به گزارش کردپرس، ترکیه به زعم بسیاری از کارشناسان، ترکیه در یک بزنگاه تاریخی قرار گرفته است زیرا در صورت پیروزی دوباره اردوغان، حکومت رهبر حزب عدالت و توسعه ترکیه بر این کشور وارد دهه سوم خود می شود و در صورت پیروزی کمال قلیچداراوغلو، که حمایت کردها را کسب کرده، احتمالا او به حیات سیاسی یکی از متفاوت ترین چهره های سیاسی ترکیه پایان خواهد داد. از سوی دیگر، مسئله کردها همواره یکی از مسائل مهم ترکیه بوده که در انتخابات این کشور نیز تاثیر گذاشته است. خبرگزاری کردپرس درباره زوایای مختلف این مسائل با جیمز کری، سردبیر سابق مجله ژئوپلتیکال آلرت و کارشناس و ناظر مسائل ترکیه مصاحبه کرده است.

کمال کیلیچداراوغلو در صورت پیروزی در انتخابات، چه کاری می تواند برای کردهای ترکیه انجام دهد؟

جیمز کری با تاکید بر برنامه اصلی اپوزیسیون برای برکناری اردوغان و نه پرداختن به مسئله کردها به خبرگزاری کردپرس گفت: «فکر می‌کنم اگر قلیچداراوغلو در اواخر این ماه برنده شود، مهم نیست که او چه کاری انجام می دهد. مهم این است که گروه‌های خاصی ناامید خواهند شد. همه اینها متکی به تعهد قلیچداراوغلو برای از بین بردن سیستم ریاست جمهوری است که رجب اردوغان در رفراندوم 2017 برای برقراری آن تلاش کرد. قرار بود سیستم ریاستی با واگذاری قدرت بیشتر به اردوغان، تصمیم گیری های دولتی را ساده کند. این امر منجر به ظهور بوروکرات ها و مدیران میانی محتاط تر شد که از ترس عواقب جرات نداشتند شخصا برای امور تصمیم گیری کنند. به نظر من، حتی با فرض این که موافق رویکرد سیاسی حزب حاکم عدالت توسعه ترکیه به رهبری اردوغان باشیم، از همه ظرفیت سیستم ریاست جمهوری ترکیه استفاده نشده است. با این حال، اگر به صورت درست از این سیستم استفاده شود، رئیس جمهور جدید ترکیه می تواند از برخی تغییرات سریع با استفاده از این سیستم- همان طور که اردوغان از آن در مورد روسای بانک مرکزی ترکیه و یا نمایندگان و شهرداران مناطق کردنشین استفاده کرد- بهره بگیرد.»

سردبیر سابق مجله ژئوپلتیکال آلرت با اشاره به این که قلیچداراوغلو نامزد اپوزیسیون در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه روی تغییر سیستم سیاسی و بازگردادن سیستم پارلمانی در ترکیه اشاره دارد، گفت: «اگر سیستم پارلمانی به صحنه سیاسی ترکیه باز گردد، قلیچداراوغلو، در صورت پیروزی، نگاهی به وضعیت مشابه در اسرائیل، در یک سال و نیم گذشته می اندازد که ائتلاف اقلیت توانست با جابه جا کردن نمایندگان پارلمان، نفتالی بنت، وزیر سابق دفاع، اموزش و مذهب و یعیر لاپید روزنامه نگار و وزیر خارجه سابق، کابینه ای را تشکیل دهد. حزب عدالت و توسعه نیز مشابه این حالت که حزب لیکود شرکای قبلی و حمایت حداکثری را از دست داد، دنبال حامیان جدید از میان راست گرایان افتاد و دوباره به قدرت باز گشت. با این حال، بازگشت به قدرت حزب عدالت و توسعه ترکیه تنها به دلیل ارتباط ضعیف میان احزاب اپوزیسیون ترکیه میسر بود.»

