کردپرس

با بازگشت وزرای اتحادیۀ میهنی به جلسات هیأت دولت و دیدارهایی که دفاتر سیاسی دو حزب اتحادیۀ میهنی و حزب دمکرات کردستان انجام دادند امیدها به بهبود روابط و رسیدن به توافق بر سر مسأله انتخابات پارلمان نیز قوت یافت اما مسأله کرسی‌های اقلیت‌ها به عنوان مسأله اصلی و حل نشده میان این دو حزب اصلی کردستانی باقی ماند و علیرغم وساطت نماینده سازمان ملل هیچ یک از طرفین حاضر به پذیرش خواستۀ طرف مقابل نیست. اتحادیۀ میهنی کردستان خواستار چهار کرسی اقلیت‌ها در پارلمان است و نمایندۀ سازمان ملل پیشنهاد واگذاری دو کرسی را به اتحادیۀ میهنی مطرح کرد اما نه حزب دمکرات و نه اتحادیۀ میهنی هیچ یک، این پیشنهاد را نپذیرفتند و علیرغم دیدار و گفتگوهایی که در میان دفاتر سیاسی دو حزب و کمیته‌های مشترک انتخاباتی‌اشان برگزار شد، موضوع انتخابات پارلمانی همچنان به عنوان مشکل اصلی صحنۀ سیاسی اقلیم کردستان باقی مانده و چه بسا بیش از همیشه پیچیده شده است.

بن بست گفتگوها

 منشا اصلی اختلافات میان اتحادیۀ میهنی و حزب دمکرات کردستان در مسأله انتخابات پارلمانی به ۱۱ کرسی اقلیتها مربوط می‌شود. اتحادیه میهنی خواستار اختصاص ۴ کرسی از کرسی اقلیتها به منطقه سلیمانیه است ۲ کرسی از ترکمن‌ها به کفری و ۲کرسی از مسیحیان به کویه تعلق بگیرد. حزب دمکرات این درخواست را نمی‌پذیرد. اخیرا سازمان ملل برای داوری وارد این مذاکرات شد و پیشنهاد داد که ۲ کرسی از اقلیتها به سلیمانیه اختصاص یابد یک کرسی از ترکمن‌ها و یک کرسی دیگر از مسیحیان باشد. اما هیچکدام از این دو حزب با این پیشنهاد موافق نبودند. اکنون اتحادیه میهنی می‌خواهد حداقل ۳ کرسی از اقلیتها را در اختیار داشته باشد حزب دمکرات هم این موضوع را نمی­پذیرد و به این صورت گفتگوها به بن بست کشیده شده‌اند.

زمانیکه هر دو حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی در حال برگزاری جلسه بودند فراکسیون حزب دمکرات در یک کنفرانس خبری خواستار برگزاری نشست پارلمان درروز دوشنبه تاریخ ۲۰۲۳/۵/۲۲ و اضافه شدن دو دستورکار پارلمان شد این دو دستور کار شامل این موضوعات بود:

• فعال کردن کمیسیون انتخابات و نظرسنجی کردستان
• اصلاح قانون انتخابات

پس از برگزاری کنفرانس فراکسیون حزب دمکرات هیمن هورامی معاون رئیس پارلمان کردستان از حزب دمکرات، مونا قهوه‌چی دبیر پارلمان از اقلیتها این نامه را برای اضافه کردن دو  دستور کار نشست روز دوشنبه امضا کردند. ریواز فایق رئیس پارلمان کردستان از اتحادیه میهنی، دستور کار اضافه شده را -که شامل فعال کردن کمیسیون عالی مستقل انتخابات است- امضا نکرد و پس از آن فراکسیون اتحادیه میهنی در پارلمان کردستان بیانیه‌ای منتشر کرد که در آن آمده است حزب دمکرات با استفاده از نماینده‌ اقلیتها در اقدامی یکطرفانه‌ی غیر قانونی دستور کار فعال کردن کمیسیون انتخابات را برای نشست روز دوشنبه اضافه کرد.  

