به گزارش خبرگزاری کردپرس در این آیین، دکتر یارمحمد قاسمی در نقد این کتاب عنوان کرد: همه چیز در علوم انسانی فراگردی و پروسه‌ای است و نویسنده می‌توانست به جای تکامل فرهنگی از ترکیبات دیگری مانند توسعه فرهنگی، تحول فرهنگی و غیره استفاده کند.

او گفت: صیدی کلهر باید از متشأ فرهنگ نیز در این کتاب سخن می‌گفت که آیا فرهنگ را یک پکیج آسمانی میداند یا فرهنگ امری برساخته است؟

وی عدم تعریف مشخص مدنظر نویسنده این کتاب از واژگان و مفاهیم که در ساحت یک اثر علمی، هر واژه یک بار معنایی و تعاریف مختلفی دارد را مهم‌ترین نقطه ضعف کتاب دانست و گفت: جای توضیح برخی مفاهیم نیز در این کتاب خالی است؛ مفاهیمی چون گفتمان فرهنگی، توسعه فرهنگی، هژمونی فرهنگی، مقاومت فرهنگی، مهندسی فرهنگی، سند فرهنگی و از همه مهم‌تر رابطه قدرت و فرهنگ که در این کتاب مغفول مانده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام افزود: در هیچ جای این کتاب از قدرت و رابطه مثبت یا منفی آن با فرهنگ سخنی به میان نیامده است و جا دارد مبحثی با عنوان دگرگونی فرهنگی و قدرت نیز در ویراست بعدی کتاب در آن دیده شده و گنجانده شود.

نگاه روانشناسانه نویسنده به جای نگاه جامعه شناسانه، عدم توضیح هرمنوتیک مدنظر نویسنده و رابطه آن با تکامل فرهنگی، دگرگونی فرهنگی و رابطه آن با آسیمیلاسیون، تأثیر صنعت فرهنگ در دگرگونی فرهنگی و... از دیگر مباحث این کتاب بود که دکتر قاسمی به فراخور هر کدام توضیحات لازم را ارائه کرد.

پس از نقد تخصصی دکتر قاسمی، دکتر بهروز سپیدنامه نیز نکاتی در راستای اهداف جلسه ذکر کرد.

وی اظهار داشت: فرهنگ به تعبیر ریموند ویلیامز یکی از دو یا سه مفهوم پیچیده است. به همین دلیل، پرداختن به این مفهوم در عین سادگی بسیار دشوار و به اصطلاح سهل الممتنع است.

او گفت در ایران، مطالعات جامعه‌شناختی فرهنگ معمولاً به دو شیوه انجام شده است. یکی مواجهۀ عام و برون دانشگاهی و دیگری مواجهۀ خاص و درون دانشگاهی. مواجهۀ نخست معمولاً توسط کسانی انجام شده که تحصیلکردۀ رشتۀ جامعه‌شناسی نیستند اما دریافت‌های خویش را از فرهنگ و مسایل آن به رشتۀ تحریر درآورده‌اند. در این میان گاه شاهد «جامعه‌شناسی بدون جامعه‌شناس» و گاه شاهد تحلیل‌های عام هستیم که مبتنی بر درک دایره المعارفی از مفهوم فرهنگ است.

مواجهۀ درون دانشگاهی با مقوله فرهنگ، رهیافتی تخصصی است که در آن مفاهیم در سپهر خویش نشان‌دار و دارای مرزبندی‌هایی هستند که هرگونه هم‌پوشانی و این‌همانی را بر نمی‌تابند. در این نوع از مواجهه حوزه‌هایی چون «جامعه‌شناسی فرهنگ»، «جامعه‌شناسی فرهنگی» و «مطالعات فرهنگی» متمایز از یکدیگرند و فرهنگ در هرکدام از آن‌ها دارای نقشی خاص و معنایی متفاوت است.

عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام خاطرنشان کرد: مطالعۀ فرهنگ از منظر متخصصین، مبتنی بر تعلق پارادایمی آنان است. تعلق پارادایمی پوزیتویستی، افراد را به ساحت «جامعه‌شناسی فرهنگ» و تعلق پارادایمی تفسیری آنان را به سوی «جامعه‌شناسی فرهنگی» می‌کشاند. لذا با توجه به اصل قیاس ناپذیری پارادایم‌ها، در این مجال، با امتناع مطالعه کلی و تمایز نایافتۀ فرهنگ مواجه خواهیم بود.

سپیدنامه تصریح کرد: انتخاب «دکتر یارمحمد قاسمی» – استاد جامعه‌شناسی دانشگاه ایلام – به عنوان منتقد کتاب «فراگرد تکامل فرهنگ» صحه نهادن بر این مدعاست که کتاب بر اساس مواجهۀ نوع دوم نوشته شده و از این روست که استادی از سنخ همین مواجهه برای نقد و بررسی آن انتخاب شده است. در این حالت باید منتظر نقدهایی موشکافانه و نکته بینانه و مبتنی بر حساسیت نظری بود.

او گفت: با توجه به این که تحصیلات دو مقطع دکتر عباس صیدی – نویسنده کتاب فراگرد تکامل فرهنگی- در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی است با اذعان به تجربۀ زیستۀ او در مجال‌های مختلف تکاپوی فرهنگی، انتظار مواجهۀ تخصصی از ایشان نمی‌رود البته این امر نافی ارائه نقد مصلحانه به کتاب ایشان نیست بلکه اشاره‌ای است به این امر که لازم است سنخیتی بین نوع مواجهه و گزینش منتقد وجود داشته باشد زیرا ممکن است نویسنده کتاب، «تکامل» را در معنایی عام به کاربرده باشد اما از منظر یک تحصیلکرده جامعه‌شناسی فرهنگی، تکامل فرایندی استدراجی است که هر مرحله از آن نسبت به مرحلۀ قبل، کامل‌تر است و ان امر در حوزۀ فرهنگ موضوعیت چندانی ندارد زیرا تغییرات فرهنگی را با مفاهیمی چون «تحول» و «دگرگونی» که فاقد شدت و جهت‌اند مورد مطالعه قرار می‌دهند. از این منظر تعیین نقطۀ کمال در فرهنگ که مفهومی متکثر و برساختی است دشوار می‌نماید. این کمال‌انگاری گاه در مفاهیمی چون «فرهنگ نخبه» یا «فرهنگ والا» خود را نشان می‌دهد که بر اساس آن معیار تشخیص کمال فرهنگی تولیدات و محصولات نخبگان جامعه است و در این مجال فرهنگ توده‌ها به عنوان فرهنگی مبتذل تلقی می‌گردد و این خوانش از نظر مطالعات فرهنگی که به نسبت بین فرهنگ و قدرت می‌پردازد محل نزاع است.

سپیدنامه اذعان کرد: مرزبندی واژگان باید در این کتاب صورت می‌گرفت و بدون این مرزبندی‌ها نمی‌توان این اثر را کتابی در حوزه جامعه شناسی فرهنگ دانست.

به گزارش کردپرس، کتاب «فراگرد تکامل فرهنگی» نوشته عباس صیدی کلهر تابستان سال ۱۴۰۲ توسط انتشارات برگ آذین و در شمارگان ۱۰۰۰ جلد منتشر شده است.