به گزارش کردپرس، واکنش‌ها به تغییر ناگهانی رویکرد آمریکا نسبت به احمد الشرع، رئیس‌جمهور سوریه، همچنان ادامه دارد. الشرع فردی است که واشنگتن تا چند سال پیش او را در فهرست تروریسم قرار داده و برای بازداشتش ۱۰ میلیون دلار جایزه تعیین کرده بود.

الشرع در ۲۲ سپتامبر در اجلاس کنکوردیا در نیویورک در برابر ژنرال بازنشسته دیوید پترائوس ـ فرمانده‌ای که زمانی مأمور تعقیب او بود ـ حضور یافت؛ رخدادی که بسیاری آن را «غیرقابل تصور» توصیف کردند. چند هفته بعد، دیدار الشرع با دونالد ترامپ در کاخ سفید و تعلیق ۱۸۰ روزه تحریم‌های سوریه، مسیر جدید سیاست آمریکا را آشکار ساخت.

چهره‌سازی جدید از رهبر جهادی سابق

الشرع قدرت خود را از طریق جبهه النصره و سپس هیئت تحریر الشام (HTS) به دست آورد؛ گروهی که بنا بر گزارش‌های سازمان ملل و دیدبان حقوق بشر، در جنگ داخلی سوریه به عملیات انتحاری، کشتار، شکنجه و جنایات جنگی دست زده است. پژوهش‌های مرکز مقابله با تروریسم وست‌پوینت نیز نشان می‌دهد تغییر نام HTS هرگز به تغییر ایدئولوژی یا رفتار آن منجر نشده است.

با وجود این سابقه، امروز واشنگتن در تلاش است او را «شریک ثبات» معرفی کند؛ اقدامی که به باور ناظران، پیامی نگران‌کننده برای جوامع آسیب‌دیده سوریه از جمله کردها، دروزی‌ها و علوی‌ها دارد.

نگرانی جوامع در حاشیه‌ مانده از بازگشت اقتدارگرایی

دولت الشرع از آغاز کار خود، مطالبات برای خودمختاری و مشارکت واقعی در قدرت را رد کرده است. قانون اساسی موقت، به‌جای گسست از میراث بعث، فدرالیسم و شناسایی فرهنگی کردها را حذف کرده و سیاست‌های یکسان‌سازی را تقویت می‌کند.

گزارش‌های مراکز پژوهشی بین‌المللی نشان می‌دهد پس از به‌قدرت‌رسیدن الشرع، برنامه‌های درسی زبان کردی، فعالیت‌های فرهنگی و حتی تعطیلاتی مانند نوروز محدود شده‌اند. این اقدامات، به‌زعم تحلیلگران، مقدمه‌ای برای بازسازی ساختارهای متمرکز و اقتدارگرایانه است.

در کنار کردها، جامعه دروزی نیز از تشدید ناامنی و حمایت دولت مرکزی از برخی قبایل سنی در درگیری‌های اخیر نگران است؛ روندی که شکاف‌های فرقه‌ای را عمیق‌تر و سازوکارهای دفاع محلی را تضعیف کرده است.

چرا تمرکززدایی برای ثبات سوریه حیاتی است؟

کارشناسان معتقدند حمایت بی‌قیدوشرط واشنگتن از الشرع، خطای راهبردی است. در کشورهای چندقومیتی، توازن قدرت میان مرکز و مناطق پیرامونی مهم‌ترین شرط ثبات سیاسی است. تجربه سال‌های جنگ سوریه نیز نشان داده گروه‌هایی چون کردها و دروزی‌ها، که نقش تعیین‌کننده‌ای در نبرد با داعش داشتند، بیش‌ترین تمایل را به ساختارهای مشارکتی و کثرت‌گرا دارند.

در مقابل، تمرکز قدرت در دمشق ـ همان سیاستی که سوریه را به جنگ داخلی کشاند ـ خطر بازتولید اقتدارگرایی را افزایش می‌دهد.

نقش ترکیه در حمایت از ساختار متمرکز

گزارش‌های اندیشکده‌های منطقه‌ای نشان می‌دهد ترکیه، احمد الشرع را ابزاری برای مهار خودمختاری کردها و بازطراحی شمال سوریه مطابق منافع خود می‌داند. از این منظر، سیاست جدید آمریکا ناخواسته با اهداف آنکارا همسو شده و به زیان متحدان محلی واشنگتن تمام می‌شود.

تحلیل‌ها نشان می‌دهد ثبات سوریه نه از تمرکز قدرت در دمشق، بلکه از تقویت ساختارهای محلی، مشارکت واقعی جوامع متنوع و ایجاد مدل حکمرانی غیرمتمرکز حاصل می‌شود. قمار واشنگتن روی الشرع، بدون اعمال محدودیت و نظارت جدی، ممکن است زمینه‌ساز دورانی تازه از اقتدارگرایی و بی‌ثباتی در سوریه شود.

فیر آبزرور