به گزارش کردپرس، تحلیل از بیرون سیاست در ترکیه، اغلب بر شکاف بین اسلام گرایی سیاسی و سکولاریسم و بین لیبرال ها و محافظه کاران متمرکز است. اما با نگاهی به سیاست امروز ترکیه، یک ایدئولوژی برجسته در این کشور مشاهده می شود که عبارت است از ناسیونالیسم.

ملی گرایان ترکیه حول محور حزب حرکت ملی یا (MHP) جمع شده اند که رهبر آن دولت باغچه لی، متحدان اصلی رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه است.

اعضای سابق MHP که به دلیل حمایت حزب از اردوغان از این حزب جدا شدند، در سال 2017 حزب Iyi  یا حزب خوب را تشکیل دادند که اکنون بخش مهمی از ائتلاف مخالفان است.

سینان اوغان، یکی دیگر از اعضای سابق حزب MHP، که پیش از اعلام برگزاری دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در 28 ماه مه و پس از اینکه به طور شگفت انگیزی بیش از 5 درصد را در دور اول انتخابات ریاست جمهوری روز یکشنبه به دست آورد، از او به عنوان شاه کلید انتخابات در دور دوم نام برده می شود.

ناسیونالیست هایی با رنگ و بوی متفاوت نیز در ترکیه وجود دارند. آنها ناسیونالیست های کرد چپ گرا از حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) هستند که تحت عنوان حزب چپ سبز در انتخابات شرکت کردند.

حتی قبل از ظهور اوغان، حضور ناسیونالیست‌های ترک در راس دو ائتلاف اصلی که برای پیروزی در انتخابات با هم مبارزه می‌کردند، به این نوع ایدئولوژی اجازه داده بود که تأثیر بیشتری بر هر دو طرف داشته باشد. حضور قدرتمند ناسیونالیستها فشار بیشتری بر هر دو طیف برای حل مسئله حدود 3.7 میلیون آواره سوری مقیم ترکیه ایجاد کرده و سال گذشته اردوغان و کمال، قلیچداراوغلو رقیب او در دور دوم ریاست‌جمهوری را وادار کرد به صورت مستقیم به این معضل بپردازند.  ترکیبی از احساسات ضد مهاجران و مشکلات اقتصادی منجر به ایجاد فشار بر سیاستمداران برای بازگرداندن سوری ها به کشورشان شده است.

ناسیونالیست‌های ترک همچنین توانسته‌اند همین مشکلات اقتصادی را برای دامن زدن به نگرش‌های بیگانه‌هراسی نسبت به سایر جمعیت‌های پناهنده و مهاجر به کار گیرند. نگرش‌های ضد عرب نیز در دو طیف چپ و راست در حال افزایش است.

خود اوغان قبلاً از «تروریسم» به عنوان خط قرمز برای حمایت خود در دور دوم یاد کرده است که اشاره ای آشکار به گروه های کرد ترکیه است. این در حالی است که حزب عدالت و توسعه اردوغان سیاستمدارانی از حزب عمدتا کرد اسلامی هدی-پار را در لیست نامزدهای پارلمانی خود گنجانده است. البته مشکل جذب آراء اوغان برای قلیچداراوغلو که از حمایت گسترده رای دهندگان HDP برخوردار شد پررنگ تر است. ممکن است تلاش او برای جلب نظر رای دهندگان اوغان منجر به از دست دادن حمایت کردها شود.

آیا ناسیونالیسم جای جنبش اسلامی را گرفته است؟

ناسیونالیسم ترک همیشه در جمهوری ترکیه پس از عثمانی وجود داشته است اما تنها پس از ظهور آلپارسلان ترکش، سرهنگ سابق ارتش در دهه 1960 سمت و سو پیدا کرده است.

ترکش MHP را تأسیس کرد که همراه با سازمان شبه نظامی وابسته به آن به نام گرگ های خاکستری، در دهه 1970 با گروه های چپ می جنگید. گرگ های خاکستری در قزاقستان به عنوان یک گروه «تروریستی» شناخته شده و در فرانسه ممنوع شده است و درخواست هایی برای قرار دادن نام آن در گروه های «تروریستی» در اتحادیه اروپا و ایالات متحده نیز وجود دارد. دولت ترکیه وجود این گروه را تکذیب کرده است.