او در این باره توضیح داد: «وضعیت در ترکیه دقیقا با نمونه اسرائیلی تطبیق پیدا نمی کند. حزب جمهوریخواه خلق ترکیه به رهبری کمال قلیچداراوغلو، برخلاف یعیر لاپید که نمایانگر بخشی از حزب کارگر اسرائیل که سابقا حزب غالب بود، دیگر مانند گذشته حزب غالب نیست. این مسئله، با توجه به این که قلیچداراوغلو در رقابت های گذشته با اردوغان شکست خورده قابل مشاهده است. ائتلاف کنونی قلیچداراوغلو نیز مانند نمونه اسرائیلی متشکل از طیفی گسترده؛ از احزاب چپ افراطی و حزب کردگرای دموکراتیک خلقها گرفته تا راست افراطی مانند حزب خوب و حزب سعادت است. ائتلاف تحت رهبری قلیچداراوغلو همچنین اعضای سابق حزب عدالت و توسعه و حتی برخی اعضای حزب حرکت ملی ترکیه، متحد کنونی اردوغان را در بر می گیرد. مشابه حضور نمایندگان حزب کردگرای دموکراتیک خلقها در پارلمان ترکیه، اعضای عرب زبان هم در احزاب اپوزیسیون اسرائیل در پارلمان حضور دارند. احزاب شش گانه اپوزیسیون ترکیه نیز احتمالا مشابه وضعیت بی ثبات تشکیل کابینه در اسرائیل، در مسئله کردها با مشکل روبرو خواهد شد. سنان اوغان،از همان ابتدا به قلیچداراوغلو اخطار داده که تنها در صورتی که او به حزب کردگرای دموکراتیک خلقها هیچ گونه امتیاز ندهد ( در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه) از او حمایت خواهد کرد. من فکر می کنم که مطرح کردن این موضوع دولت احتمالی قلیچداراوغلو را تحت تاثیر قرار خواهد داد.»

جیمز کری با یادآوری سیاست ضد کردی تمام اعضای اپوزیسیون شش گانه ترکیه گفت: «هر شش حزب ائتلاف تحت رهبری قلیچداراوغلو موسوم به احزاب شش گانه، سابقه ضدیت با کردهای این کشور را دارند. هدف اصلی این ائتلاف برکناری اردوغان است. این امر به این معنی است که در صورت پیروزی آنها تصمیمی قطعی و جدی درباره حقوق کردها نخواهند گرفت. فراتر از اینها، دو حزب عدالت و توسعه ترکیه و حزب حرکت ملی اکثریت را در پارلمان ترکیه در دست دارند که معنی آن این است که در این دوره هیچ قانونی به نفع کردها تصویب نخواهد شد و آنها می توانند جلو هر حرکتی از سوی قلیچداراوغلو، در صورت پیروزی او در دور دوم را بگیرند. من نمی توانم بگویم، با توجه به ترکیب ائتلاف تحت رهبری قلیچداراوغلو و پارلمان کنونی، بازگشت به سیستم پارلمانی بهترین راه برای کردهای ترکیه است. اگر واقعا قلیچداراوغلو می خواهد به کردهای ترکیه کمک کند، باید با همان عناصر ناسیونالیستی مقابله کند که - بسته به این که در کدام طرف خط قرار دارند- اگر می توانست آنها را شکست دهد و یا با آنها کنار بیاید. اما قلیچداراوغلو روی ضدیت با اردوغان و مقابله با سیستم اجرایی متمرکز است. همچنین هیچ کس از پرداختن او به مسئله کردها خرسند نخواهد بود. من فکر می کنم که بهترین کار برای کردهای ترکیه این است که امیدوار باشند حزب عدالت و توسعه و ائتلاف تحت رهبری جمهوریخواه خلق، هرچه بیشتر وقت همدیگر را بگیرند. اما من مطمئن هستم که حزب عدالت و توسعه برای به دست گرفتن قدرت تلاش خواهد کرد و از روش های کلاسیک شامل تبلیغات ضد کردی و کارزار ترور استفاده خواهد کرد.»

