نیروهای تحت رهبری کردهای سوریه از دیرباز ستون اصلی تلاش های غرب برای از بین بردن شبه نظامیان داعش در سوریه بوده اند. اما مخالفت ترکیه با این گروه ها نه تنها آرامش در سوریه بلکه برنامه های توسعه ناتو را نیز به خطر می اندازد.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه تهدید کرده است که از پیوستن فنلاند و سوئد به ائتلاف نظامی ناتو، به دلیل ارتباط این دو کشور با شبه‌نظامیان کرد که آنکارا آنها را یک خطر امنیتی می‌داند، جلوگیری خواهد کرد.

اردوغان تهدید کرده است که برای مقابله با یگان‌های مدافع خلق کرد سوریه یا (YPG) - که آنها را مترادف با حزب کارگران کردستان ترکیه یا (پ‌ک‌ک) می داند که از سال 1984 علیه آنکارا سلاح به دست گرفته است- به سوریه حمله خواهد کرد.

اما نقش حیاتی YPG در مبارزه با داعش در شمال شرق سوریه- جایی که آتش بس سال 2019 تا حد زیادی همچنان برقرار است- به این معنی است که متحدان غربی مانند ایالات متحده و به گفته برخی تحلیلگران، حتی خود اردوغان تمایلی برای انجام عملیات گسترده در این منطقه ندارند.

سام هلر، یکی از پژوهشگران بنیاد سنچری می‌گوید رها کردن نیروهای کرد در سوریه «احتمالاً منجر به ایجاد هرج و مرج و خشونتی مشابه آنچه در سال گذشته در افغانستان دیدیم، خواهد شد. او افزود: «من فکر می‌کنم کاملاً غیرممکن است که بوجود آمدن چنین شرایطی در این مرحله انتخاب ایالات متحده باشد.»

آنکارا مدت‌هاست با حمایت غرب از YPG به دلیل روابط نزدیک آن با PKK مخالفت می‌کند. این ائتلاف میان YPG و آمریکا، از زمان آغاز در سال 2014 روابط بین آنکارا و واشنگتن را تلخ کرده است.

ایالات متحده با ایجاد نیروهای دموکراتیک سوریه یا (SDF) تحت رهبری کردها، سعی کرد YPG را برای ترکیه قابل قبول تر کند. کشورهای غربی از جمله سوئد و آمریکا از این گروه حمایت کردند. حملات هوایی ائتلاف به رهبری ایالات متحده، به شکست داعش در سال 2019 کمک کرد.

سام هلر گفت که ایالات متحده همچنان به شدت به نیروهای دموکراتیک سوریه برای انجام عملیات ضد داعش، ایجاد ثبات در مناطق رها شده از دست داعش و جلوگیری از تجدید حیات این گروه متکی است.

ایالات متحده روز سه‌شنبه به اردوغان درباره آغاز هرگونه عملیات در سوریه هشدار داد. نیروهای دموکراتیک سوریه «نمایش قدرت» ترکیه را تلاشی برای بی ثبات کردن منطقه و احیای مجدد بقایای داعش قلمداد کرده است.

کارشناسان تا حد زیادی موافق هستند که داعش آنقدر قوی نیست که بتواند «خلافت» سابق خود را دوباره برقرار کند. اما فضای ملتهب و مبهم شمال سوریه و جغرافیای پیچیده این منطقه به این معناست که هسته های مخفی داعش همچنان می توانند حملاتی انجام می‌دهند.

ائتلاف به رهبری ایالات متحده تخمین زده که بین 8000 تا 16000 شبه نظامی عضو داعش هنوز در سوریه و عراق فعالیت می کنند. حدود 10000 عضو ادعایی داعش و هزاران عضو دیگر از خانواده های آنها در زندان ها و اردوگاه هایی هستند که توسط نیروهای SDF اداره می شوند. مقامات ارشد کرد سال‌هاست که هشدار داده‌اند که این بازداشتگاه‌ها مناسب نبوده و در برابر حملات داعش آسیب‌پذیر هستند. اما دولت‌های خارجی علی‌رغم درخواست‌های نیروهای SDF از آنها، عمدتاً تمایلی به بازگرداندن شهروندان خود برای محاکمه یا اجرای برنامه بازپروری ندارند. داعش در ماه ژانویه، در حسکه، جدی‌ترین حمله خود در سوریه را برای فراری دادن زندانیان خود از زندان به راه انداخت و نبردی 10 روزه را با نیروهای ائتلاف آغاز کرد.

