به گزارش خبرنگار کردپرس، مهاباد، شهری تاریخی در جنوب آذربایجان غربی است که آثار بازمانده از حکومت (مانایی ها) و (مادها) در آن به چشم می خورد و بنا بر اسناد موجود در سال ۱۰۳۸ قمری، به صورت رسمی به شهر تبدیل شده است. در همان سال و در اواخر حکومت شاه عباس صفوی، «بداق سلطان»، حاکم مهاباد حاکمیت خود را به این شهر انتقال داد و طی اقدامات عمرانی متعدد آن را توسعه بخشید. در واقع مهاباد به مدت ۴۰۰ سال مرکز حکومت محلی ایل مکری بود، حکومتی که در این شهر اقدام به ضرب سکه کرد.

امروزه مهاباد، با 94 اثر تاریخی ثبت شده ملی و وجود جاذبه های تاریخی متعدد، که گواه از حکومت دوره های مختلف در این منطقه است، به عنوان یکی از جاذبه های اصلی و نگین گردشگری در آذربایجان غربی شناخته می شود.

اگر به این شهر سرسبز و زیبا سفر کنید، جاذبه های تاریخی می توانند یکی از مقاصد سفر شما باشد. همچنین با وجود طبیعت زیبا و دلفریب و مراکز تجاری متعدد در این شهر، شما با یک تیر چند نشان زده اید و می تواند در سفر به مهاباد هم سفری تاریخی داشته باشید و هم اینکه در ساحل دریاچه سد مهاباد به تفریح بپردازید و سوغاتی های مناسب به یادگار از این شهر کردنشین توشه سفر کنید.

جاذبه های تاریخی مهاباد

جاذبه های تاریخی این شهر بی شمار است و اگر شما قصد داشته باشید به برای دیدن آنها مهاباد سفر کنید، باید با محوطه باستانی آتشکده سنگی «برده کنته» آشنا شوید ، این اثر تاریخی در فاصله ٧ کیلومتری شمال شهر در محور مهاباد به ارومیه و نزدیک روستای یوسفکند، واقع شده و یکی از آثار کهن و باستانی بسیار ارزشمند و با شکوهِ بازمانده از حکومت (مانایی ها) و مربوط به هزاره قبل از میلاد در مهاباد است که با گذشت هزاران سال همچنان استوار و پا بر جاست.

برده کنته، لغت مرکب کردی متشکل از دو کلمه (به رد) به معنای سنگ و (کون) به معنای حفره و گودال است که در مجموع معنای سنگ حفره دار را می‌دهد و با واقعیت موجود منطبق است. این بنا از جمله مکان های بزرگ و مقدس شهر باستانی "داریوسا" یا "شهرویران" کنونی بوده و برای مردم و ساکنین این شهر، مکانی بسیار مورد احترام و مقدس بوده است که همواره درآنجا مراسمات ویژه و آیینی خویش را برگزار می کرده اند.

بنای برده کنته، بر دشت و ویرانه های (شارویران) یا شهر ویران می نگرد و در پنج کیلومتری سمت راست (روستای دریاز) یا دریاس قرار گرفته که بطلمیوس یونانی نیز از آن با نام داریوسا به عنوان یکی از شهرهای حکومت ماد یاد کرده است.

گور دخمه ایی از زمان حکومت مادها

دیگر اثر برجسته تاریخی که حتما مشتاق دیدنش خواهید شد، گور دخمه «فقره قا»، در شمال شرقی مهاباد و در محور مهاباد به میاندوآب، است. این اثر صخره ای نشانی از دوره حکومت مادها است و از نظر شکل ظاهری با اصول معماری این دوره هماهنگی دارد.

این مقبره فاقد مدخل ورودی بوده و با کمک نردبان می توانید وارد دخمه شوید. در ایوان آن دو ستون سنگی ایجاد شده و پا ستونهایی شبیه گلدان وارونه دارد. ستونهای جلوی ایوان و داخل مقبره بر اثر مرور زمان از بین رفته و تنها پا ستونها و سر ستونها باقی مانده اند . به اندازه ی عرض ایوان یک سالن نیز در داخل مقبره به وجود آمده که با دو پله از هم جدا می شوند و احتمالا اطاق جلویی جهت انجام مراسم تدفین ایجاد شده و در اطاق بعدی هم سه قبر مستطیل شکل به چشم می خورد که یک قبر بزرگ به صورت افقی و دو قبر کوچک به صورت عمود بر ایوان در آن تراشیده شده است.

