به گزارش کردپرس، با توجه به این که هم ترکیه و هم پ.ک.ک در گذشته اقدام علیه زیرساخت های انرژی را در دستور کار داشته اند، بیانیه اخیر وزیر خارجه ترکیه نشان می‌دهد که این مسئله اکنون به یکی از ویژگی‌های اصلی درگیری میان طرفین تبدیل شده است. نکته اینجاست که میلیون‌ها غیرنظامی برای تامین انرژی، آب و غذا به این زیرساخت‌ها متکی هستند و تخریب آنها می‌تواند منطقه را در بی‌ثباتی فرو برد و امکان بازگشت بازیگرانی مانند داعش را فراهم کند.

بیانیه هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه در 4 اکتبر 2023، نشانگر تغییر در استراتژی ترکیه بود. فیدان تاکید کرد که تمامی زیرساخت‌ها، زیربناها و تأسیسات انرژی مرتبط با حزب کارگران کرد ترکیه یا پ‌.ک.‌ک و یگان‌های مدافع خلق یا YPG به‌ویژه در عراق و سوریه، اکنون به اهداف قانونی برای نیروهای امنیتی، نیروهای مسلح و واحدهای اطلاعاتی ترکیه تبدیل شده اند. ترکیه با این استراتژی به دنبال هدف قرار دادن یک منبع مالی مهم گروه های کرد است. از زمان حمله پ.‌ک.‌ک در آنکارا در اول اکتبر، تعداد حملات هوایی ترکیه و هم مقیاس جغرافیایی این حملات افزایش یافته است. سابقه این درگیری ها به سال 1984 باز می‌گردد که به دنبال آن پ.‌ک‌.ک از سوی ترکیه، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و نهادهای مختلف دیگر به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی شد. ترکیه YPG را نیز به عنوان یک سازمان وابسته به پ‌ک‌ک می‌داند، اگرچه ایالات متحده از این گروه به عنوان بخشی از مبارزه با داعش حمایت مالی و نظامی کرده است.

به گفته فرمانده نیروهای سوریه دموکراتیک به رهبری کردها  تا اواسط اکتبر، نیمی از تاسیسات نفت و برق مناطق تحت کنترل YPG در سوریه تخریب شده است. 14 میدان نفتی، 9 نیروگاه تولید برق و 8 ایستگاه پمپاژ آب آسیب است. YPG تقریباً سه چهارم منابع انرژی سوریه از جمله بزرگترین میدان نفتی و سه سدی را که تقریباً تمام انرژی برق آبی این کشور را به عهده دارند، در اختیار گرفته است. میلیون‌ها سوری به این منابع متکی هستند و آسیب رسانی به این منابع، بر دسترسی مردم این کشور به برق، اینترنت، آب، غذای تازه و سوخت وسایل نقلیه تأثیر می‌گذارد. تخمین زده می شود که 4.3 میلیون نفر در حال حاضر تحت تأثیر کمبود این منابع قرار گرفته اند و استان الحسکه هفته ها است که برق و آب آن به طور کامل قطع شده است.

اگرچه این تاکتیک در گذشته جزئی اصلی از استراتژی ترکیه نبوده اما دولت ترکیه پیش از این هم زیرساخت های انرژی تحت کنترل YPG را هدف قرار داده بود.  ترکیه در نوامبر سال گذشته و در واکنش به حمله انتحاری در استانبول که پ‌.ک.ک و ی.‌پ‌.گ مسئول آن شناخته شدند، به خطوط انتقال و تولید برق، میادین نفتی و نیروگاه‌های برقی حملات هوایی انجام داد. این حملات باعث قطع برق و کمبود سوخت شد. خدمات ضروری و فعالیت‌های سازمان‌های امدادرسانی، مدارس و بیشتر کارگاهها و ادارات هفته‌ها مختل شد. نیروگاه ساخت سوئد در دریک، دیگر قادر به تامین برق ایستگاه آب علوک نبوده که بر اثر آن نیم میلیون نفر، به مدت بیش از یک ماه به آب سالم دسترسی نداشته اند.