سرنوشت کردها و اپوزیسیون در صورت پیروزی اردوغان

او درباره سیاست اردوغان در صورت تکرار پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه که  شش روز دیگر در روز 28 ماه می  2023 برگزار می شود، گفت: «اکنون بهترین زمان برای کنار گذاشتن اردوغان از قدرت پس از گذشته دو دهه از حکمرانی اوست اما رقابت هنوز تمام نشده و تصور کردن آینده ترکیه بدون حضور اردوغان در قدرت ممکن نیست. اگر اردوغان پیروز شود و به حکمرانی ادامه دهد منتظر اقدامات معمول او باشید. حزب عدالت و توسعه سعی خواهد کرد حتی پیروزی اردوغان در این انتخابات با اختلاف کم بر قلیچداراوغلو را اعطای حکم مطلق از سوی مردم ترکیه به او القا کند. در این صورت، اقداماتی که من اشاره کردم در صورت پیروزی قلیچداراوغلو محتمل و ممکن است، در صورت پیروزی اردوغان ناممکن خواهد بود و هیچ ترتیب اثری برای انجام آنها در صورت تکرار دوره ریاست اردوغان صورت نخواهد پذیرفت. اردوغان همچنان با چالش هایی مانند اقتصاد فروپاشیده ترکیه، میلیونها آواره سوریه- که همه خواهان استرداد آنها هستند- و واکنش نامناسب او به زلزله و طلب بخشش از مردم برای کم کاری او روبروست. احتمالا بیشتر مردم ترکیه، در آینده با همان مشکلاتی که ساکنان مناطق زلزله زده مواجه شدند، روبه رو خواهند شد.»

جیمز کردی درباره سیاست احتمالی اردوغان در صورت کسب کرسی ریاست جمهوری ترکیه، بویژه در مورد کردها ادامه داد: «با این که اقتصاد ترکیه به طور فزاینده ای در حال فروپاشی است و منابع مالی این کشور- از زمان شیوع کرونا تا زلزله ویرانگی زمستان گذشته و به دلیل سیاست های اقتصادی محافظه کارانه حزب عدالت و توسعه با کمبود مواجه شده، حکومت به روانه کردن پول به جیب اردوغان و خانواده او ادامه می دهد. اردوغان از این سیاستها برای اهریمن نشان دادن کشورهای غربی استفاده می کند که همچنان متحد او هستند. او ترکیه را قربانی مداوم ژئوپلتیک نشان می دهد که از سر استیصال ناچار به حمایت از جریان سرمایه هاست. ما شاهد هستیم که این راه حل ها ترکیه را به دوران معجزه آسای رشد اقتصادی دوران اولیه حاکمیت عدالت و توسعه بر ترکیه باز نگردانده است. این رویه احتمالا ادامه خواهد داشت که به باور من، از زمان تصدی دوباره اردوغان بر کرسی ریاست جمهور ترکیه، او با انتقاد عمومی ناشی از برخی رسوایی ها مواجه شده و حزب عدالت و توسعه در انتخابات بعدی که مربوط به انتخاب شهرداران ترکیه است باز هم ضعیف تر خواهد شد. باید خود را برای روبه رو شدن با اهریمن سازی از کردها؛ چه در داخل و چه در خارج از ترکیه آماده کنیم. احتمالا جنگ نه چندان گسترده ترکیه علیه کردها در جنوب این کشور ادامه خواهد داشت. اردوغان به وضوح فکر می کند که دیگر نیازی به رای کردها، برای ادامه قدرتش ندارد و به کردها اجازه نخواهد داد حزب داشته باشند و یا به مقام برسند. بنابراین کردها همچنان تحت تعقیب خواهند بود.

