به گزارش خبرنگار کردپرس، روز جهانی پیشگیری از خودکشی که همه ساله در ۱۰ سپتامبر و در سراسر جهان برگزار می‌شود، برای افزایش آگاهی عمومی نسبت به خودکشی و پیشگیری از آن در نظر گرفته شده ‌است. مجمع جهانی پیشگیری از خودکشی (IASP) با همکاری سازمان بهداشت جهانی (WHO) و فدراسیون جهانی سلامت روان این روز را میزبانی می‌کنند.

سازمان ملل متحد یک «سیاست‌نامه پیشگیری از خودکشی» را در دهه ۱۹۹۰ منتشر کرد که بسیاری کشورها از آن برای پیشگیری از خودکشی پیروی می‌کنند.

هر سال روز پیشگیری از خودکشی با یک شعار همراه است و از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ شعار سه ساله   «با عمل امید بسازیم» انتخاب شده و این شعار بیانگر این است که جایگزینی برای خودکشی وجود دارد و هدف آن القای اعتماد به نفس و نور امید در همه ماست.

آمارها چه می گویند؟

براساس آمار سازمان جهانی بهداشت، خودکشی یکی از علل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان و چهارمین علت شایع در میان افراد ۱۵ تا ۴۴ ساله است. مطابق گزارش این سازمان سالانه حدود یک میلیون نفر در سراسر جهان بر اثر خودکشی جان خود را از دست می دهند که نشان دهنده یک مرگ در هر ۴۰ ثانیه هست.

خودکشی یکی از علل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان به ویژه در افراد جوان است. اقدام به خودکشی بیشتر از خودکشی کامل بوده، با تخمین ‌ها بین ۲۰ تا ۵۰ میلیون اقدام غیرکشنده، اما هیچ داده قابل اعتمادی در مورد وسعت کامل این مشکل در سطح جهانی وجود ندارد. در این میان به ازای هر مرگ ناشی از خودکشی، اعضای خانواده و دوستان زیادی وجود دارد که زندگی آنان از نظر عاطفی، اجتماعی و اقتصادی عمیقاً تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

در گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) آمده هر روز ۳ هزار نفر به زندگی خود پایان می دهند و به ازای هر فردی که می میرد، ۲۰ نفر دیگر هم اقدام به خودکشی ناموفق می کنند. شورای ملی پیشگیری از خودکشی (NCSP) می‌ گوید تنها در ایالات متحده، هر ۱۶ دقیقه یک مرگ بر اثر خودکشی صورت می گیرد.

سالانه بیش از ۷۰۰ هزار نفر بر اثر خودکشی جان خود را از دست می دهند. به ازای هر خودکشی افراد بسیار بیشتری اقدام به خودکشی می کنند. اقدام به خودکشی قبلی یک عامل خطر مهم برای خودکشی در جمعیت عمومی بوده و خودکشی چهارمین عامل مرگ و میر در بین ۱۵ تا ۲۹ سال است.

مطابق گزارشات بیش از ۷۷ درصد از خودکشی های جهانی در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ می دهد. هر خودکشی یک تراژدی است که خانواده‌ ها، جوامع و کل کشورها را تحت تأثیر قرار می‌ دهد و تأثیرات طولانی ‌مدتی بر افراد به جا مانده دارد. خودکشی در تمام طول عمر رخ می دهد و فقط در کشورهای پردرآمد اتفاق نمی افتد، بلکه یک پدیده جهانی در تمام مناطق جهان است.

خودکشی یک مشکل جدی بهداشت عمومی است با این حال با مداخلات به موقع، مبتنی بر شواهد و اغلب کم هزینه قابل پیشگیریبوده و  برای مؤثر بودن پاسخ‌ های ملی، یک استراتژی جامع پیشگیری از خودکشی چند بخشی مورد نیاز هست.

چه کسی در معرض خطر است؟

در حالی که ارتباط بین خودکشی و اختلالات روانی (به ویژه افسردگی و اختلالات مصرف الکل) و اقدام به خودکشی قبلی در کشورهای با درآمد بالا به خوبی ثابت شده، بسیاری از خودکشی ‌ها به صورت تکانشی در لحظات بحران با شکست در توانایی مقابله با زندگی اتفاق می ‌افتند. استرس هایی مانند مشکلات مالی، قطع رابطه یا درد و بیماری مزمن، علاوه بر این، تجربه درگیری، فاجعه، خشونت، سوء استفاده یا از دست دادن و احساس انزوا به شدت با رفتار خودکشی مرتبط است. نرخ خودکشی هم در میان گروه‌ های آسیب ‌پذیری که تبعیض را تجربه می‌ کنند، مانند پناهندگان و مهاجران بالاست. در واقع آگاهی از متداول ترین روش های خودکشی برای ابداع راهبردهای پیشگیری مانند محدودیت دسترسی به وسایل خودکشی مؤثر خواهد بود.