قبرهایی که در این گوردخمه در دل سنگ تراشیده شده به عمق ٥٠ سانتیمترساخته شده و گفته می شود "فراتیس" پدر "دیاکو" از حاکمان مشهور مادها مسئول ساخت این گوردخمه است و این گوردخمه شاید مقبره خود فراتیس نیز باشد، گرچه هم اکنون گورها خالیست. این اثر برجسته تاریخی آذر ماه سال ۱۳۱۶ با شمارهٔ ثبت ۲۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

نقوش باستانی«خره هنجیران»

دیگر مقصد هدف سفر شما شاید نقوش صخره‌ای «خره هنجیران» باشد، اثری جالب که مربوط به هزاره اول قبل از میلاد و در جاده مهاباد به سردشت واقع شده است.

این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۳۲۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است . این اثر مربوط به نگاره هایی باستانی بر روی چندین سنگ بزرگ وشامل تصاویری از اسب و شکار و سوارکاران است. تمامی نقوش و تصاویر انسانی که بر روی صخره خره هنجیران وجود دارد، به هم شباهت دارند و نقوش و یا اشکال هندسی که به نمادی خاص اشاره داشته باشد در آن دیده نمی شود. در این نقوش تصویر انسان به صورت صلیب کشیده شده است که برخی دارای دست و پای باز و یا بزرگ هستند و برخی دیگر از نقوش انگار وسیله ای مانند خنجر در دستشان است. نقوشی از حیوان های مختلف مانند روباه و بزکوهی نیز بر وی این صخره به چشم می خورد.

مقبره «بداق سلطان» حاکم شهر مهاباد

مقبره «بداق سلطان» هم يكي دیگر از بناهاي زيبا و ارزشمند تاريخي و معماري دوره صــفويه ‌اسـت. اين‌ بنا در جنوب شهر مهاباد بر روي تپه‌اي واقع شده که قبرستان قدیمی شهر بوده و به واسطه قرار گرفتن آرامگاه بداق سلطان(حاکم مهاباد) در آن، قبرستان (بداق سلطان) ناميده مي شود و همچنين به (گومبه زان) نيز در زبان کردی مشهور است.

اين بناي تاريخي با پي سنگي و گنبدی از آجر قرمز ساخته شده و حدود شش متر ارتفاع دارد. امروزه گنبد بداق سلطان مكري، پذيراي مشتاقان و توريستان و جهانگردان است و از سوي سازمان ميراث فرهنگي اقداماتي از قبيل ديواركشي محدوده گورستان و نصب تابلوي راهنما به دو زبان فارسي و انگليسي و نيز كفپوشي محدوده بنا انجام گرفته است. اين بنا هم در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده است.

مسجد جامع و حوضخانه های مهاباد نگاهی به معماری دوره اسلامی

دیگر اثر تاریخی شهر مسجد جامع مهاباد یا «مزگه ‌وتی سوور»، است که بازدید از آن برای گردشگرانی که به معماری دوره اسلامی علاقه مند هستند می تواند جذاب باشد. مسجد جامع مهاباد از قدیمی ترین و مهم ترین بناهای تاریخی دوره اسلامی در غرب کشور به شمار می رود و توازن شکل طاق، گنبد و شبستان باعث شده که، پس از گذشت ٣٣٨ سال از زمان ساخت آن، سالم باقی بماند در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۴۸ با شمارهٔ ثبت ۸۸۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این اثر مربوط به دوره صفویه و یکی از اقدامات مهم عمرانی "بداق سلطان مکری" حاکم مهاباد است که در سال ۱۰۸۹ بنا شده و همچنان پابرجا است.

مسجد تقریبا در مرکز شهر و در داخل بافت قدیم آن واقع شده است. شبستان زیبای آن که مقدمه ای بر شبستان مسجد وکیل شیراز است، ١٠ ستون سنگی دارد و ١٨ گنبد آجری نیمکره، پشت بام اصلی مسجد را پوشانده است که در گذشته با ناودانهای سنگی، آبریز آن میسر شده بود. مصالح اصلی مسجد آجر قرمز است و دو در بزرگ شمالی و جنوبی حیاط ارتباط این بنا را با بیرون برقرار می کند.

