به گزارش کردپرس، به عنوان بخشی از برنامه خروج تدریجی نیروهای آمریکایی از عراق، نیروهای ایالات متحده در حال ترک استان‌های این کشور و تجمیع در شهر اربیل، پایتخت اقلیم کردستان عراق هستند. این اقدام چندان غافلگیرکننده نیست؛ چراکه اربیل از سال‌ها پیش میزبان متحدان دیرینه آمریکا در میان کردها بوده و بیش از یک دهه است که به‌عنوان مرکز اصلی عملیات ضد داعش ایفای نقش کرده است.

بر اساس توافق خروج مرحله‌ای میان ایالات متحده و دولت عراق که در سپتامبر ۲۰۲۴ امضا شد، نیروهای آمریکایی از اوت گذشته خروج از پایگاه عین‌الاسد را آغاز کردند و قرار است تا سپتامبر ۲۰۲۵ این روند تکمیل شود. پس از استقرار کامل در اربیل، کمتر از دو هزار نیروی آمریکایی در عراق باقی خواهند ماند که اکثریت آن‌ها در خاک اقلیم کردستان مستقر خواهند بود.

آمریکا از پایگاه نظامی در اربیل، همچنان به حمایت از ماموریت‌های ضد داعش در سوریه دست‌کم تا سپتامبر ۲۰۲۶ ادامه خواهد داد. این پایگاه که در محدوده فرودگاه بین‌المللی اربیل قرار دارد، با برنامه گسترش سکوی فرود بالگردها، ممکن است تا سال‌ها پس از ۲۰۲۶ نیز میزبان نیروهای آمریکایی باشد؛ به‌ویژه اگر اوضاع سوریه همچنان ناپایدار باقی بماند.

در ماه سپتامبر، ۲۵ حمله داعش در شمال‌شرق سوریه منجر به کشته شدن ۴۰ غیرنظامی و نیروی هم‌پیمان آمریکا شد. در همان منطقه، نیروهای کرد سوری متحد واشنگتن روزانه با هسته‌های باقیمانده داعش درگیر هستند و هزاران مظنون به عضویت در این گروه را در زندان‌ها و اردوگاه‌های موقت نگه می‌دارند. در ۱۹ سپتامبر، یورش نیروهای آمریکایی در شمال‌شرق سوریه به کشته شدن یکی از فرماندهان ارشد داعش که در حال برنامه‌ریزی برای انجام حملات خارجی بود، انجامید.

به دلیل موقعیت جغرافیایی، دسترسی مطمئن و امنیت نسبی اربیل، این شهر به سکوی پرتاب اصلی برای چنین عملیات‌هایی تبدیل شده است. گفته می‌شود برخی از بالگردهایی که در اکتبر ۲۰۱۹ نیروهای ویژه آمریکا را برای کشتن ابوبکر البغدادی، رهبر داعش، به ادلب سوریه منتقل کردند، از همین شهر اربیل برخاسته بودند.

داعش در ژوئن ۲۰۱۴ که البغدادی خلافت خودخوانده‌ای را بر بخش‌های گسترده‌ای از عراق و سوریه اعلام کرد، در اوج قدرت خود قرار داشت. تنها دو ماه بعد، حمله این گروه به اقلیم کردستان باعث شد که دولت باراک اوباما نخستین حملات هوایی آمریکا علیه داعش را برای دفاع از اربیل آغاز کند که نقطه آغازی برای جنگ جهانی علیه این گروه بود که در نهایت منجر به نابودی خلافت داعش شد.

نیروهای پیشمرگه کرد سال‌ها در خط مقدم مقابل داعش ایستادند و مانع گسترش آن شدند. مقاومت آنان زمینه را برای ضدحمله نیروهای عراقی و بازپس‌گیری موصل در ژوئیه ۲۰۱۷ فراهم کرد. در همان زمان، در آن سوی مرز در سوریه، نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) که از سوی آمریکا حمایت می‌شدند، پایتخت خودخوانده داعش در رقه را در اکتبر ۲۰۱۷ آزاد کردند و تا مارس ۲۰۱۹ آخرین مواضع داعش در نزدیکی مرز عراق را از بین بردند.

