به گزارش کردپرس، عبدالله اوجالان، بنیان‌گذار زندانی حزب کارگران کردستان (PKK)، در ۹ ژوئیه ۲۰۲۵ پیام ویدئویی کم‌سابقه‌ای از زندان امرالی منتشر کرد و خواستار گذار از مبارزه مسلحانه به گفت‌وگوی سیاسی و صلح اجتماعی شد. در این ویدئو او در کنار دو زندانی دیگر،‌ هامیلی ییلدریم و ویسی آکتاش، دیده می‌شود و چند زندانی دیگر نیز پشت سر آنها ایستاده‌اند.

چهار دهه است که منازعه میان دولت ترکیه و PKK – که از سوی ترکیه و متحدان غربی‌اش به‌عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود – سیاست و جامعه ترکیه را شکل داده و جان بیش از ۴۰ هزار نفر را گرفته است. در این مدت PKK میان مبارزه مسلحانه، مذاکره سیاسی و اتحادهای منطقه‌ای نوسان داشته و اوجالان نیز با وجود انزوای مطلق در امرالی از سال ۱۹۹۹، همچنان چهره‌ای نمادین مانده است.

پیام از صافی رد ‌شده امرالی

در چنین فضایی، تصمیم پارلمان ترکیه برای انتشار خلاصه‌ای فیلترشده از محتوای دیدار جدید با اوجالان توجهات زیادی را برانگیخت. دولت بار دیگر او را «رهبر مؤسس PKK» معرفی کرد؛ تغییری ناگهانی که بی‌شک انگیزه‌ای سیاسی دارد.

این دیدار با حضور سه نماینده – یکی از حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP)، یکی از حزب حرکت ملی‌گرا (MHP) و دیگری از حزب چپ‌گرای «برابری و دموکراسی خلق‌ها» (حزب DEM) – در جزیره امرالی انجام شد. نمایندگان تحت اختیار «کمیسیون همبستگی ملی، برادری و دموکراسی» به آنجا رفتند؛ نهادی ۵۱ نفره که پس از اعلام تصمیم PKK برای انحلال و زمین گذاشتن سلاح در ماه مه، مطابق فراخوان اوجالان، تشکیل شده است.

گرچه متن ارائه‌شده به پارلمان به‌عنوان «پیام اوجالان» معرفی شد، اما واقعیت آن است که تمامی پیام‌ها از امرالی تحت کنترل کامل دولت است و آنچه خوانده شد تنها خلاصه‌ای گزینش‌شده بود. با این حال، لحن پیام یادآور سخنان اوجالان در فرآیند صلح ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ بود؛ دوره‌ای که بعدها فروپاشید. او در پیام جدید نیز تشکیل دولت مستقل کردی، فدرالیسم و خودمختاری را رد کرد و به‌جای آن از «ملت دموکراتیک» در چارچوب ساختار واحد ترکیه دفاع نمود. او همچنین خود را تنها فردی دانست که می‌تواند دستور کاهش تنش یا حتی انحلال PKK را صادر کند و مدعی شد تلاش‌های قبلی‌اش با «خرابکاری دولت پنهان» ناکام مانده بود.

روایت جدید دولت: PKK «منحل شده است»

آنچه این‌بار تازگی دارد نه لحن اوجالان، بلکه نحوه روایت دولت ترکیه است. رجب طیب اردوغان و متحدان ملی‌گرای او، جایگاه نمادین اوجالان را برجسته کرده و ادعایی خارق‌العاده مطرح می‌کنند: PKK در حال انحلال خود است.

این روایت می‌خواهد القا کند که مناقشه کردی با رهبری اردوغان رو به پایان است. اما واقعیت‌های میدانی خلاف آن را نشان می‌دهد. ترکیه بیش از گذشته در مسیر اقتدارگرایی پیش می‌رود. سیاستمداران کرد همچنان در زندان‌اند. شهرداران منتخب برکنار و به‌جای آنها قیم‌های دولتی منصوب می‌شوند. رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی کرد تحت فشار مداوم‌اند. فاصله میان شعار صلح و واقعیت سیاسی روزبه‌روز بیشتر می‌شود.

جاه‌طلبی قانون اساسی اردوغان

این تناقض بدبینی عمومی را تقویت کرده است. بسیاری باور دارند هدف اصلی اردوغان، جلب حمایت کردها در پارلمان برای تغییر قانون اساسی و فراهم کردن امکان ادامه ریاست‌جمهوری اوست. این الگو پیش‌تر نیز تجربه شده است: اردوغان در جریان فرآیند صلح قبلی از زبان آشتی سخن می‌گفت اما هم‌زمان دستگاه امنیتی را تقویت و جامعه را قطبی‌تر کرد و ساختاری ایجاد نمود که قدرت کنونی او را ممکن ساخت.

مهندسی سیاسیِ آشنا

الگوی امروز نیز مشابه است. زمانی که به آرای کردها نیاز است، دولت از در گفت‌وگو وارد می‌شود؛ و هنگامی که جلب آرای ملی‌گرایان اهمیت می‌یابد، سرکوب شدت می‌گیرد. نفوذ اوجالان گزینشی تقویت می‌شود و سایر بازیگران کردی حذف یا ساکت می‌شوند. آنچه می‌توانست یک مذاکره دموکراتیک باشد، به ابزاری در مهندسی سیاسی بدل شده است.

پرسش بنیادین این است که چرا دولت در این مقطع صدای فیلترشده اوجالان را برجسته می‌کند؟ بسیاری از ناظران می‌گویند پاسخ روشن است:
این نه یک ابتکار صلح تازه، بلکه حرکتی حساب‌شده برای تثبیت و تمدید قدرت اردوغان است.

ترکیش مینیت