فراکسیون اتحادیه میهنی این اقدام را غیر قانونی می‌داند و برای این ادعا به ماده ۴۸ بند ۴ از مصوبه داخلی استناد می‌کند که بیان می‌دارد باید دستور کار پارلمان  ۲۴ ساعت تمام  قبل از شروع نشست پارلمان به اعضای پارلمان ابلاغ شود. علاوه بر بحث غیرقانونی اضافه کردن دستور کار پارلمان، اتحادیه میهنی به توافق خود با حزب دمکرات اشاره می‌کند که در آن آمده است دو طرف توافق کرده‌اند که موضوع فعال کردن کمیسیون و اصلاح قانون انتخابات با هم و هماهنگ انجام گیرد. جنبش تغییر هم که اکنون سومین فراکسیون بزرگ در داخل پارلمان است با اتحادیه میهنی هم نظر است و خواهان این است که فعال کردن کمیسیون عالی مستقل و اصلاح قانون انتخابات با هم به جلو برود.

ماه عسل به پایان رسید

پس از گذشت تنها یک هفته از عادی شدن روابط میان حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی و بازگشت تیم وزرای اتحادیه میهنی به جلسات کابینه دولت موضوع انتخابات درحال کشاندن این شرایط به نقطه اول است. فراکسیون اتحادیه میهنی در بیانیه‌ای اعلام کرد: یکبار دیگر حزب دمکرات از نماینده اقلیتها درهیئت رئیسه پارلمان کردستان برای امضای یک موضوع غیرقانونی استفاده کرد از این رو پیامدهای این اقدام غیرقانونی را برعهده مجریان این امر می‌گذاریم.

طبق قانون، انتخابات دوره ششم باید در ماه سپتامبر 2022 برگزار می‌شد، اما پارلمان کردستان در جلسه (۹/۱۰/2022) دوره خود را تا پایان فصل پاییز قانون‌گذاری سال 2023 تمدید کرد و انتخابات این دوره را به تعویق انداخت. از جمله علتهای بیان شده برای به تعویق انداختن انتخابات پارلمان و تمدید مهلت قانونی دور پنجم پارلمان کردستان به موارد زیر در مقام توجبه، اشاره شده است: «جلوگیری از ایجاد خلأهای قانونی، تضمین حفظ منافع عمومی، تکمیل اصلاحات قانونی، اداری و فنی برای برگزاری انتخابات، دستیابی به شمار دقیق و واقعی تعداد رأی دهندگان، فراهم کردن فضای سیاسی مساعد برای دستیابی به وحدت و اجماع ملی»

 روز دوشنبه 22 ماه مه 2023 تنشی کم سابقه در نشست پارلمان کردستان رخ داد. در این نشست، ریواز فایق رئیس پارلمان کردستان –که از اتحادیۀ میهنی کردستان است- در نطق کوتاهی گفت: به منظور حفاظت از یکپارچگی و اتحاد میهنی و اتفاق نظر جریان‌های سیاسی تصمیم گرفتم تا از اختیار قانونی و بدون قید و شرط خود –که در تبصره سوم ماده 18 آمده است و اختیار ریاست، خاتمه دادن یا تعویق و به تأخیر انداختن جلسات را به رئیس پارلمان می‌بخشد- استفاده کنم و نشست امروز پارلمان کردستان را به تعویق بیاندازم. پس از اظهارات رئیس پارلمان، هیمن هورامی، معاون رئیس پارلمان مخالفت خود را اعلام کرد و گفت: «ما معتقدیم این تصمیم مبتنی بر تعصب است. کسانی که موافق ادامه جلسه هستند دستشان را به نشانه موافقت بالا بگیرند». پس از آن نیز هیمن هورامی موضوع فعالسازی کمیسیون انتخابات را به رأی گذاشت و در نهایت این موضوع به وقوع درگیری فیزیکی و تنشی کم سابقه در پارلمان کردستان انجامید. پس از وقوع تنش در صحن پارلمان، دفتر اطلاع رسانی ریواز فایق رئیس پارلمان کردستان در بیانیه‌ای اعلام کرد که پس از به تعویق انداخته شدن نشست پارلمان، نتیجۀ نشست امروز و موضوعی که در این نشست تصویب شود ارزش قانونی نخواهد داشت.

