس هنرمندان و پذیرش اجتماعی بیشتر، نشانههای روشن این موفقیت است، هرچند همچنان مسیر توسعه ادامه دارد.
* از سال اول برگزاری جشنواره تا سال نهم، ارزیابی شما از نظر کیفیت و محتوا چیست؟
اگر بخواهم منصفانه بگویم، فاصله سال اول تا سال نهم، یک جهش واقعی است. در سالهای ابتدایی، تمرکز ما بیشتر بر ایجاد فرصت و تشویق مشارکت بود، اما بهتدریج کیفیت آثار، ساختار دراماتیک، نگاه کارگردانی و حتی جسارت در انتخاب موضوعات رشد قابل توجهی پیدا کرد به طوری که امروز با آثاری مواجه هستیم که نهتنها در چارچوب جشنواره معلولان، بلکه در فضای حرفهای تئاتر نیز قابل ارزیابی و رقابت هستند. این رشد نشان میدهد سرمایهگذاری روی آموزش و تداوم جشنواره نتیجه داده است.
* این جشنواره تا چه میزان بر دیدگاه افراد دارای معلولیت نسبت به خود و نگاه جامعه نسبت بهمعلولیت تأثیر گذاشته است؟
به نظر من، مهمترین دستاورد جشنواره همین تغییر نگاه بوده است. بسیاری از هنرمندان دارای معلولیت، از طریق تئاتر به بازتعریف هویت فردی و اجتماعی خود رسیدهاند و خود را نه دریافتکننده حمایت، بلکه کنشگر فرهنگی میبینند. از سوی دیگر، جامعه و مخاطبان جشنواره نیز با روایتی متفاوت از معلولیت مواجه شدهاند؛ روایتی مبتنی بر خلاقیت، توانمندی و حضور فعال. این تغییر نگرش شاید تدریجی باشد، اما عمیق و ماندگار است.
* موانع و محدودیتها در این نه سال چه بوده و چگونه رفع شده یا در حال رفع شدن است؟
طبیعتاً مسیر بدون چالش نبوده است؛ از محدودیتهای اعتباری و زیرساختی گرفته تا کمبود فضاهای مناسب اجرا و نگاههای کلیشهای نسبت به تئاتر معلولان. اما با حمایت سازمان بهزیستی، همراهی استانها، مشارکت مربیان و اعتماد به ظرفیت خود هنرمندان، بسیاری از این موانع بهتدریج مدیریت شدهاند. مهمترین عامل عبور از چالشها، باور به ضرورت این مسیر و استمرار آن بوده است.
* توصیه شما به جامعه هنرمندان دارای معلولیت و کارگردانان برای موفقیت بیشتر در عرصه هنرچیست؟
توصیه من این است که اول به توانمندی خود ایمان داشته باشند و هنر را جدی بگیرند. آموزش مستمر، مطالعه، دیدن آثار متنوع و کار گروهی بسیار مهم است. همچنین پیشنهاد میکنم هنرمندان از روایتهای شخصی و تجربه زیسته خود نترسند؛ این تجربهها میتواند به آثاری عمیق، صادقانه و تأثیرگذار تبدیل شود. برای کارگردانان هم تأکید میکنم که نگاه حرفهای و غیرترحمآمیز، کلید رشد واقعی تئاتر معلولان است.
* آینده این جشنواره را چگونه میبینید و چه برنامههایی برای ارتقای کیفی آن دارید؟
آینده جشنواره را روشن و رو به رشد میبینم. تمرکز ما در سالهای آینده بر ارتقای کیفیت آثار، تقویت آموزش تخصصی، پیوند جشنوارههای منطقهای با جشنوارههای ملی و بینالمللی و ایجاد مسیر حرفهای برای هنرمندان برگزیده است.
هدف این است که جشنواره تئاتر افراد دارای معلولیت، نهتنها یک رویداد هنری، بلکه یک جریان فرهنگی اثرگذار در سیاستهای توانبخشی و فرهنگی کشور باشد. /
* مصاحبه: زیبا امیدی فر
نظر شما