بیکاری سرچشمه ناهنجاریهای اجتماعی است/ نقش ناامنی شغلی در افزایش تبهکاری

سرویس کردستان- بیکاری؛ مسئله ای که نشئت گرفته از ناامنی شغلی بوده و پسایند آن هم ناهنجاری های اجتماعی است که از نظر کارشناسان جرم و جنایت را در جامعه رقم می زند.

به گزارش خبرنگار کردپرس، ناامنی؛ تلخ ترین و گزنده ترین نوع احساسی است که بشر می تواند آن را تجربه کند به خصوص حس ناامنی شغلی. حسی کشنده که مانند گله ای اسب وحشی و رم کرده هجوم می آورد و روح را لگدمال می کند، قلب را می فشارد، دنیا را سیاه و تیره می کند و همچون اختاپوسی غول پیکر پاهایش را دور تا دور ذهن گره می زند و با تمام قدرت می فشارد. حسی مرموز که درست ریشه و بنیاد را هدف قرار می دهد و تیرهای نامرئی اش را یکی پس از دیگری به سوی آن نشانه می رود. کار که به اینجا رسید، هزار راه رفته و نرفته برای خلاصی از این احساس تلخ خودشان را به ذهن می رسانند و فرمول های حل مسئله یکی پس از دیگری جلوی چشم رژه می روند. این می آید و آن یکی می رود اما وای از روزی که همه راه ها به کوره راهی بن بست ختم می شوند. اینجاست که بیراهه ها کم کم نمایان می شوند و ناهنجاریهای اجتماعی را آغاز می کنند.

ترس، وحشت، اضطراب، درماندگی و ضعف، همه و همه یکجا جمع می شوند، دست به دست هم می دهند و همه زورشان را یک کاسه می کنند تا راه به جایی ببرند. احساس ناامنی احساسی تلخ و گزنده است که وقتی مربوط به شغل و کار باشد تلخ تر هم می شود چرا که می تواند جامعه ای را درگیر عواقب تلخ خود کند.

کارگرانی که بدون هیچ بیمه و قراردادی برای کارفرما کار می کنند آن هم تا زمانی که کارفرما میلش بکشد! کارمندانی (به خصوص در بخش خصوصی) که معلوم نیست تا ۶ ماه دیگر بازهم به محل کارشان می آیند و رنگ فیش حقوقی شان را می بینند یا نه؟ اگر بیکار شوند چه؟ آیا بازهم می توانند کاری پیدا کنند که مثل سابق چرخ زندگی شان را به هر ضرب و زوری بچرخانند؟ اگر نشد چه؟ و هزار و یک اما و اگر دیگر که همیشه در ذهن شاغلانی که پشتوانه محکمی برای کارشان ندارند، می چرخد.

حس ناامنی شغلی از آن دست ناامنی هایی است که زیر پوست جامعه به وفور در جریان هست و روز به روز آن را بیمارتر می کند غافل از اینکه بیکاری های ناشی از ناامنی های شغلی می تواند یکی از عوامل اصلی بزهکاری و جرایم باشد. کافی است پا در راهروی دادگاه ها و دادسراها بگذارید و پای اعترافات دزدان و مجرمان بنشینید تا بدانید خیلی از این مردان و زنان خطرناک و تبهکار اگر شغلی داشتند یا شغل داشته شان را از دست نمی دادند هرگز پا در دنیای تبهکاران نمی گذاشتند.

اما این قصه سر دراز دارد و به راحتی ختم به خیر نمی شود. تنگناهای مالی و جرم و جنایت هایی که برای برآوردن نیازهای مالی انجام می شود یک روی سکه این ماجراست و روی دیگر سکه زمانی هست که اخراجی ها و بیکارشده ها تصمیم به انتقامجویی می گیرند و دست به اقدامات خطرناک می زنند.

نمونه این موارد را می توان در پرونده های بسیاری دید که در قفسه های دادسراها روی یکدیگر تلنبار شده اند. پرونده های سرقت، تخریب، آتش سوزی های عمدی، آدم ربایی، گروگانگیری و ...

نمونه هایی از این دست کم نیستند، نمونه هایی که ریشه خلاف و بزهکاری را اگر جست وجو کنید خواهید رسید به یک پدیده خطرناک به نام ناامنی های شغلی.

رشد ناامنی شغلی در جوامع توسعه نیافته

سؤال اینجاست افرادی که در شرایط سخت و آزاردهنده ناامنی شغلی قرار می گیرند، ممکن است چه رفتارهایی را از خود بروز دهند؟ جامعه در چنین وضعیتی به کدام سو پیش می رود؟ آیا این معضل درمانی هم دارد؟

در همین زمینه «امان الله قرایی مقدم؛ جامعه شناس» نیاز به امنیت را یکی از نیازهای اساسی و مهم می داند. «نیاز به امنیت نه تنها در دین اسلام و نظریات جامعه شناسان بزرگ به عنوان یکی از نیازهای اساسی مطرح شده بلکه اصلی اساسی در نظام مدیریتی ایران از ۳ هزار و ۵۰۰ سال پیش محسوب می شود. بنابر این می توان گفت ایران قدیمی ترین نظام مدیریتی جهان را داراست».

به گفته او در این نظام به موضوع فراهم کردن امنیت شغلی اهمیت زیادی داده می شد. موروثی بودن مشاغل هم یکی از راهکارهایی بود که آن دوران به کار می رفت تا افراد نگران آینده شغلی خود نباشند و بدانند که در آینده قرار است به چه کاری روآورند و معیشت خود را چگونه و از کدام راه تأمین کنند.

«قرایی مقدم» تأثیر امنیت شغلی بر بازدهی را تأثیری مستقیم می داند که اگر وجود نداشته باشد و کارفرما نتواند آن را برای زیردستان خود تأمین کند، خودش هم متضرر خواهد شد زیرا نتیجه مطلوبی که می خواهد را به دست نخواهد آورد و بازدهی کارکنانش چندان رضایت بخش نیست. «نیاز به امنیت همیشه در همه جوامع بشری وجود داشته و یک اصل و اساس محسوب می شود و شخصی که مشغول به کار است، از یک نظافتچی تا وزیر، چنانچه از احساس ناامنی شغلی رنج ببرد، کارایی و بازدهی چندانی نخواهد داشت».

اما این مسئله بیشتر در کدام جوامع دیده می شود؟ به اعتقاد این جامعه شناس، این مسئله بیشتر در جوامع توسعه نیافته رخ می دهد و همین یکی از عوامل توسعه نیافتگی آن هاست، زیرا جامعه ای که سایر کارکنان آن از احساس ناامنی شغلی رنج می برند به توسعه دست نمی یابند و رو به پیشرفت گام برنخواهند داشت و کار مفید و سودمند در چنین جوامعی کمتر صورت می گیرد.

«قرایی مقدم» نشانه های نداشتن امنیت شغلی در یک جامعه را این گونه برمی شمارد که «در چنین جوامعی افراد خود را به تمارض می زنند تا از زیر کار شانه خالی کنند. غیبت و کم کاری به یک اپیدمی تبدیل می شود و افراد تا جایی که بتوانند کار امروز را به فردا می کشانند، کارشکنی و اختلال ایجاد می کنند که این مسئله به بدبینی های مدیریتی و سیاسی منجر می شود زیرا مردم هم وقتی به عنوان ارباب رجوع به آن اداره یا سازمان مراجعه می کنند و رفتارهای ناشایست و برخوردهای بد کارکنان را می بینند اعتماد خود را نسبت به آن سازمان و دست اندرکارانش از دست می دهند و ممکن است این مسئله را به ادارات دیگر تعمیم دهند».

