به گزارش کردپرس، ازسرگیری صادرات نفت اقلیم کردستان از خط لوله عراق–ترکیه  علاوه بر تأمین نفت مورد نیاز پالایشگاه‌های آمریکایی با قیمت‌های رقابتی، نشانه‌ای از تقویت سیاست‌های واشنگتن در قبال شرکا و رقبا در منطقه است.

دو ماه پس از بازگشایی  خط لوله نفتی عراق-ترکیه، در ۲۴ نوامبر یک نفتکش حامل نفت خام تولیدی در اقلیم کردستان عراق که از بندر جیهان ترکیه حرکت کرده بود، در پایانه نفتی لوئیزیانا در ایالات متحده پهلو گرفت. گرچه واردات نفت آمریکا معمولاً بر اساس تجارت خصوصی و قیمت‌گذاری انجام می‌شود، اما این محموله بدون توافق موقت سه‌جانبه‌ای که در سپتامبر با میانجی‌گری آمریکا میان بغداد، اربیل و شرکت‌های نفتی فعال در شمال عراق حاصل شد، امکان‌پذیر نبود. این اتفاق به صادرات این خط پس از بیش از دو سال توقف پایان داد.

ایالات متحده طی دهه‌های گذشته نقش مهمی در ساختار انرژی عراق؛ از تضمین درج حقوق مدیریت مشترک نفت «جدید» برای کردها در قانون اساسی ۲۰۰۵ گرفته تا حمایت همزمان از فعالیت شرکت‌های آمریکایی در جنوب و شمال عراق، میانجی‌گری در توافق‌های قبلی بغداد–اربیل درباره درآمدهای نفتی، و تشویق ترکیه، عراق و اقلیم به دستیابی به توافق اخیر درباره این خط لوله ایفا کرده است. این نقش‌آفرینی امروز نیز؛ چه برای ثبات یکی از تولیدکنندگان اصلی نفت جهان و چه برای شرکت‌های آمریکایی که به دنبال توسعه پروژه‌های خود در شمال و یا بازگشت به فعالیت‌های بالادستی در جنوب هستند، اهمیت دارد که نمونه آن قرارداد اخیر با اکسون‌موبیل است.

چرا پالایشگاه‌های آمریکا به دنبال نفت اقلیم کردستان هستند؟

بر اساس داده‌های شرکت اطلاعات بازار Kpler، نفتکش «سی‌ویز برازوس» در اواخر اکتبر حدود یک میلیون بشکه نفت خام اقلیم کردستان را در بندر جیهان بارگیری کرده و سپس راهی لوئیزیانا شده است. طبق تأیید Kpler و TankerTrackers، انتظار می‌رود نفتکش‌های بیشتری در آینده نزدیک در آمریکا تخلیه شوند.

یکی از دلایل اصلی این صادرات، نیاز پالایشگاه‌های آمریکا به نفت خام متوسط و ترش است؛ نوعی نفت که در داخل آمریکا به مقدار کافی تولید یا با هزینه مناسب حمل نمی‌شود. ایالات متحده در حالی که نفت سبک شیرین صادر می‌کند، برای تأمین نیاز پالایشگاه‌های خود همچنان واردکننده نفت متوسط، سنگین و ترش از خاورمیانه و آمریکای لاتین است.

شرکت‌های صادرکننده نفت اقلیم برای جذب مشتریان، پس از بازگشایی  خط لوله تخفیف‌های چشمگیری ارائه کردند و صادرات به سرعت از سر گرفته شد. نخستین محموله‌ها عمدتاً راهی پالایشگاه‌های اروپا و مدیترانه بودند، یعنی مقاصد سنتی نفت شمال عراق پیش از تعطیلی خط لوله در مارس ۲۰۲۳.