پیامدهای پیروزی احتمال مخالفان در ترکیه برای آمریکا، سوریه و اقلیم کردستان عراق

کارشناس مسائل ترکیه درباره پیامدهای پیروزی قلیچداراوغلو، رقیب اردوغان در انتخابات ریاست جمهور یترکیه بر برخی متحدن اردوغان از جمله اقلیم کردستان و نیز آمریکا و سوریه گفت: «من فکر می کنیم که پیروزی قلیچداراوغلو در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه پیامدهای مثبتی برای آمریکا، سوریه و اقلیم کردستان خواهد داشت. به نظر می رسد که اردوغان در مقابله با کردهای سوریه تحت حمایت آمریکا به نوعی خسته شده است. به نظر می رسد که روسیه بدون توجه به این که چه کسی در ترکیه رئیس جمهور است، به جنگ در شمال سوریه ادامه دهد چرا که سرگئی لاورف، وزیر خارجه روسیه، آمریکا را به تلاش برای کنترل کردن نیروهای تحت حمایت ترکیه متهم کرده است. حوادثی مانند ساقط کردن جنگنده روسیه و قتل سفیر این کشور در آنکارا نقطه عطفی در روابط بد میان دو کشور بود. حتی برخی از فرماندهان نظامی نسبت به گستردگی حضور نظامیان ترکیه ابراز نگرانی کرده و من فکر نمی کنم که قلیچداراوغلو، در صورت پیروزی بر اردوغان، بخواهد به این درگیریهای بیهوده ادامه دهد. از آنجایی که جنگ در سوریه و عراق بیشتر ابزار رای جمع کردن برای حزب عدالت و توسعه بود، من فکر نمی کنم قلیچداراوغلو به چنین روندی ادامه دهد.»

توانایی قلیچداراوغلو در حل مسئله کردها

جیمز کری درباره موانع پیش روی قلیچداراوغلو برای حل مسئله کردها به کردپرس گفت: «من فکر نمی کنم قلیچداراوغلو برای پایان دادن به عملیات های نظامی با مخالفت چندانی روبه رو شود اما ممکن است با دولت پنهان تحت هدایت اردوغان مواجه شود. تعدادی از نیروهای مسلح ترکیه اخراج و یا دستگیر شده اند. قلیچداراوغلو  باید به بازسازی ارتش و سرویسهای امنیتی بپردازد که اردوغان ظرف 20 سال گذشته دستکاری کرده و بعد از کودتای سال 2016 نسبت به کنترل کامل بر این نهادها اقدام کرده است. از کار انداختن دولت پنهان جدید به بیش از یک دوره ریاست جمهوری ترکیه زمان نیاز دارد و ائتلاف تحت رهبری قلیچداراوغلو باید در متحد نگاه داشتن این ائتلاف و مقاومت در برابر قدرت گرفتن حزب عدالت و توسعه در پارلمان ترکیه و جلوگیری از بازگشت اردوغان به قدرت مترصد باشد. در مورد مسئله واقعی کردهای ترکیه، من فکر می کنم که از آنجایی که بیشترین اعضای ائتلاف او موضع مخالف با کردها دارند، دست او برای حل این مشکل بسته خواهد بود. خبر خوب این است که برخی احزاب که در طی سالها از قدرت کنار گذاشته شده اند موضع خود را نسبت به کردها نرمتر کرده اند.  هر کدام از احزاب مخالف تا حدی مورد سوء استفاده قرار گرفته اند. این است که آنها ناگهان فرصتی به دست آورده اند. نامحبوب شدن اردوغان نزد بسیاری از مردم ترکیه، تعداد بیشتری از ترکه ایی را که از تعرض به کردها اطلاع دارند، متحد کرده است. حتی حزب جمهوریخواه خلق، طی سالها موضع خود را تغییر داده است. درست است که این حزب شبیه 20 سال پیش خود نیست اما حکومتی که احتمالا قلچداراوغلو به دست خواهد گرفت شبیه حکومت ترکیه در دهها سال پیش نیست. امیدوارم که روند صلح میان دولت ترکیه و کردهای این کشور از سر گرفته شود  و به محبوس شدن صلاح الدین دمیرتاش پایان داده شود. اما من فکر نمی کنم که این دشمنی دیرینه، حتی با وجود کسب اکثریت پارلمانی توسط اپوزیسیون پایان پذیرد. احزاب شش گانه اپوزیسیون باید روی متحد ماندن برای دور نگاه داشتن حزب عدالت و توسعه از قدرت و به دست گرفتن پارلمان ترکیه در آینده متمرکز شود. یا این که قلیچداراوغلو برخی ابزار قدرت سیستم ریاست جمهوری را برای انجام پاره ای اقدامات استفاده کند که این مسئله هم باعث کاستن از محبوبیت او در میان اپوزیسیون خواهد بود.»