ترکیه تنها عاملی نیست که زیرساخت های انرژی را هدف قرار داده است. پ‌.ک‌.ک از سال 1992 زیرساخت‌های انرژی، از جمله خطوط برق و خطوط لوله انتقال نفت را در جنوب شرقی ترکیه و شمال عراق هدف قرار داده است. اگرچه این بمب‌گذاری‌ها نادر بوده اما پیامدهای آن عمیق است. حمله پ.‌ک.‌ک به خط لوله نفت کرکوک-جیهان در سال 2015 حدود 250 میلیون دلار برای اقلیم کردستان عراق هزینه داشت و منبع درآمد اصلی منطقه را قطع کرد. از دست دادن این درآمد، توانایی حکومت اقلیم کردستان برای حفظ ثبات در شمال عراق را تهدید می کند.

عدم ثبات در منطقه می تواند منجر به بازگشت گروه های تروریستی مانند داعش شود که تنها با کمک کردها شکست آن میسر شد. حکومت اقلیم کردستان با کمک پ.‌ک.‌ک به آزادسازی بیش از 50 هزار کیلومتر مربع از خاک عراق از دست داعش کمک کرد. به همین ترتیب، در سوریه نیز نیروهای سوریه دموکراتیک یا  SDF- ائتلاف تحت سلطه YPG، بخش‌های وسیعی از شمال سوریه را بین سال‌های 2013 تا 2019 با مشارکت ائتلاف به رهبری ایالات متحده از دست داعش آزاد کردند.

اقدام نظامی به زیرساخت های نفتی پیامدهایی بر بازار جهانی انرژی نیز دارد. اقلیم کردستان عراق نفت را از شمال عراق و شمال شرق سوریه از طریق ترکیه صادر می کند. اگر حکومت اقلیم کردستان قادر به صادرات نفت نباشد، کشورهای وابسته به صادرات نفت آن مانند ایتالیا، کرواسی و حتی تایوان متضرر می شوند. ایتالیا با تنوع بخشیدن به منابع نفتی خود جهت کاهش وابستگی به نفت روسیه، 13 درصد از نیاز نفت خام خود را در سال 2022 از طریق خرید نفت عراق تامین می کرد. حدود نیمی از این نفت از اقلیم کردستان صادر شده است. اختلال اخیر در صادرات نفت شمال عراق به افزایش جهانی قیمت نفت و تشدید بحران جاری انرژی کمک کرده است.

حفاظت از زیرساخت های انرژی برای ثبات منطقه ای در قرن بیست و یکم حیاتی است. ترکیه برای رفع خطر، اقدامات حفاظتی از جمله نصب دوربین‌های حرارتی و گشت‌زنی‌های معمولی را اجرا کرده است که به سرعت و به طور موثر نشت‌ نفت و سایر آسیب‌ها را قابل شناسایی می‌کنند تا زیرساخت‌ها در اسرع وقت بازسازی شود. اما ممکن است پ.‌ک‌.ک و ی.‌پ.‌گ فاقد ظرفیت لازم برای اجرای اقدامات حفاظتی مشابه باشند و زیرساخت‌هایشان در معرض آسیب‌پذیری قرار گیرد.

با تشدید درگیری ترکیه علیه PKK و YPG، ماهیت درهم تنیده درگیری های منطقه ای و زیرساخت های انرژی به طور فزاینده ای آشکار می شود. این پیچیدگی‌ها منحصر به ترکیه و کردها نیست و سیاست‌گذاران در سراسر جهان باید استراتژی‌هایی را برای حفاظت بهتر از زیرساخت‌های حیاتی که غیرنظامیان در جریان درگیری‌های مسلحانه به آن وابسته هستند، توسعه دهند. اقدامات بالقوه شامل توسعه فناوری های دفاعی بهتر و تقویت تعهدات بین المللی برای حفاظت از غیرنظامیان است. درک و پرداختن به این موضوع برای تضمین ثبات منطقه ای و کاهش اثرات گسترده امنیت انرژی جهانی ضروری است.

نویسنده: لیلیان آرونسون عضو برنامه رهبران آینده در مؤسسه امور بین‌الملل مجارستان

منبع: اورآسیا ریویو