خودکشی دارای تعدادی از عوامل پیچیده و مرتبط و زمینه ساز است. اختلالات روانی مانند افسردگی، و اختلال مصرف الکل یا مواد مخدر، سابقه سوء استفاده فیزیکی یا جنسی، سابقه خانوادگی خودکشی، از دست دادن یکی از عزیزان در اثر مرگ یا پایان یک رابطه، مشکلات قانونی یا جدی سلامتی، انزوای اجتماعی، فقر و بیکاری از جمله عوامل متعددی هستند که می توانند به احساس درد و ناامیدی که زمینه ساز خودکشی هست، کمک کنند. دسترسی به وسایلی برای خودکشی هم یک عامل خطر است.

علل چیست؟

رفتار خودکشی تعداد زیادی علل زمینه ای دارد که پیچیده و مرتبط با یکدیگر هستند. زندگی در فقر، بیکاری، از دست دادن عزیزان، مشاجره با خانواده یا دوستان، از هم گسیختگی در روابط و مشکلات قانونی یا شغلی، همگی به عنوان عوامل خطر در افرادی که مستعد آسیب پذیری یا آسیب پذیر هستند، شناخته می شوند. سابقه خانوادگی خودکشی یک عامل خطر شناخته شده با همبستگی اجتماعی و ژنتیکی است. سایر عوامل مستعد کننده عبارت اند از سوء مصرف الکل و مواد مخدر، سابقه سوء استفاده فیزیکی یا جنسی در دوران کودکی و انزوای اجتماعی، اختلالات روانی، مانند افسردگی، سوء مصرف الکل و مواد، نقش اصلی را در بخش بزرگی از خودکشی ها بازی می کنند. بیماری های جسمی، به ویژه آن هایی که دردناک یا ناتوان کننده هستند، خطر خودکشی را افزایش می دهند. علاوه بر این، دسترسی به وسایلی برای خودکشی به خودی خود یک عامل خطر مهم و تعیین کننده مهمی برای وقوع مرگ خودکشی هست. اقدام به خودکشی قبلی یک شاخص قوی از رفتار خودکشی کشنده بعدی است، به ویژه در شش ماه اول پس از اولین اقدام. همچنین تعدادی از عوامل وجود دارد که ممکن است از افراد در برابر احساسات یا اعمال خودکشی محافظت کند. این ها عبارتند از «ارتباط» با احترام و اجتماعی، به ویژه با خانواده و دوستان، برخورداری از حمایت اجتماعی، داشتن مهارت های مقابله ای خوب، داشتن یک ازدواج پایدار و شاد و تعهد به دین.

چگونه می توان از خودکشی جلوگیری کرد؟

شناسایی زودهنگام و درمان مناسب اختلالات روانی یک راهبرد مهم برای پیشگیری از خودکشی است. همچنین شواهدی وجود دارد که آموزش پرسنل مراقبت های بهداشتی اولیه در شناسایی و درمان افراد مبتلا به اختلالات خلقی ممکن هست منجر به کاهش میزان خودکشی در بین افراد در معرض خطر شود. مداخلات مبتنی بر اصل ارتباط و دسترسی آسان و در دسترس بودن کمک، مانند برنامه های تلفنی برای معاینه سالمندان ایزوله، مداخلات روانی اجتماعی، مراکز پیشگیری از خودکشی و مداخلات مبتنی بر مدرسه استراتژیهای امیدوارکننده‌ ای هستند.

محدود کردن دسترسی به وسایل خودکشی به ویژه زمانی مهم است که دسترسی به راحتی قابل کنترل باشد. تأثیر بالقوه رسانه ها بر میزان خودکشی برای مدت طولانی شناخته شده است. شواهد امروزی که نشان می ‌دهد گزارش رسانه‌ ها می‌ تواند خودکشیهای تقلیدی را تشویق کند تا حد زیادی به نحوه گزارش رویداد بستگی دارد- لحن و زبان مورد استفاده، نحوه برجسته ‌سازی گزارش ‌ها و اینکه آیا از تصاویر همراه استفاده می ‌شود. گزارش مسئولانه توسط رسانه ها ضروری است.

 از دست دادن یک فرد در اثر خودکشی اغلب متفاوت و شدیدتر از احساس غم و اندوه در بستگان و دوستان نزدیک پس از مرگ به دلایل طبیعی است. به طور کلی، هنوز یک تابو به بحث خودکشی متصل بوده و کسانی که در اثر خودکشی سوگوار شده ‌اند ممکن هست فرصت کمتری برای در میان گذاشتن غم خود با دیگران داشته باشند. برقراری ارتباط با احساسات بخش مهمی از روند درمان است به همین دلیل، گروه های حمایتی برای افراد سوگوار خودکشی نقش مهمی ایفا می کنند.