در مهاباد همچنین حوضخانه هایی تاریخی شامل سه حوضخانه (شاه درویش، رستم بیگ و عباس آقا) هستند که به عنوان نماد مذهبی مهاباد ثبت ملی شده‌اند و می توانند مکانی دیدنی برای بازدید علاقه مندان به تاریخ باشند.

حمام های تاریخی و موزه مردم شناسی مهاباد

در ادامه حمام تاریخی «لج» که در فاصله بیست و یک کیلومتری شهر مهاباد، واقع شده است دیگر اثر تاریخی مربوط به دوره صفویه است که در ۷ مهر سال ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۱۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قدمت این اثر تاریخی به دوران شاه سلیمان صفوی و شاید اندکی قبل از وی و زمان حکمرانی "صارم بگ مکری" و نواده او "بداق سلطان" یعنی سال ۱۰۵۰ تا ۱۱۰۰ ه.ق می رسد. محوطه زیر گنبد ورودی به صورت چهار طاقی و فواصل زیر دو پایه طاق دار چهار متر است. قسمت فوقانی بنا، که آجرهای قرمز رنگ دارد، با نوعی گچ کاری همراه با پودر سنگ ویژه ای پوشانده شده که حکایت از کهنگی صدها ساله دارد.

مجموعاً فضای عمومی حمام به صورت مستطیل و عرض آن در جنوب و شمال ۱۳ و طول آن در غرب و شرق ۲۰ متر و دارای دو گنبد آجری است که محیط گنبد ورودی ۴۰/۱۴ متر و پیرامون گنبد حمام اصلی ۱۴ متر است. شش گنبد کوچک تر آجری نیز در اندازه های متفاوت دارد.

در مهاباد همچنین حمام تاریخی دیگری به نام حمام «میرزا رسول» وجود دارد که امروز به موزه مردم شناسی تبدیل شده است. این حمام در کنار يکي از گذرگاه هاي قديمي بازار در مرکز شهر قرار گرفته است. البته زمان ساخت این بنا به صورت دقیق مشخص نیست ولی با توجه به فرم معماری بنا و هم دوره بودن آن با مسجد جامع شهر، احتمال می رود این بنا متعلق به دوره صفویه و قاجاریه باشد. مصالح اصلی بنا سنگ و آجر است و ساختاري مشابه ديگر گرمابه هاي قديمي ايران دارد، شامل سربينه، گرمخانه و فضاي انتقالي و گنبد.

حمام دارای تزیینات خاصی نیست ولی بعد از مرمت آن کاشی فیروزه ای رنگ به آن الحاق شده است. این بنا به شماره ٤٨٤٨ در فهرست آثار تاریخی به ثبت ملی رسیده و در سال ١٣٨٠ از طرف سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان خریداری و موردبازسازی و مرمت قرار گرفت و پس از تجهیز و تکمیل به عنوان موزه مردم شناسی مورد استفاده قرار می گیرد. در این موزه آداب و رسوم و فرهنگ مردم منطقه و نحوه پوشش مردان و زنان کرد به نمایش گذاشته می شود.

جاذبه های فرهنگی مهاباد

در کنار جاذبه های تاریخی، شهر مهاباد به عنوان یک شهر فرهنگی هم شناخته شده است. موزه فرهنگی «سرای استاد هیمن» در مهاباد یکی از مکان هایی است که عاشقان ادب و فرهنگ کردی را به سوی خود فرا می خواند.

«سید محمد امین شیخ الاسلامی» متخلص به «هیمن» فرزند سید حسن شیخ الاسلام مکری از تبار عارف و دانشمند معروف ملاجامی چوری، است که در بهار سال ١٣٠٠ شمسی در یکی از روستاهای مهاباد به نام «لاچین» متولد شد. او شاعر و نویسنده نامدار کرد است که لطافت و زیبایی در شعرش موج می زد و در نثرنویسی نیز شیوه ایی منحصر به فرد دارد. استاد هیمن موکریانی، در سال های بعد از انقلاب سردبیر مجله «سروه» به زبان کردی را عهده دار بود. از آثار استاد می توان به (تاریک و روون ، دیوان شعر، ناله ی جودایی، پاشه روک ، مجموعه مقالات و اشعار، بازنویسی تحفه مظفریه از رسم الخط لاتینی به کردی، قه لای دمدم، شازاده وگه دا و هه ورای خالی و ...) اشاره کرد.

