به گزارش کردپرس، حزب کارگران کردستان ترکیه یا(پ‌. ک‌.ک)در اواخر اکتبر۲۰۲۵ خروج یک‌جانبه نیروهایش از ترکیه به شمال عراق را اعلام کرد. این تصمیم پس از آن اتخاذ شد که اعضای این گروه در ماه ژوئیه در شمال عراق به‌صورت نمادین سلاح‌های خود را سوزاندند.

ترکیه از این اقدام استقبال کرده و به گفته منابع، در حال آماده‌سازی قانونی برای بازگشت هزاران جنگجوی این گروه و غیرنظامی کرد از اقلیم کردستان عراق به کشور است.

پ‌.ک‌.ک که در ترکیه، سوریه و عراق فعالیت داشته، نزدیک به نیم قرن برای ایجاد یک دولت کردی با آنکارا جنگیده است. خروج نیروها در پی فراخوان تاریخی عبدالله اوجالان، رهبر و بنیان‌گذار زندانی این گروه، در فوریه گذشته برای خلع سلاح و انحلال کامل پ‌ک‌ک انجام شد. این اقدام در ادامه احیای روند صلح از سوی ترکیه در سال گذشته بود؛ روندی که بیش از یک دهه پیش شکست خورده بود.

با این حال، به گفته «مطلو چیویراوغلو»، تحلیلگر مسائل کردی، خروج نیروهای پ‌ک‌ک بیشتر اقدامی نمادین است، چراکه نیروهای این گروه مدت‌هاست از جنوب شرقی ترکیه عقب‌نشینی کرده‌اند. اما یک تحلیلگر ترک که نخواست نامش فاش شود، نظر دیگری دارد: «خروج نیروهای پ‌ک‌ک واقعی است، نه نمادین. بیشتر اعضا به کوه‌های قندیل در شمال عراق منتقل شده‌اند.»

او در گفت‌وگو با The New Arab افزود: «این عقب‌نشینی بیشتر یک ژست حسن نیت است تا نتیجه یک توافق رسمی، چراکه هنوز هیچ تضمین مشخصی از سوی آنکارا وجود ندارد.»

به گفته چیویراوغلو، پ‌ک‌ک فهرستی از مطالبات خود منتشر نکرده، اما این مطالبات احتمالاً شامل «حقوق سیاسی و فرهنگی برای کردها» و اصلاحات دموکراتیک خواهد بود. او توضیح می‌دهد: «مطالبات کردها اکنون بسیار محدود است. پ‌ک‌ک زمانی از تشکیل کردستان بزرگ سخن می‌گفت، اما سال‌هاست از آن ایده فاصله گرفته است. امروز یکی از خواسته‌های احتمالی کردها می‌تواند شناسایی رسمی هویت کردی در قانون اساسی ترکیه باشد.»

یک منبع ترک نیز گفت: «پ‌ک‌ک خواهان به‌رسمیت‌شناختن عاملیت سیاسی کردها، گسترش حقوق و تضمین‌های نهادی است. هرچند خودمختاری در دستور کار نیست، اما تمرکززدایی، آزادی فرهنگی و اختیارات بیشتر محلی از جمله اهداف آن‌هاست.»

به باور چیویر اوغلو، اوجالان ممکن است کنترل حزب فعلی «برابری و دموکراسی خلق‌ها» (DAM) را در دست بگیرد یا حزب جدیدی تأسیس کند. به گفته او «آنچه پیروان او می‌خواهند این است که او بتواند آزادانه در سیاست فعالیت کند.»

در مقابل، رجب طیب اردوغان نیز می‌تواند از روند صلح سود سیاسی ببرد. به گفته تحلیلگر ترک، «مذاکرات کنترل‌شده می‌تواند برای اردوغان نوعی نمایش عملگرایی در برابر ناظران بین‌المللی باشد و در داخل کشور، حمایت نمایندگان کرد را برای اصلاح قانون اساسی به‌دست آورد.»

در حالی‌که اردوغان برای تمدید دوره ریاست‌جمهوری خود به تغییر مجدد قانون اساسی نیاز دارد، چالش اصلی او در روند صلح مسئله اعتبار است. «تلاش‌های قبلی برای صلح شکست خورده و واکنش‌های ملی‌گرایانه همچنان قدرتمند است. افزون بر این، پ‌ک‌ک یک ساختار واحد و منسجم ندارد و همین موضوع دستیابی به موضع مشترک را دشوار می‌کند.»