واشنگتن ماه گذشته در تلاش برای تقویت فعالیت های اقتصادی، اجازه سرمایه گذاری خارجی در مناطق تحت کنترل نیروهای SDF را صادر کرد. مقامات آمریکایی گفتند که در مورد این اقدام با آنکارا مشورت کرده اند. اما مشخص نیست این موضوع تا چه اندازه به تنش ها کمک کرده است. سام هلر می گوید: «می دانم که ترک ها از این موضوع ناراضی بوده اند. آنها این را به آمریکایی ها و دیگران گوشزد کرده اند.»

نیروهای ترکیه از سال 2016 حملات متعددی را به شمال سوریه انجام داده و نیروهای دموکراتیک سوریه را هدف قرار داده اند. هر دو طرف در حملات متقابل خود که با وجود آتش بس ادامه دارد، متحمل تلفات می شوند. دارین خلیفه، تحلیلگر ارشد سوریه در گروه بین المللی بحران می گوید تهدید به تهاجم جدید «ممکن است بلوف اردوغان باشد یا ممکن است دست او را برای مذاکره در مورد موضوعات دیگر بازتر کند اما نمی توان کلا انجام تهاجم را رد کرد. او گفت که چنین حمله ای منجر به هرج و مرج خواهد شد.

تحلیلگران می گویند بعید است اردوغان نیروهای خود را وارد درگیری مستقیم با ایالات متحده کند اما در عوض به دنبال آسیب رساندن به نیروهای دموکراتیک سوریه و کاهش مشارکت ایالات متحده و SDF است. سام هلر گفت که نیروهای ایالات متحده «بعید است که علیه متحد و پیمان خود مداخله کنند.» او افزود: همچنین بعید است که آمریکا در ازای تن دادن ترکیه به پیشنهادات سوئد و فنلاند برای عضویت در ناتو، به انجام چنین حمله ای چراغ سبز نشان دهد.

تنها این سوال باقی می ماند که اردوغان به کسب چه امتیازی امیدوار است.

برخی از تحلیلگران احتمال داده اند که ممکن است اردوغان بخواهد ایالات متحده را برای موافقت با درخواست این کشور برای خرید جنگنده های جدید F-16 تحت فشار قرار دهد. برخی دیگر معتقدند که این یک ترفند سیاسی داخلی برای افزایش حمایت ملی گرایان از او در آستانه انتخابات سال آینده است.

گونل تول، مدیر برنامه ترکیه در موسسه خاورمیانه در واشنگتن گفت: از نظر اردوغان، «سیاست خارجی همیشه باید در خدمت محاسبات داخلی او برای تحکیم قدرتش باشد.» با دور کردن نیروهای SDF از مرز ترکیه، او ممکن است فضای کافی برای ایجاد منطقه به اصطلاح " امن" نیز ایجاد کند تا بتواند پناهندگان سوری را به آنجا بازگرداند.

ترکیه روز چهارشنبه پس از دیدار مقامات سوئد و فنلاند با مذاکره کنندگان ترکیه در آنکارا اعلام کرد که برای کنار گذاشتن حق وتوی خود در ناتو عجله نخواهد کرد. انتظارات اولیه ترکیه از دو کشور اسکاندیناوی این است که YPG را به عنوان سازمانی "تروریستی" معرفی کنند.

دارین خلیفه در این خصوص گفت: این مسئله به هر نحوی حل شود، مسئله حمایت غرب از YPG همچنان باعث ایجاد آشفتگی در روابط میان شرکای عضو ناتو خواهد شد. او تاکید کرد «این مسئله یک آسیب‌پذیری مداوم است که باید برطرف شود» و اردوغان می‌تواند از آن استفاده کند.

منبع: فایننشال تایمز

سرویس جهان- خبرگزاری کردپرس