در حال حاضر «سرای استاد هیمن» است که خانه استاد «هیمن موکریانی» است به موزه تبدیل شده و هر اتاق در این سرا به وسایل شخصی و معرفی آثار ادبا و هنرمندان شهر مهاباد اختصاص یافته است و بازدید از این موزه می تواند به شما کمک کند از زاویه ایی نزدیک تر با نامداران کرد منطقه آشنا شوید.

مقبره الشعرای مهاباد هم دیگر مکان فرهنگی و ارزشمندی است که گذر بسیاری از مسافران در صورت سفر به مهاباد حتما به آنجا خواهد افتاد. مقبره الشعرا، آرامگاه هنرمندان بزرگ و نامی مهاباد از جمله استاد هژار، هیمن، محمد ماملی، معروف آقایی، عبدالرحمن قاضی، احمد قاضی، جعفر قاضی و بسیاری دیگر از نامداران این مرز و بوم است.

جاذبه های طبیعی و گردش در دل طبیعت سرسبز مهاباد

سوا از جاذبه های فرهنگی و تاریخی شهر مهاباد از اماکن و جاذبه های طبیعی بی شمار گردشگری هم برخوردار است. آب‌ و هواي‌ شهرستان مهاباد در قسمت‌های‌ كوهستاني‌ سرد و ييلاقي‌ و در قسمت‌هاي‌ جلگه‌ای‌ و جنگلي‌ معتدل‌ و قشلاقي‌ است. این شهر‌ با زمستانهای سرد و تابستانهای نسبتاً معتدل است.

رودخانه مهاباد که از ميان ارتفاعات پيرانشهر و سردشت مي گذرد و از بهم پيوستن دو شاخه اصلي "بيطاس" و "دهبکر" به وجود مي آيد، پس از گذشتن از شمال غربي مهاباد در غرب سيمينه رود و شرق گدار وارد درياچه اروميه مي شود. این رود با گذر از شهر در کنار درختان سرسبز منظره زیبایی ساخته و حاشیه آن به مکانی برای اتراق مسافران و بازدید کنندگان تبدیل شده است.

بر روی این رود سد انحرافی در ۸ کيلومتري مهاباد و در نزدیکی روستای يوسفکند جهت آبياري اراضي ساخته شده است که مامن حيات وحش است و زيبايي هاي قابل توجهي دارد.

دریاچه سد مهاباد هم دیگر جاذبه گردشگری شهر به شمار می رود. این سد جزو ١٠ سد پرآب کشور و نزدیکترین سد به شهر در منطقه خاورمیانه شناخته می شود و ساحل دریاچه محل مناسبی برای تفریح و داشتن یک کمپ خانوادگی یا دوستانه است. جاده‌های ارتباطی مهاباد به سردشت و پیرانشهر از کنار این دریاچه زیبا عبور می کند و از نواحی دیدنی اطراف این دریاچه می‌توان به جزیره، قاضی آباد، سر میدان و تاقه دار اشاره کرد که زیبایی های کم نظیر آن می تواند سوژه ایی جالب بریا عکاسان باشد.

تالاب های بین المللی و بهشت پرندگان ایران

مهاباد همچنین دارای دو تالاب زیبای بین المللی «کانی برازان» و «قوپی بابا علی» است. تالاب کانی برازان در ٣٠ کیلومتری شمال شرقی مهاباد قرار دارد.

تالاب بین‌المللی «کانی‌برازان» مهاباد با وسعتی افزون بر ۹۱۰ هکتار یکی از مهمترین تالاب‌های اقماری جنوب دریاچه ارومیه و با ارزش‌ترین زیستگاه‌های انواع پرندگان آبزی و کنارآبزی مهاجر و بومی در شمال‌غرب کشور به شمار می‌رود.

این تالاب که به دلیل موقعیت ویژه و شرایط زیستی منحصربفرد خود در سال ۱۳۸۵ به عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام شد، به نخستین پناهگاه حیات وحش آذربایجان‌غربی تبدیل و به این ترتیب به عنوان یکی از مناطق چهارگانه کشور با جایگاه قانونی معرفی شده است

کانی برازان همچنین به عنوان نخستين سايت پرنده نگري کشور و بهشت پرندگان ایران نيز شناخته شده و يکي از مهم ترين تالاب هاي اقماري جنوب درياچه اروميه به شمار می رود و زيستگاه پر ارزشي براي پرندگان آبزی و کنار آبزی فراهم کرده است.

