تحلیل اختصاصی از روند آتش‌بس، میانجیگری و بازتعریف ائتلاف‌های منطقه‌ای

سرویس سوریه - از نشست دمشق تا آنکارا، تنها ۲۴ ساعت فاصله بود؛ فاصله‌ای که کافی بود تا یکی از پیچیده‌ترین بحران‌های خاورمیانه وارد فصل تازه‌ای از دیپلماسی شود. دیدار شیبانی و فیدان در آنکارا نه فقط نشانه‌ای از عادی‌سازی روابط، بلکه آغاز نظمی نو در شمال سوریه است؛ نظمی که واشنگتن از دور آن را هدایت می‌کند و کُردها در متن آن گرفتار تردید و فشارند.

به گزارش کردپرس، پس از اعلام آتش‌بس جامع در دمشق و دیدار احمد شرع با مظلوم عبدی در ۷ اکتبر، تحولات سوریه با سرعتی بی‌سابقه وارد فاز تازه‌ای از دیپلماسی منطقه‌ای شد. تنها ۲۴ ساعت بعد، «اسعد شیبانی» وزیر خارجه دولت موقت سوریه در سفری رسمی وارد آنکارا شد و در کنار «هاکان فیدان» وزیر امور خارجه ترکیه، در نشستی تاریخی بر «تقویت روابط، اجرای توافق ۱۰ مارس، و حفظ تمامیت ارضی سوریه» تأکید کرد .
این دیدار دومین دیدار رسمی در سطح وزیر خارجه میان دو کشور از زمان سقوط حکومت بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴ بود و به تعبیر بسیاری از تحلیلگران، نقطه‌ای کلیدی در مسیر تثبیت نظم سیاسی جدید سوریه به شمار می‌آید؛
احمد اردم در گزارشی به روند آتش‌بس، میانجیگری و بازتعریف ائتلاف‌های منطقه‌ای و نظمی که اکنون میان سه ضلع شکل گرفته است: «دمشق، آنکارا و واشنگتن» پرداخته است:

بخش اول: از آتش‌بس دمشق تا سفر آنکارا

دیدار روز ۷ اکتبر میان احمد شرع و مظلوم عبدی، با حضور توماس باراک، نماینده ویژه «دونالد ترامپ» رئیس جمهور ایالات متحده در امور سوریه و برد کوپر، فرمانده سنتکام، سرآغاز مرحله‌ای تازه از «مدیریت میدانی و سیاسی بحران» بود.
در این نشست سه‌جانبه، آتش‌بس فراگیر در شمال و شمال و شرق سوریه اعلام شد و دو طرف متعهد شدند که روند ادغام نیروهای SDF در ارتش سوریه را طبق توافق ۱۰ مارس آغاز کنند.
اما در حالی که هنوز جوهر بیانیه خشک نشده بود، رسانه‌های ترکیه از احتمال دیدار قریب‌الوقوع وزرای خارجه سوریه و ترکیه در آنکارا خبر دادند، دیداری که هدف آن، «هماهنگی در اجرای توافق و مقابله با تهدیدات مشترک» اعلام شد .

صبح روز ۸ اکتبر، کاروان دیپلماتیک سوریه به ریاست «اسعد شیبانی» وارد آنکارا شد. ساعتی بعد، او و «هاکان فیدان» در برابر خبرنگاران ظاهر شدند و دیداری را رقم زدند که از آن به عنوان آغاز رسمی فصل دوم روابط دمشق و آنکارا یاد می‌شود.

بخش دوم: محتوای دیدار و محورهای توافق

بر اساس بیانیه رسمی دو وزارتخانه، چهار محور اصلی در دستور کار گفت‌وگوها قرار داشت:
1. تثبیت آتش‌بس
. تعهد دو طرف به جلوگیری از هرگونه درگیری جدید در شمال و شرق سوریه
. تشکیل کمیته نظارت مشترک
2. امنیت مرزی و مبارزه با تروریسم
. تأکید فیدان بر اینکه «عناصر تهدید کننده امنیت سوریه، امنیت ترکیه را نیز تهدید می کنند».
. درخواست دمشق برای توقف عملیات هوایی ترکیه در خاک سوریه
3. اجرای توافق ۱۰ مارس
. آغاز روند ادغام نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) در ارتش ملی
. واگذاری تدریجی گذرگاه‌ها، فرودگاه‌ها و میادین نفتی به دولت مرکزی
4. بازگشت پناهندگان و بازسازی
. همکاری برای بازگشت داوطلبانه آوارگان
. تأسیس کمیته مشترک برای پروژه‌های عمرانی در شمال سوریه

بخش سوم: مواضع دو وزیر در نشست خبری مشترک
اظهارات اسعد شیبانی
اسعد شیبانی اظهار داشت: «سقوط رژیم سابق پایان تاریکی بود که بیش از شصت سال بر سوریه سایه افکند. در چند ماه، کشوری مبتنی بر عدالت و شهروندی ساختیم. اکنون وظیفه ما پرکردن شکاف‌ها و مقابله با تجزیه طلبی است.
او ضمن تأکید بر مخالفت قاطع با تجزیه سوریه گفت: «نیروهای دموکراتیک سوریه در اجرای توافق ۱۰ مارس کند عمل کرده‌اند و هنوز گام عملی برنداشته‌اند. گفت‌وگوهای ما با هدف تأکید بر تعهد به همان توافق و حفظ وحدت کشور است.»
شیبانی همچنین از جامعه جهانی خواست برای پایان حملات اسرائیل به سوریه وارد عمل شود و به توافق عدم درگیری ۱۹۷۴ پایبند بماند .
اظهارات هاکان فیدان
هاکان فیدان تصریح کرد: «تعامل بین‌المللی سوریه روز به روز در حال گسترش است، به ویژه پس از سخنرانی تاریخی رئیس جمهور احمد شرع در سازمان ملل. ما از وحدت و حاکمیت سوریه دفاع می‌کنیم و هرگونه اقدام اسرائیل را محکوم می‌نماییم.
او افزود: «آنکارا هیچ ساختار شبه‌نظامیای را که بتواند امنیت ترکیه یا سوریه را تهدید کند، نخواهد پذیرفت. نیروهای دموکراتیک سوریه باید به تعهدات خود عمل کرده و روند ادغام را کامل کنند.»

