به گزارش کردپرس، در حاشیه رود فرات در شرق سوریه، نشانههای خستگی و نارضایتی در میان اعرابی که زیر کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) زندگی میکنند، روزبهروز بیشتر میشود. گفتوگوهای میدانی المجله با ساکنان دو سوی رودخانه در استان نفتخیز دیرالزور نشان میدهد که بسیاری از مردم دیگر امیدی به روند مسالمتآمیز برای بازگشت حکومت مرکزی ندارند و خطر درگیری تازهای در حال افزایش است.
یکی از جوانان محلی که سابقاً در صفوف مخالفان مسلح حکومت اسد میجنگید و اکنون به نیروهای وزارت دفاع سوریه پیوسته، در حالی که در میان خرابههای شهر دیرالزور قدم میزد، به خبرنگار المجله گفت: «آن ساختمان بلند، جایی بود که نیروهای امنیتی به ما شلیک میکردند... ماهها خط مقدم نبرد همینجا بود.»
در حالی که هنوز بیشتر ساختمانها در این شهر به ویرانهای از خاک و گلوله تبدیل شدهاند، حضور زنان با کیسههای نان، مردانی که با موتورسیکلت در خیابانهای پر از گودال رفتوآمد میکنند و کودکانی که میان خرابهها بازی میکنند، نشانهای است از زندگیای که به سختی بازمیگردد.
شکاف عمیق میان دو سوی فرات
با وجود گذشت بیش از یک دهه از آغاز بحران سوریه، استان دیرالزور همچنان به دو بخش تقسیم شده است: ساحل غربی تحت کنترل دولت دمشق و ساحل شرقی در دست نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) که تحت حمایت آمریکا فعالیت میکنند.
اما پس از آنکه در ۲۸ سپتامبر، نیروهای SDF پرچم دولت جدید سوریه را در گذرگاه «سمالکا» در مرز با اقلیم کردستان عراق برافراشتند، شکاف میان طرفین بیشتر شد.
دولت سوریه این اقدام را «یکجانبه و با هدف سردرگمسازی اوضاع» توصیف کرد. همزمان، احمد الشرع، رئیسجمهور در سخنرانی خود در نیویورک اعلام کرد که SDF در اجرای توافق ماه مارس برای ادغام نیروهای خود در نهادهای دولتی تعلل میکند، در حالی که کردها تنها یکچهارم جمعیت مناطق تحت کنترل SDF را تشکیل میدهند.
در مقابل، مناطق عربنشین مانند دیرالزور که پیش از ۲۰۱۱ تقریباً تماماً عربزبان بودند، خود را از روند تصمیمگیری و مدیریت کنار گذاشتهشده میبینند.
اتهام «اشغال» و هشدار نسبت به بروز جنگ جدید
شیخ «فرج» از قبیله بزرگ بوشعبان در گفتوگو با المجله پیش از برگزاری همایش بازسازی دیرالزور در ۱۱ سپتامبر گفت: «نیروهای SDF میخواهند منطقه را به جنگ بکشانند. آنها یک باند جنایتکار هستند که زمینهای ما را اشغال کردهاند و زیر نام مبارزه با داعش، مردم عادی را بازداشت و خانهها را تفتیش میکنند. همهی اینها دروغ است.»
او هشدار داد که قبیلههای عرب آمادهی نبرد برای بازپسگیری سرزمین خود هستند، اگرچه «ترجیح میدهند این کار به شکل مسالمتآمیز انجام شود.»
یکی از جوانان عرب ساکن شرق فرات نیز در پاسخ به پرسشهای المجله گفته است: «مطمئنم که همه مردم دیرالزور میخواهند دوباره به دولت مرکزی بپیوندند... اینجا هر روز انفجار و ترور رخ میدهد. دیروز یک خودرو هدف قرار گرفت و منفجر شد. روز قبلتر هم یک پست نظامی SDF با چهار کشته مورد حمله قرار گرفت.»
بیاعتمادی تاریخی و سوءمدیریت
از زمان تسلط SDF بر شرق فرات، شکایات عربها از تبعیض، کمبود خدمات، قیمتهای بالاتر نسبت به مناطق کردی و بازداشتهای خودسرانه افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۱، «غسان الیوسف» رئیس مشترک شورای مدنی دیرالزور، پس از انتقاد از عملکرد SDF، در حملهای مشکوک هدف گلوله قرار گرفت.
در حالی که رسانههای نزدیک به SDF، نیروهای دولتی سوریه را «تروریست» میخوانند، حامیان دمشق نیز این نیروها را متهم به «تجزیهطلبی» و «دستنشاندگی خارجی» میکنند.
فرماندهان جداشده و افشای نارضایتی داخلی
یک فرمانده عرب پیشین در صفوف SDF که پس از تغییر حکومت در دسامبر ۲۰۲۴ از این نیرو جدا شد، در گفتوگو با المجله تأکید کرد: «مردم مناطق تحت کنترل SDF، دولت دمشق را تنها راه رهایی از اشغال میدانند. اگر حمایت ائتلاف بینالمللی قطع شود، SDF حتی توان حفظ مناطق خود را ندارد.»
او با اشاره به حضور گذشته خود در جنگ علیه داعش گفت: «نیروهای SDF بدون پشتیبانی هوایی هیچ نبردی را آغاز نمیکنند. ما زمانی ماهها بدون حتی یک هواپیمای پشتیبان جنگیدیم، اما آنها فقط بعد از بمباران هوایی پیشروی میکنند.»
پیوندهای مبهم با داعش
بسیاری از ساکنان عرب دیرالزور میگویند که SDF برای حفظ کنترل خود، برخی از اعضای پیشین داعش را در پستهای امنیتی و اطلاعاتی بهکار گرفته است؛ کسانی که به دلیل سوابقشان چارهای جز وفاداری به SDF ندارند.
یکی از مناطقی که بیشترین رنج را در دوره حکومت داعش متحمل شد، منطقه عشیره شعیطات است که در سال ۲۰۱۴ شاهد قتلعام دستکم هزار مرد و نوجوان توسط داعش بود. اعضای این قبیله اکنون SDF را متهم میکنند که از نام «مبارزه با داعش» برای سرکوب عربها و دریافت حمایت بینالمللی استفاده میکند.
خطر بازگشت داعش
به گفته منابع محلی، در حالی که عملیاتهای تروریستی و ترورهای شبانه در شرق دیرالزور ادامه دارد، بسیاری بیم دارند که در صورت فروپاشی کنترل SDF، خلأ امنیتی ناشی از آن زمینه را برای بازگشت داعش فراهم کند.
یک فرمانده سابق عرب به المجله گفت: «SDF عمداً برخی از سلولهای داعش را فعال نگه میدارد. نیروهایش فقط افراد پایینرتبه را بازداشت میکنند، اما رهبران شناختهشده داعش آزادانه زندگی میکنند.»
آینده نامعلوم و صبری که تمام میشود
در ماههای اخیر، شمار زیادی از جوانان عرب دیرالزور به نیروهای وزارت دفاع و کشور دولت جدید سوریه پیوستهاند. اما بسیاری در شرق فرات همچنان زیر سایه ترس، فقر و بیاعتمادی به سر میبرند.
در حالی که وزیر دفاع سوریه از مردم این مناطق خواسته است «صبر پیشه کنند تا وحدت کشور از راههای مسالمتآمیز تحقق یابد»، بسیاری از اهالی دیرالزور هشدار میدهند که این صبر در آستانه پایان است.
استان دیرالزور، غنی از نفت و واقع در مرزهای حیاتی سوریه، اکنون به میدان آزمونی برای آینده کشور تبدیل شده است. اگر دمشق و SDF نتوانند به توافقی واقعی درباره ادغام نیروها و تقسیم قدرت دست یابند، بیم آن میرود که دیرالزور دوباره به صحنهی درگیری خونین و یا بازگشت داعش تبدیل شود.
نشریه المجله لندن
نظر شما