درست است که مواضع MHP تحت رهبری باغچلی تعدیل شده است اما او هنوز به عنوان یک جنبش ناسیونالیستی تندرو تلقی می شود که حضور آن در دولت اردوغان، دولت ترکیه را به سمت راستگرایی بیشتر سوق داده است.

اما همیشه اینطور نبوده زیرا  MHP با روند صلح اردوغان با حزب کارگران کردستان ترکیه یا (PKK) در اوایل دهه 2010 مخالفت کرد. اما این حزب از سال 2015 به بعد و پس از شکست روند صلح، و به ویژه پس از کودتای نافرجام علیه اردوغان در سال 2016، به یک متحد ثابت اردوغان تبدیل شده است. از این نظر باید گفت که MHP جایگزین گروهی به نام گولنیستها شده که عمدتاً مقصر ایجاد کودتا بوده و زمانی از شرکای نزدیک اردوغان بودند.

باغچهلی جایگزین چهره هایی مانند عبدالله گل، رئیس جمهور سابق و احمد داود اوغلو، نخست وزیر سابق شده است؛ افرادی که در ظهور اردوغان نقش اساسی داشتند اما در نهایت از او جدا شدند.

داود اوغلو خود به دلیل اتخاذ سیاست خارجی «عدم ایجاد مشکل با همسایگان» مشهور بود. اما وقوع بهار عربی و تمایل به حمایت از گروه‌هایی با پیشینه اسلام سیاسی، مانند النهضه در تونس و اخوان‌المسلمین در مصر به آن پایان داد.

افزایش قدرت روایت ناسیونالیستی در ترکیه به استحکام و انسجام ترکیه در جنگ نظامی با پ.‌ک.‌ک و گروه‌های وابسته به آن در سوریه و عراق کمک کرد. در حالی که میل به فرافکنی قدرت در ترکیه باعث بروز اختلافات در خارج از خاورمیانه، به ویژه در شرق مدیترانه شده است.

همه اینها بدان معناست که در حالی که وابستگی اردوغان به اسلام سیاسی را هرگز نمی توان نادیده گرفت و همچنان برای محافظه کاران داخلی جذاب است اما مسلما ناسیونالیسم ترکی ایدئولوژی قوی تری در دولت ترکیه دارد و به رشد خود در آینده ادامه خواهد داد.

انتظار می‌رود اردوغان در دور دوم در برابر قلیچداراوغلو در دور دوم انتخابات در روز 28 مه پیروز شود زیرا پیروزی اردوغان، انتظارات ترتیب دهندگان نظرسنجی ها را در دور اول به چالش کشیده است.

جانشین اردوغان

اما رئیس جمهور کنونی ترکیه که 20 سال کشور را رهبری کرده است، سال آینده 70 ساله خواهد شد و در زمان انتخابات ریاست جمهوری بعدی در سال 2028، او 74 ساله خواهد شد.

این یک مشکل بزرگ برای حزب عدالت و توسعه است زیرا به نظر می رسد که این حزب بدون وجود اردوغان بدون سکان خواهد بود. در حالی که به طور کلی محبوبیت او ثابت مانده است اما محبوبیت حزب کاهش یافته و رای دهندگان را به سمت احزاب ملی گرا جذب کرده است. در داخل این حزب، هیچ کس جاذبه یا محبوبیت اردوغان را ندارد.

برخی از تحلیلگران پیش بینی می کنند که این بدان معناست که راه برای بالا آمدن یکی از اعضای حزب جمهوری خواه خلق (CHP)، شاید فردی مانند اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول باز خواهد شد و او  احتمالا جانشین اردوغان اما از جناح چپ خواهد شد.

اما این ناسیونالیسم ترک است که هم در اردوگاه دولت و هم در اپوزیسیون در حال برتری است که احتمال ظهور جانشینی از جناح راست را بیشتر می کند.

منبع: الجزیره