بخش چهارم: نقش ایالات متحده و توماس باراک
دو روز پیش از این دیدار، «توماس باراک» در حسکه با «مظلوم عبدی» دیدار کرده بود. او در واکنش به برخی انتقادات ترکیه در شبکه اجتماعی X نوشت: «سفر من به حسکه برای نظارت بر اجرای توافق ۱۰ مارس بود. هیچ یک از فعالیت‌هایم تهدیدی برای منافع ترکیه محسوب نمی‌شود. برعکس، این مأموریت به کاهش تهدیدات فرامرزی و ثبات منطقه‌ای کمک می‌کند.»
در گفت‌وگوی اختصاصی خود نیز تصریح کرده بود: «ادغام SDF در ساختار دولت سوریه زمان بر است، زیرا هنوز اعتماد میان طرفین وجود ندارد. اما این تنها مسیر ممکن است. در نهایت آن‌ها با هم کنار خواهند آمد و این یک ازدواج زیبا خواهد بود.»
این موضع گیری ، بازتاب روشنی از سیاست تازه واشنگتن است: «میانجی گری فعال، بدون حضور دائمی نظامی».

بخش پنجم: واکنش‌های میدانی
جبهه دیرحافر
«زهیر عفرین» فرمانده SDF در جبهه دیرحافر در گفت‌وگو با هاوار تأکید کرد: «ما به آتش‌بس پایبندیم، اما نیروهای دولت موقت آن را نقض می‌کنند و غیرنظامیان را هدف می‌گیرند. او از آمادگی کامل نیروهایش برای دفاع از غیرنظامیان سخن گفت و گزارش‌های رسانه‌های دولتی سوریه را «جنگ تبلیغاتی» خواند.»
محور سد تشرین و پل قره‌قوزاق
مرکز رسانه‌ای SDF نیز در ۸ اکتبر، با صدور بیانیه‌ای رسمی از کشته شدن چهار رزمنده خود خبر داد، از جمله نوچان گابار و تیکوشر عفرین و اعلام کرد: «تا زمانی که اشغال از میان نرود، راه مقاومت ادامه دارد.»
این بیانیه در واقع پاسخی نمادین به مواضع دمشق و آنکارا بود که SDF را به «کندی و تعلل» متهم کرده بودند.

بخش ششم: بازتاب رسانه‌های داخلی و منطقه‌ای
رسانه‌های کردی
پایگاه هاوار و ANF دیدار فیدان - شیبانی را «نشست هماهنگی علیه نیروهای کُرد» توصیف کردند و هشدار دادند که دمشق به تدریج تحت فشار ترکیه، دستاوردهای مدیریت خودگردان را تضعیف می‌کند.
رسانه‌های عربی
الجزیره و المیادین این دیدار را نشانه‌ای از بازگشت دیپلماسی منطقه‌ای سوریه دانستند و تأکید کردند که دمشق اکنون در حال «احیای مشروعیت بین‌المللی» است.
رسانه‌های ترکیه
روزنامه‌های Sabah Daily و Türkiye تیتر زدند : آغاز مرحله همکاری عملیاتی میان دمشق و آنکارا و بر لزوم «خلع سلاح کامل شاخه‌های مسلح کُردی» تأکید کردند.

بخش هفتم: بازتاب جهانی
رویترز نوشت: ترکیه از کُردها خواست از سیاست جدایی‌طلبانه دست بکشند.
 Associated Press گزارش داد: ترکیه و سوریه توافق کردند همکاری امنیتی را در برابر تهدیدات مشترک تقویت کنند.
سانا تیتر زد: آنکارا و دمشق بر حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه تأکید کردند.
24 Kurdistan هشدار داد: این دیدار ممکن است فشارها بر نیروهای کُرد را افزایش دهد و ساختار مدیریت خودگردان را تضعیف کند.

جمع بندی نهایی
دیدار ۸ اکتبر ۲۰۲۵ در آنکارا، ادامه منطقی روندی است که از آتش‌بس دمشق و گفت‌وگوهای حسکه آغاز شد اما این بار، معادله به شکل آشکاری تغییر کرده است:
واشنگتن در نقش میانجی بی‌سلاح
ترکیه در نقش ضامن امنیتی و فشار سیاسی
دمشق در نقش مرکز ادغام و کنترل
کُردها، همچنان در میانه میدان، میان بقا و ادغام

توازن جدید شمال سوریه، نه با توپخانه بلکه با دیپلماسی چندلایه در حال شکل گیری است، دیپلماسی‌ای که می‌تواند اگر دوام آورد، پایان فصلی طولانی از جنگ باشد.

کد مطلب 2789551

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha