به گزارش خبرنگار اعزامی کُردپرس به شنگال، هر زمانی که از شنگال سخن‌ به میان می آید، تراژدی دردناکی از دلِ تاریخی بسیار نزدیک سر بر می آورد که انسان را بی اراده به گریه و تاسف وا می دارد. قِصه داعش، روایتی خونین تر از همه قِصه های روی داده در اعصار دارد چرا که در پیش چشم جهان‌ متمدن و مدافعین حقوق بشر، داستانی این چنین دهشتناک شکل گرفت. با آمدن داعش، بیش از ۵۰۰ هزار نفر در شنگال آواره و هزاران نفر زنده به گور و هزاران نفر اسیر و مفقودالاثر شدند.هنوز گورهای دسته جمعی بسیاری ناپیدا و سرنوشت هزاران زن و دختر جوان نامعلوم است.

تراژدی شنگال و کُردها

شاید تراژدی شنگال با نام کُردهای ایزدی آمیختگی تاریخی پیدا کرده باشد و وقتی سخن از《فرمان》می آید، سریعا ذهن‌ روی کُردهای ایزدی متمرکز شود، اما ابعاد دیگر در پس این‌ تراژدی مستتر است که شنیدن آن‌ها خواننده را بیش از پیش متاثر می کند. در این میان برخی زوایای پنهان حول مسئله ادیان و اقوام‌ مختلف در شنگال وجود دارد که شاید کمتر در موضوع تراژدی شنگال از آن ها نامبرده می شود. شنگال شهری با روستاهای متعدد است که اکثرا بافت قومی و دینی آن از کُردهای ایزدی تشکیل شده است. به گفته مردم منطقه نزدیک به ۸۰ درصد مردم‌ شنگال از کُردهای ایزدی هستند. علاوه بر آن کُردهای شیعه و کُردهای سنی و کُردهای مسیحی نیز در شنگال زندگی می کنند. درصدی از اعراب سنی نیز در شهر شنگال ساکن هستند و برخی از روستاهای جنوب شنگال از اعراب تشکیل شده است. ترکمن ها درصد کمی از شهر را تشکیل داده اند که بخشی از آن‌ها شیعه و بخشی هم‌ سنی هستند. همه داستان هجوم داعش به شنگال را شنیده اند که چگونه و با چه قصاوتی وارد شنگال شد. با خروج نیروهای دولتی و پس از آن حزب دموکرات (پارتی) از این‌ منطقه؛ به سرعت داعش به شنگال آمد و از همان ابتدا ماشین کشتار و قتل و عام خود را روشن کرد.

صباح از کُردهای شیعه می گوید: وقتی داعش آمد نیروهایی که مسئول حراست از شهر بودند، بدون آن که به مردم‌ بگویند، شهر را ترک کردند و نیمه های شب رفتند. داعش به شهر آمد و به کمک برخی از اعراب و کُردهای سنی منطقه مبادرت به شناسایی افراد و جمعیت غیر سنی نمود. آن‌هایی که توانستند به سمت کوه شنگال فرار کردند و خود را به بلندی ها رساندند و آن هایی که نتوانستند در محاصره داعش افتادند. مردهای جوان و پیرمردان و‌ پیرزنان کشته شدند و زنان و دختران جوان به اسارت گرفته شدند و به تلعفر و موصل منتقل شدند. وی ادامه داد: جمعیت زیادی از کُردهای ایزدی و کُردهای شیعه به کوه فرار کردیم و ۹ روز بر روی کوه ماندیم. نیروهای کُرد سوری و پ.ک.ک به کوه آمدند و با ایجاد یک‌ کریدور نجات ما را به سوریه و سپس به اقلیم کُردستان منتقل کردند.

شنگال و کُردهای شیعه

کُردهای شیعه می گویند جمعیت آن‌ها در شنگال و روستاهای اطراف آن نزدیک‌ به ۱۵ هزار نفر است. آن‌ها می گویند کُردهای سنی نیز با همین‌ تعداد و شاید درصد کمتری در این‌ منطقه زندگی می کنند. داعش که آمد و شهر را تصرف کرد، روی همه خانه های نوشت "بیت شیعه"، "بیت ایزدی"، "بیت سنی "، "بیت مسیحی"؛ تا بدین‌ صورت با شناسایی خانه ها، آن‌هایی که باید تصرف می شد و آن‌هایی که باید تخریب می شد و آن‌هایی که مورد غضب قرار می گرفت، مشخص شوند. خانه های شیعیان تخریب می شد و خانه های ایزدیان مورد غارت قرار می گرفت.

اما موضوعی که کمتر تا به آن‌ پراخته شده است وجود اماکن مقدس شیعه در این‌ منطقه اکثرا ایزدی نشین است. شیعیان‌ اینجا معتقدند که قافله کربلا از این‌ منطقه گذشته است. در شمال شهر شنگال مقبره زینب صغری دختر امام‌ سوم‌ شیعیان و همچنین مقبره دو کودک که معروف به "طفلان آل علی" است، وجود دارد. همچنین مقبره "امام‌ ذاکر" از شخیصت های خوشنام تاریخ شیعه که ۸۰۰ سال پیش به شنگال آمده بود نیز در این شهر قرار دارد. اکنون همه آن ها توسط داعش تخریب شده است. در سال ۲۰۰۳ و با فروپاشی نظام بعث، مسجدی از سوی شیعیان در شنگال ساخته شد که حیاط آن تاریخی است و قبرهای بسیار قدیمی در آن‌ وجود دارد و آن هم‌ توسط داعش تخریب شد.

شنگال و سرنوشت مفقودین

قصه شنگال بیگانه از تراژدی های نقاط دیگر عراق نیست ولی متفاوت تر است؛ قصه دردناکی است که با سقوط آن‌ در سال ۲۰۱۵، قریب به ۵۰۰ هزار نفر از مردم کُرد ایزدی، شیعه و مسیحی و... از این نواحی آواره شدند و نزدیک‌ به ۶۰۰۰ زن و دختر کُرد ایزدی و شیعه توسط داعش به اسارت گرفته شد و هنوز هم‌ سرنوشت بسیاری از آن ها نامشخص است. در دشت شنگال، گورهای دسته جمعی زیادی پیدا شده و نیروهای کُرد سَمبُل های آن‌ را به من نشان‌ دادند. به گفته کُردهای ایزدی هزاران نفر در گروه های ۷۰۰ و ۸۰۰ تایی به صورت جمعی اعدام شده بودند که به جز استخوان چیزی از جنازه های آن‌ها باقی نمانده است. نیروهای کُرد می گویند نهادهای حقوق بشری و دولت آمار درستی از تعداد اسرا و شهدا ندارند. آن‌ها می گویند در هنگام هجوم داعش ۱۰ هزار نفر به اسارت این گروه درآمدند که تا امروز نزدیک به ۱۰۰۰ نفر آزاد شده اند و از این‌ تعداد اسرا،۵ هزار نفر زن و دختر بوده اند.

شنگال و آوارگان

بنا به آمار کشور عراق، ۵۰۰ هزار نفر در منطقه شنگال، ربیعه، بعشیقه و ... زندگی می کردند که تاکنون ۲۵ هزار نفر از این‌ جمعیت به خانه های خود بازگشته اند. تنها نزدیک‌ به ۲ هزار نفر آواره کوه شنگال هستند. محمد که از کُردهای شیعه است می گوید: تا به امروز نزدیک به ۸۳ خانوار شیعه به خانه های خود بازگشته اند.

کُردها و حشدالشعبی

پس از ورود داعش با تشکیل حشدالشعبی، بخشی از کُردهای شیعه و بخشی از کُردهای ایزدی خود را در قالب این گروه جای دادند. فلاح که از کُردهای شیعه شنگال است و جزء نیروهای حشدالشعبی است، می گوید: کُردهای شیعه گروهانی با عنوان"زینب صغری" در شنگال دارند که بیش از صد نفر عضو دارد و بخشی از "لشکر حضرت عباس" است. او اظهار می کند: کُردهای ایزدی هم دو گروهان با نام "لالش" و"علی" تحت نظر حشدالشعبی تشکیل داده اند و مسئولیت حراست از شنگال را بر عهده گرفته اند.

سرنوشت سیاسی شنگال و آینده