براساس سخنان او از طرفی چنین سازمانی با استهلاک وسایل رو به رو می شود و بدون آن که بازدهی مفیدی داشته باشد با هدر رفت امکانات روبه رو می شود که این مسئله مخارج زیادی را روی دوش مدیران آن دستگاه خواهد گذاشت و ضربه بزرگی به بقای چنین دستگاه هایی وارد می شود، درحالی که تأمین نیازهای کارکنان و برآوردن نیاز آنان به احساس امنیت شغلی بسیار هزینه های کمتری را متوجه آن دستگاه خواهد کرد و به آنان سود بیشتری خواهد رساند.

فرصت شغلی کوتاه و جرایم مختلف

این ناامنی شغلی می تواند منجر به بروز جرم شود. جرمی که اشخاص با قار گرفتن در شرایط ناامنی مرتکب می شوند. اینجاست که «محمود روح الامینی» به عنوان کارشناس جرم شناسی  تعدادی از مشاغل و فرصت های شغلی را به شکل ذاتی ناامن می داند. «مشاغلی هستند که از همان بدو ورود دارای ماهیت ناامن هستند و شخص با آگاهی از این موضوع آن ها را برمی گزیند و به آن ها وارد می شود. مثلاً کسی که با یک قرارداد ۳ ماهه یا ۶ ماهه در جایی مشغول به کار می شود، می داند هیچ گونه امنیت شغلی ندارد که این موقتی بودن کار، گاهی می تواند آثار نامطلوبی برجای بگذارد و در شخصی که در چنین شرایطی مشغول به کار است چنین توقع و تصوری را ایجاد کند که باید از این فرصت کوتاه پیش آمده نهایت استفاده را ببرد و در چنین شرایطی این شخص با توجه به امکاناتی که دارد دست به جرایم کوچک و بزرگ می زند و فرصت را غنیمت می شمارد».

او درباره این جرایم و موقعیت های ایجاد شده می گوید که «اگر موقعیت شغلی چنین اشخاصی به گونه ای باشد که با ارباب رجوع سر و کار داشته باشند، دست به رشوه گیری می زنند و برای آن که به وظایف عادی خود عمل کنند از مردم پول می گیرند و با این کار زمینه نارضایتی مردم را فراهم می کنند، یا مثلاً اگر در یک شرکت تولیدی مشغول به کار باشند تا جایی که بتوانند برای خودشان از کالاهای آن شرکت جمع آوری می کنند و آن ها را از انبار یا هر جایی که کالاها در آن است برمی دارند و...».

مطابق سخنان این جرم شناس بسیاری از پرونده های دزدی ها از همین دست جرایم است و می بینیم اشخاصی که دست به سرقت کالاهای یک شرکت یا تولیدی زده اند کسانی بودند که احساس امنیت شغلی نداشتند و ترس و نگرانی از بیکار شدن و بی پول ماندن، آنان را به فکر ذخیره سازی از این راه های خلاف انداخته در حالی که اگر همین افراد خود را در موقعیت شغلی ثابت و متناسبی می دانستند شاید دیگر هرگز دست به چنین خلاف هایی نمی زدند و پایشان به دنیای خلافکاران باز نمی شد و آینده نامعلوم آنان را وادار به تبهکار شدن نمی کرد».

بیکارانی که خود را قربانی می پندارند

«روح الامینی» معتقد است از بین افرادی که شغل و کار خود را از دست می دهند آنانی بیشتر در معرض خطر و لغزش قرار دارند که خود را قربانی می پندارند و باور دارند برای بیکارشدنشان توجیه منطقی و قانونی وجود نداشته است. مسئله بیکارشدن اشخاصی که امنیت شغلی نداشته اند، جنبه های گوناگونی دارد.

شخصی که کار و شغلش را از دست داده، احساس ناامنی شغلی اش به اوج خود رسیده یا معتقد است که این مسئله پیش آمده امری اجتناب ناپذیر بوده و آن را می پذیرد یا معتقد است که در حق او ظلم شده و خود را قربانی می پندارد.