در گزارش‌های اخیر از نفت صادراتی با عنوان نفت کرکوک یاد شده، در حالی که طبق گزارش Iraq Oil Report، هیچ نفتی از میادین کرکوک به جیهان ارسال نشده و تمامی نفت فعلی صادراتی از میادین اقلیم کردستان تأمین می‌شود. با این حال، منابع بازار می‌گویند SOMO (شرکت دولتی بازاریابی نفت عراق) اکنون تمام نفت شمال را تحت عنوان «نفت کرکوک» عرضه می‌کند؛ اقدامی که با توجه به کنترل کامل SOMO بر روند بازاریابی، چندان غیرمنتظره نیست. نفت اقلیم پیش‌تر با نام KBT شناخته می‌شد.

پیش از تعطیلی ۲۰۲۳، خط لوله عراق به ترکیه،این خط لوله روزانه ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار بشکه نفت منتقل می‌کرد که ۳۵۰ تا ۳۷۵ هزار بشکه آن متعلق به اقلیم و ۷۵ تا ۱۰۰ هزار بشکه آن نفت دولت فدرال بود. صادرات فعلی هنوز به این سطح نرسیده است.

اهمیت ژئوپلیتیک خط لوله عراق–ترکیه

توافق موقت  بر سر بازگشایی این خط لوله زمینه را برای مذاکرات گسترده‌تر بغداد و اربیل درباره تولید و صادرات نفت شمال و همچنین حل‌وفصل بیش از یک میلیارد دلار بدهی اقلیم به شرکت‌های نفتی فراهم کرده است. طبق توافق سپتامبر، یک شرکت مشاوره غربی مأمور ارزیابی وضعیت پرداخت‌هاست و این توافق پس از ۳۱ دسامبر باید به‌صورت ماهانه تمدید شود.

اهمیت  این خط لوله فراتر از اقتصاد است. آغاز مسیر خط لوله از کرکوکِ خارج از اقلیم به SOMO امکان می‌دهد در آینده نفت سایر مناطق عراق را نیز از طریق ترکیه صادر کند—مسیر صادراتی‌ای که پیش از دهه ۱۹۹۰ به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گرفت. همچنین، دو خط موازی  خط لوله مذکور ظرفیت نظری حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز دارند، اگرچه ظرفیت عملی فعلی بسیار کمتر است و نیازمند نوسازی است. گسترش استفاده بغداد از این خط، روابط عراق و ترکیه را نزدیک‌تر کرده است.

فرصت‌های انرژی فراتر از نفت

بخش عمده گاز طبیعی عراق در جنوب و به‌عنوان محصول جانبی تولید نفت استخراج می‌شود، اما اقلیم کردستان دارای ذخایر قابل توجه گاز غیرهمراه نفت و ظرفیت بالاتر تولید برق است. تقویت همکاری انرژی میان بغداد و اربیل می‌تواند به شرکت‌های بین‌المللی اجازه دهد پروژه‌های گازی اقلیم را گسترش دهند و به این ترتیب، گاز بیشتری به شبکه سراسری عراق تزریق شود.

در همین راستا، هفته گذشته بزرگ‌ترین مجتمع گازی اقلیم هدف حمله راکتی قرار گرفت؛ حمله‌ای که نشان می‌دهد افزایش نقش گاز اقلیم پیامدهای امنیتی نیز دارد.

از دیگر نتایج مثبت بالقوه باگشایی خط لوله، حل‌وفصل اختلاف حقوقی عراق با ترکیه بر سر صادرات نفت اقلیم در سال‌های گذشته و تسهیل مذاکرات گسترده‌تر درباره توافقی بلندمدت برای  این خط لوله است.

علاوه بر این، فشارهای آمریکا و اروپا باعث شده ترکیه واردات نفت از روسیه—که در ۹ ماه نخست سال جاری روزانه حدود ۳۰۰ هزار بشکه بوده—را کاهش داده و به دنبال منابع جایگزین باشد. این خط لوله می‌تواند نفتی مشابه با نفت روسیه، اما از منبعی نزدیک‌تر و شاید با قیمت پایین‌تر، در اختیار آنکارا قرار دهد.

انستیتو واشنگتن برای خاورمیانه