با وجود نابودی ساختار خلافت، داعش هنوز در عراق و سوریه دارای هسته های خفته و بقایایی فعال است. در سوریه، این گروه همچنان تهدیدی جدی به‌شمار می‌رود و حضور در پایگاه اربیل به آمریکا امکان می‌دهد با وجود کاهش نیروهای خود در سوریه (از ۲۰۰۰ به کمتر از ۱۵۰۰ نفر و کاهش پایگاه‌ها از ۸ به ۱ پایگاه)، پشتیبانی حیاتی از نیروهای کرد را ادامه دهد.

آمریکا از زمان جنگ خلیج فارس در ۱۹۹۱ نقش محوری در حفاظت از اربیل و تضمین خودگردانی کردها ایفا کرده است. پس از آن جنگ، منطقه پرواز ممنوعی که به رهبری واشنگتن بر فراز شمال عراق برقرار شد، کردها را در برابر حملات صدام حسین محافظت کرد. در انتخابات نخستین اقلیم در ۱۹۹۲، بسیاری از مردم کردستان عراق صدای هواپیماهای ائتلاف را نشانه‌ای از امنیت می‌دانستند.

اگرچه نیروهای صدام در ۱۹۹۶ برای مدتی کوتاه به دلیل درگیری داخلی کردها وارد اربیل شدند، اما هرگز نتوانستند کنترل پایدار بر این منطقه به دست آورند. اقلیم کردستان بعدها به پایگاه تهاجم آمریکا در سال ۲۰۰۳ برای سرنگونی صدام تبدیل شد و در طول جنگ عراق، هیچ سرباز آمریکایی یا ائتلافی در خاک کردستان عراق کشته نشد.

اما تهدیدهای جدید پس از سقوط صدام ظهور کردند. نیروهای داعش در ۲۰۱۴ از تسلیحات آمریکایی غنیمت‌گرفته از ارتش عراق علیه پیشمرگه‌ها استفاده کردند. پس از شکست داعش نیز، نیروهای عراقی در پی همه‌پرسی استقلال در سپتامبر ۲۰۱۷، شهر کرکوک و مناطق مورد مناقشه را از کردها پس گرفتند.

در سال‌های اخیر، اربیل بارها هدف حملات پهپادی و موشکی نیروهای داخل عراق قرار گرفته است. در مارس ۲۰۲۲ و ژانویه ۲۰۲۴، نیز اقلیم کردستان هدف مستقیم موشک‌های بالستیک هدف گرفت. در آوریل ۲۰۲۴ نیز یک سامانه دفاعی پاتریوت آمریکا در اربیل دست‌کم یک موشک خارجی را رهگیری کرد

در هر حال، حضور آمریکا در اربیل نوعی رابطه برد–برد برای هر دو طرف محسوب می‌شود: برای واشنگتن، پایگاهی امن و راهبردی در قلب خاورمیانه است تا از بازگشت تهدید داعش جلوگیری کند؛ و برای کردها، حضور آمریکا گرچه گاه حملات پراکنده شبه‌نظامیان را به دنبال دارد، اما تضمینی است برای امنیت سرزمینی در برابر خطر داعش یا نیروهای دیگر.

مایکل نایتس، تحلیل‌گر باسابقه عراق، در مصاحبه‌ای با شبکه روداو در سپتامبر گفت که اگرچه حملات پهپادی اخیر چالش‌های امنیتی قابل‌توجهی ایجاد کرده‌اند، اما تهدیدی وجودی برای اقلیم کردستان نیستند. او افزود: «در سال ۱۹۹۶، زمانی که نیروهای صدام وارد اربیل شدند و مناطق مرکزی اقلیم را اشغال کردند، وضعیت متفاوت بود. اکنون چنین چیزی دیگر رخ نخواهد داد. حتی پس از حوادث تلخ کرکوک در اکتبر ۲۰۱۷ هم اقلیم پابرجا ماند. امنیت بنیادین اقلیم کردستان همچنان برقرار است.» به قول او، «اقلیم کردستان عراق از نقشه محو نخواهد شد.»

مجله فوربز آمریکا