به نظر می‌رسد اقدام حزب دمکرات کردستان روز دوشنبه 22 ماه مه 2023 در پارلمان عدم توجه به آیین‌نامۀ داخلی مرتبط با پارلمان و اختیارات رئیس پارلمان به شمار می‌آید. حزب دمکرات ادعا کرده است که اقدام آنان قانونی است و در غیاب رئیس پارلمان، تمام اختیارات وی به معاون رئیس پارلمان انتقال می‌یابد. هیمن هورامی، معاون رئیس پارلمان با این توجیه، اظهار کرده است که در غیاب رئیس پارلمان با اختیاراتی که بر اساس قانون داشته، ریاست جلسه را برعهده گرفته و کمیسیون عالی انتخابات اقلیم کردستان با 58 رأی موافق فعال شده است. این در حالی است که اتحادیۀ میهنی کردستان و شخص رئیس پارلمان، این مصوبه را فاقد وجاهت قانونی دانسته‌اند و علاوه بر محکوم کردن اقدام حزب دمکرات کردستان، گفته‌اند که هرگز این قانون را نمی‌پذیرند زیرا جلسه پارلمان از جانب رئیس پارلمان تعطیل شده و اعلام کرده بود که جلسه به تاریخ دیگری موکول خواهد شد. از سوی دیگر مسرور بارزانی نخست‌وزیر اقلیم کردستان از تصویب فعالسازی کمیسیون انتخابات توسط حزب دمکرات، قدردانی کرده و آن را اقدامی قانونی و جایز خوانده است اما معاون وی قباد طالبانی هنوز موضعی اتخاذ نکرده و سکوت را بر موضع‌گیری ترجیح داده است.

یک روز پس از تنش کم سابقه ای که در پارلمان کردستان رخ داد، مصوبه پارلمان مبنی بر فعالسازی کمیسیون عالی انتخابات اقلیم کردستان که در غیاب رئیس پارلمان و با امضای هیمن هورامی معاون پارلمان تصویب شد در روزنامه وقایع کردستان منتشر شد و به نظر می رسد که حزب دمکرات بر اجرای این مصوبه مصمم است و اکنون پرسش بزرگ این است که آیا اتحادیۀ میهنی کردستان این اقدام حزب دمکرات و مصوبه 22 ماه مه 2023 پارلمان را در خصوص فعالسازی کمیسیون انتخابات خواهد پذیرفت یا خیر؟

نمونه‌هایی از سوابق تنش در صحن پارلمان کردستان

در سال 2007 فراکسیون سبز در پارلمان کردستان موضع سختی اتخاذ کرد و از رای دادن به قانون نفت و گاز خودداری کرد و صحن پارلمان را ترک کرد. مرحوم مام جلال به جای حمایت از تصمیم و موضع فراکسیون سبز، رئیس فراکسیون اتحادیه میهنی را به منظور اقناع اتحادیه میهنی کردستان تغییر داد و چند روز بعد نمایندگان اتحادیه میهنی را ناچار کرد تا به صحن پارلمان بروند و به قانون نفت و گاز رای دهند!

در سال 2011 پارلمان کردستان رای خود را درباره اعتراضات آن هنگام صادر کرد و بر اساس آن تمامی خواسته های تظاهرکنندگان در مقابل «درکی سرا» را تایید کرد که این تصمیم در اقدامی کاملا غیرقانونی توسط دکتر کمال کرکوکی (عضو حزب دمکرات کردستان) پنهان شد اما اتحادیۀ میهنی با سکوت خود مهر تأییدی بر این اقدام غیرقانونی زد.

در 30 ژوئن 2013، در یک جلسه کاملا غیرقانونی که به درگیری فیزیکی انجامید، حزب دمکرات به کمک اتحادیه میهنی کردستان و بدون رأی­ گیری، دوره ریاست مسعود بارزانی بر اقلیم کردستان را تمدید کرد.

در دوره چهارم پارلمان کردستان، حزب دمکرات از ورود دکتر یوسف محمد رئیس پارلمان ممانعت کرد و در اقدامی غیرقانونی، پارلمان کردستان را تعطیل کرد. در این دوره نیز اتحادیۀ میهنی با سکوت خود به این اقدام حزب دمکرات کردستان مشروعیت بخشید.