می توان خودکشی را پیشگیری و کنترل کرد؟

برای جلوگیری از خودکشی و اقدام به خودکشی می توان اقداماتی را در سطح جمعیت، خرده جمعیت و فردی انجام داد. رویکرد (WHO)برای پیشگیری از خودکشی، مداخلات کلیدی مؤثر مبتنی بر شواهد را توصیه می‌کند. «محدود کردن دسترسی به وسایل خودکشی؛ تعامل با رسانه ها برای گزارش مسئولانه خودکشی؛ پرورش مهارت های زندگی اجتماعی-عاطفی در نوجوانان و شناسایی، ارزیابی، مدیریت و پیگیری زودهنگام هر فردی که تحت تأثیر رفتارهای خودکشی است».

این ها باید با ارکان اساسی همراه شوند. «تحلیل وضعیت، همکاری چند بخشی، افزایش آگاهی، ظرفیت سازی، تأمین مالی، نظارت و ارزیابی».

 تلاش‌های پیشگیری از خودکشی نیازمند هماهنگی و همکاری بین بخش ‌های مختلف جامعه از جمله بخش بهداشت و سایر بخش‌ ها مانند آموزش، کار، کشاورزی، تجارت، عدالت، قانون، دفاع، سیاست و رسانه است.  این تلاش‌ها باید جامع و یکپارچه باشند، زیرا هیچ رویکرد واحدی به تنهایی نمی ‌تواند بر موضوعی به پیچیدگی خودکشی تأثیر بگذارد. چالش ها و موانع انگ و تابو انگ، به ‌ویژه اختلالات روانی و خودکشی، به این معناست که بسیاری از افرادی که به فکر خودکشی هستند یا اقدام به خودکشی کرده‌ اند، به دنبال کمک نیستند و بنابراین کمک مورد نیاز خود را دریافت نمی‌ کنند.

 پیشگیری از خودکشی به دلیل نبود آگاهی از خودکشی به عنوان یک مشکل عمده بهداشت عمومی و بحث علنی در بسیاری از جوامع تابو شده بوده و به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته است. تا به امروز، تنها چند کشور پیشگیری از خودکشی را در اولویت های بهداشتی خود قرار داده اند و تنها ۳۸ کشور گزارش کرده اند که یک استراتژی ملی پیشگیری از خودکشی دارند. افزایش آگاهی جامعه و شکستن تابو برای کشورها مهم است تا در پیشگیری از خودکشی پیشرفت کنند.

داده هایی که دقیق نیست

کیفیت داده در سطح جهانی، در دسترس بودن و کیفیت داده ها در مورد خودکشی و اقدام به خودکشی ضعیف است. فقط حدود ۸۰ کشور عضو داده ‌های ثبت حیاتی با کیفیت خوبی دارند که می‌توان مستقیماً برای تخمین میزان خودکشی از آن ها استفاده کرد. این مشکل داده‌ های مرگ‌ و میر با کیفیت پایین منحصر به خودکشی نیست، اما با توجه به حساسیت خودکشی - و غیرقانونی بودن رفتار خودکشی در برخی کشورها- این احتمال وجود دارد که گزارش ‌دهی ناکافی و طبقه‌ بندی نادرست مشکلات بزرگ ‌تری برای خودکشی نسبت به سایر علل باشد.

 نظارت و نظارت بهبود یافته بر خودکشی و اقدام به خودکشی برای راهبردهای مؤثر پیشگیری از خودکشی مورد نیاز است. تفاوت‌ های بین ‌ملی در الگوهای خودکشی و تغییر در میزان، ویژگی ‌ها و روش ‌های خودکشی، نیاز هر کشور به بهبود جامعیت، کیفیت و به‌ موقع بودن داده‌ های مربوط به خودکشی را برجسته می ‌کند. این شامل ثبت حیاتی خودکشی، ثبت اقدامات خودکشی مبتنی بر بیمارستان و نظرسنجی های نماینده ملی است که اطلاعات مربوط به اقدام های خودکشی گزارش شده را جمع آوری می کند.

 خودکشی یکی از شرایط اولویت ‌دار در برنامه اقدام شکاف سلامت روان سازمان جهانی بهداشت است که در سال ۲۰۰۸ راه‌اندازی شد، که راهنمایی‌های فنی مبتنی بر شواهد را برای افزایش سطح ارائه خدمات و مراقبت در کشورها برای اختلالات روانی، عصبی و مصرف مواد ارائه می‌ دهد. در برنامه اقدام بهداشت روانی (WHO)، کشورهای عضو (WHO)خود را متعهد کرده اند که در راستای هدف جهانی کاهش نرخ خودکشی در کشورها به میزان یک سوم تا سال ۲۰۳۰ تلاش کنند. علاوه بر این، نرخ مرگ و میر خودکشی شاخصی از هدف ۳.۴ از اهداف توسعه پایدار است: تا سال ۲۰۳۰، کاهش یک سوم مرگ و میر زودرس ناشی از بیماری های غیرواگیر از طریق پیشگیری و درمان و ارتقای سلامت و رفاه روانی. /

* منبع: برگرفته از سایت سازمان جهانی بهداشت