اين تالاب زيبا و شگفت انگيز سالانه میزبان بيش از ٦٠ هزار قطعه انواع پرنده به اين خواهد بود و شما در ساختمان نخستين برج پرنده نگري كشور در فضايي به وسعت ١٢٠ مترمربع كه دارای تجهيزاتي نظير دوربين و تلسكوپ است می توانید داده تا به تماشاي پرندگان و گونه های کمیاب موجود در اين تالاب بپردازید و تجربه ایی لذت بخش در سفر به مهاباد را رقم بزنید.

تالاب قوپی بابا علی، هم در مسیر جاده مهاباد به میاندوآب قرار دارد. این تالاب همانند کاسه ای نامنظم در بین تپه ماهورها قرار گرفته و برابر طبقه بندی کنوانسیون رامسر، تالاب قوپی باباعلی ازنوع تالابهای دایمی لب شور است و در سال ١٩٧١ در کنوانسیون رامسر به عنواب تالاب مهم بین المللی و در فهرست مناطق مهم پرندگان ایران ثبت شده است. با توجه به زیبایی اطراف تالاب و سهل الوصول بودن آن و حضور پرندگان در فصول مختلف سال امکان جذب گردشگران طبیعت دوست وجود دارد.

غار «سهولان» مکانی فراموش نشدنی

در ادامه غار «سهولان» مهاباد و دومین غار آبی بزرگ در ایران که از مهم‌ترین و کم نظیرترین غارهای طبیعی کشور و همچنین از شگفت انگیزترین جلوه های زیبای طبیعت به شمار می رود، می تواند مقصد بسیاری از گردشگران باشد.

این پدیده زیبا و نادر، در حدود ٤٣ کیلومتری شمال شرقی مهاباد در محور مهاباد- بوکان در نزدیکی روستای سهولان قرار دارد. عمق آب داخل غار در برخی نقاط به ٣٢ متر می‌‌رسد و اختلاف دمای درون و بیرون غار بین ١٠ الی ١٥درجه است.

"سهولان"، در زبان کردی به معنی یخبندان است که شاید دلیل این نامگذاری مربوط به یخبندان‌های طولانی زمستانی و سرمای هوای داخل غار در تابستان باشد. البته اهالی محل این غار را «کونه کوتر» به معنای لانه کبوتر نیز می‌‌نامند. دلیل این نامگذاری وجود تعداد زیادی لانه کبوتر درون غار است. تنها موجودات زنده این غار کبوتر چاهی و خفاش هستند که قسمت‌هایی از غار را به‌ عنوان آشیانه انتخاب کرده‌اند.

امکان قایقرانی در دریاچه غار می تواند شما را با حس اکتشاف هایی جدید روبه رو کند. زیرا سنگ های درون این غار هر کدام حکایت هایی در دل خود دارند که با مشاهده نزدیک آنها شاید کمی هم تعجب کنید!

ظرفیت ۵۶۸ تخت برای میزبانی گردشگران نوروزی در مهاباد

امسال ٥ هتل، ٤ مهمانپذیر و و ٤ اقامت بوم گردی با ظرفیت ۵۶۸ تخت در مهاباد برای اسکان مسافران و میهمانان نوروزی پیش بینی شده و شیوه نامه های بهداشتی ویژه تعطیلات و نحوه پذیرش مسافران در مراکز اقامتی نیز براساس ابلاغ های ستاد ملی کرونا رعایت می شود.

طبق آخرین دستورالعمل ها، امکان سفرها به شرط دریافت سه دز واکسن و یا ۲ دز واکسن و مهلت باقی مانده برای دریافت دز سوم برای مسافران خودروهای شخصی امکان پذیر بوده و سفر در قالب تورهای گردشگری نیز بلامانع است.

خرید سوغاتی در پایان یک سفر دلپذیر

در پایان سفرتان به مهاباد می توانید از بازارچه های تجاری و بازار قدیم شهر هم دیدن کنید. وجود بازار بزرگ "تاناکورا" و بازارچه اصغری به عنوان بزرگترین بازارچه کالاهای خارجی هم از جمله مکان هایی هستند که مسافران زیادی را به خود جلب می کنند. در نهایت؛ صنایع دستی هنرمندان، گلیم بافی، قالیبافی، جولا بافی، کفش سنتی گیوه و ... می توانند سوغاتی های جالبی برای تهیه یک یادگاری شیرین از مهاباد باشند.

گزارش/تانیا شعفی