«توماس مگی»، پژوهشگر مؤسسه اروپایی، نیز تأکید می‌کند «پ‌ک‌ک را نباید صرفاً یک حزب سیاسی واحد دانست، بلکه باید آن را شبکه‌ای از بازیگران مرتبط در عراق، سوریه و ایران در نظر گرفت.»

این موضوع پرسش‌هایی را مطرح می‌کند: اکنون که پ‌ک‌ک از ترکیه خارج می‌شود، آیا حضور خود را در عراق و سوریه تقویت خواهد کرد؟ و اگر چنین شود، آیا ترکیه تحمل آن را خواهد داشت؟

آینده نفوذ پ‌ک‌ک در عراق و سوریه

در شمال عراق، پ‌ک‌ک کنترل دو شاخه اصلی خود یعنی «نیروهای دفاع خلق» (HPG) و «یگان‌های مقاومت سنجار» (YBS/YJS) را در دست دارد که در کوه‌های قندیل و سنجار پایگاه نظامی دارند.

در سوریه نیز شاخه محلی پ‌ک‌ک، یعنی «یگان‌های مدافع خلق» (YPG)، تا حد زیادی در ساختار «نیروهای دموکراتیک سوریه» (SDF) ادغام شده است؛ نیرویی چندقومیتی که از سال ۲۰۱۵ با حمایت ایالات متحده برای مقابله با داعش شکل گرفت.

ترکیه مدت‌هاست SDF را شاخه‌ای از پ‌ک‌ک می‌داند؛ موضعی که اخیراً توسط «توماس باراک»، نماینده آمریکا در امور سوریه، نیز تکرار شده است.

«توماس مگی» می‌گوید اعضای پ‌ک‌ک در ساختار اداری و نظامی «اداره خودگردان شمال و شرق سوریه» نقش کلیدی دارند. به گفته او، «آن‌ها ستون فقرات پروژه خودگردانی در سوریه بوده‌اند و همین موجب دوام طولانی‌تر آن نسبت به پیش‌بینی ناظران شده است.»

«اداره خودگردان» که نخست در سال ۲۰۱۲ در چند شهر کردنشین شمال سوریه شکل گرفت، پس از شکست داعش به مناطق عرب‌نشین شرق کشور نیز گسترش یافت و اکنون مجموعه‌ای از شوراها و وزارت‌خانه‌ها را در بر می‌گیرد.

در دمشق، مقامات سوری هشدار داده‌اند که در صورت عدم ادغام کامل SDF در ارتش سوریه تا پایان سال و بر اساس «توافق ۱۰ مارس»، ترکیه ممکن است بار دیگر علیه آن‌ها دست به عملیات نظامی بزند.

بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸، ترکیه دو عملیات نظامی بزرگ علیه SDF انجام داد («سپر فرات» و «شاخه زیتون») و شمال‌غرب سوریه را به کنترل نیروهای نیابتی خود درآورد. در همین حال، حملات ترکیه علیه مواضع پ‌ک‌ک در عراق و سوریه همچنان ادامه دارد.

چیویر اوغلو می‌گوید: «ترکیه نمی‌تواند در داخل با پ‌ک‌ک به صلح برسد، مگر اینکه در سوریه نیز به توافقی موازی دست یابد. کردهای ترکیه و کردهای سوریه دو نیمه یک سیب‌ هستند؛ پیوندهای خانوادگی و تاریخی میان آن‌ها عمیق است. نمی‌توان درباره آشتی سخن گفت، در حالی‌که هم‌زمان علیه کردهای سوریه دشمنی ادامه دارد.»

با این حال، یک منبع ترک می‌گوید آنکارا هرگز SDF را به رسمیت نخواهد شناخت، اما ممکن است «در صورت جدایی کامل از فعالیت‌های مسلحانه، حضور محدودی از آن را تحمل کند. هدف ترکیه انزواست، نه آشتی؛ مهار، نه تعامل.»

«توماس مگی» اما معتقد است که پ‌ک‌ک در مسیر دیگری حرکت خواهد کرد . به گفته او، «اگر پ‌ک‌ک کاملاً از ترکیه عقب‌نشینی کند، حضورش در سوریه و عراق به‌طور طبیعی افزایش خواهد یافت، زیرا این مناطق به اولویت‌های اصلی جنبش تبدیل می‌شوند.»

او می‌افزاید: «حفظ مناطق تحت کنترل در سوریه برای پ‌ک‌ک ،به احتمال زیاد به اولویتی حتی بالاتر از گذشته بدل خواهد شد.

نیوعرب