اشخاصی که خودشان را قربانی نمی دانند معتقد هستند که این بیکار شدن تقصیر خودشان بوده انگیزه ای برای ارتکاب به جرم ندارند اما این موضوع برای افرادی که خود را قربانی می دانند فرق می کند. این افراد معتقدند که به دلایل غیرقانونی و غیرقابل توجیه اخراج شده اند و این احساس مظلومیت و قربانی شدن در آنان خطر زیادی دارد زیرا ممکن است درصدد جبران و انتقامجویی برآیند.

به گفته «روح الامینی» این مسئله می تواند مشکلات زیادی را برای افرادی که مورد خشم و انتقامجویی واقع شده اند ایجاد کند. «بسیاری از پرونده های تخریب و آتش سوزی در اثر همین انتقامجویی ها رخ داده و ریشه پرونده ها در بسیاری از موارد به این مسئله می رسد. اما گاهی این موضوع به سرقت های کلان ختم می شود و کسانی که از یک شرکت تولیدی یا فروشگاه و... کنار گذاشته می شوند به دلیل آشنایی با نقاط ضعف محلی که در آن شاغل بودند و دانستن راه های سرقت آن محل، بدون کمترین احساس گناه دست به دزدی از محل کار سابق خود می زنند و این کار را حق خودشان می دانند که ضایع شده است. معمولاً این اشخاص به دلیل آشنایی با محل، کمترین ردی از خود به جای نمی گذارند».

وقتی کار پیدا نمی شود

از نظر این جرم شناس حالت سومی هم وجود دارد و آن هم زمانی است که شخص بیکار شده نه خودش را مقصر می داند و نه محل کار سابق را و بدون کوچکترین فکر منفی به دنبال کار می گردد تا جایی را پیدا کند که بتواند نیازهای مالی اش را تأمین کند: «چنین شخصی ممکن است در شرایطی گرفتار شود که نتواند کار پیدا کند و به هر دری که بزند باز نشود. این مسئله در جوامعی که یافتن کار یک معضل است و بیکاری غوغا می کند به وفور دیده می شود. وقتی چنین شخصی مدتی بیکار بماند و بی پولی و نداشتن درآمد به زندگی اش فشار بیاورد ممکن است ناخواسته به سوی کارهای مجرمانه کشیده شود».

راه حل چیست؟

به نظر می رسد برای پدیده هایی که اینگونه می توانند جامعه را دچار مشکل کنند و آن را با خطر روبه رو سازند چاره ای وجود داشته باشد، چاره ای که نه فقط با شعار بلکه با راهکار های اساسی و پشتوانه های عملی به سرانجام برسد.

در این باره آن طو که «محمود روح الامینی» می گوید برای درمان این معضل باید راه حل هایی از طریق وزارت کار پیش بینی شود که افراد به راحتی و بدون دلیل، بیکار و اخراج نشوند. همچنین از طرفی قوه قضائیه باید تدابیری را بیندیشد که اینگونه پرونده ها با سرعت و فوریت بیشتری مورد بررسی قرار بگیرند تا کسانی که دچار چنین وضعیتی شده اند و کارشان را بی دلیل از آنان گرفته اند احساس نکنند که حقشان ضایع شده و کسی صدایشان را نمی شنود چرا که در صورت بروز چنین احساسی و به تعویق افتادن پرونده ها افراد خودشان دست به کار می شوند و این گونه جرم روی جرم می آید.

این کارشناس جرم شناسی در ادامه نقش بیمه ها را هم در این زمینه و جلوگیری از بروز جرایم اینچنینی مؤثر می داند. «بیمه های بیکاری باید تسهیلات بیشتری را فراهم کنند تا در صورت بروز چنین وضعیت برای اشخاص، ریسک بزهکاری در آنان پایین بیاید».

باید دانست تبهکاری ها همیشه هم انتخاب شده نیستند و ناامنی های شغلی گاهی تبهکارانی را در دامن خود می پروراند که به اجبار و ناخواسته پا در دنیای جرم و جنایت گذاشته اند. /

کد خبر 2780673

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha