به گزارش کردپرس به نقل از رسانه خبری دراو میدیا، وزارت نفت عراق قصد دارد در کمتر از دو ماه آینده صادرات نفت کرکوک را به بندر جیهان از طریق موصل از سر بگیرد. احتمال دارد نفت اقلیم کردستان نیز به این خط لوله جدید هدایت شود. نفت کرکوک بدون خط لوله کردستان راه خود را پیدا می‌کند سرنوشت خط لوله و  صادرات نفت اقلیم کردستان همچنان نامعلوم است  جزئیات بیشتر در این گزارش آمده است.

صادرات نفت کرکوک بدون کردستان

یک منبع آگاه به رسانه خبری دراو اعلام کرد وزارت نفت عراق فاز اول آزمایش خط لوله کرکوک_ ترکیه که نفت کرکوک را مستقیم به بندر جیهان منتقل می‌کند اجرا کرده است.

به گفته این منبع آگاه این آزمایش در سه ایستگاه که در مسیر این خط لوله قرار دارد با موفقیت انجام گرفته است و بزودی اجرای فاز دوم آزمایش از طریق گاز در این خط لوله آغاز خواهد شد و در چند ماه آینده صادرات نفت کرکوک از سر گرفته خواهد شد.

در تاریخ ۱۷ ماه ژوئن سال ۲۰۱۴ آشتی هورامی وزیر منابع طبیعی وقت اقلیم کردستان از اتصال میادین نفتی کرکوک به خط لوله جدید اقلیم کردستان خبر داد و اعلام کرد در آن زمان ارتش عراق به علت ورود نیروهای مسلح داعش از کرکوک عقب نشینی کرده بود، نیروهای پیشمرگه خلاء امنیتی این منطقه را پر کرده بودند و میادین نفتی کرکوک تحت کنترل نیروهای پیشمرگه بودند از آن پس نفت کرکوک از طریق خط لوله اقلیم کردستان به بندر جیهان ترکیه صادر می‌شد. بغداد از انجام این امر ناراضی بود در تاریخ ۱۱ ژوئیه سال ۲۰۱۴ وزیر نفت عراق نیروهای پیشمرگه را به تصرف میادین نفتی کرکوک متهم کرد  و از آن به عنوان تهدیدی بر علیه "اتحاد ملی" عراق نام برد، علاوه بر این مخالفتها، در نهایت و در چارچوب یک توافق تا زمان تعلیق صادرات نفت اقلیم کردستان، نفت کرکوک همچنان با خط لوله اقلیم به خاک ترکیه صادر می‌شد که مقدار صادرات آن در روز ۹۰ هزار بشکه نفت بود.

در تاریخ ۲۵ ماه مارس سال ۲۰۲۳ به دلیل صدور حکم دادگاه داوری پاریس صادرات نفت اقلیم کردستان به حالت تعلیق درآمد و تاکنون این روند از سر گرفته نشده است به همین علت نیز صادرات نفت کرکوک متوقف شده است.

رسانه خبری دراو میدیا در ۲۱ ماه گذشته میلادی از تلاش وزارت نفت عراق برای  از سرگیری صادرات نفت  کرکوک خارج از خط لوله اقلیم کردستان خبر داد، اما این تلاش در حالی انجام می‌گیرد که دولت اقلیم کردستان و دولت فدرال عراق در حال مذاکره برای رفع موانع موجود بر سر راه ازسرگیری مجدد صادرات نفت اقلیم کردستان به بندر جیهان ترکیه هستند به ویژه در خصوص موضوع مربوط به مقدار هزینه تولید نفت در کردستان که مخالفت کمپانیهای خارجی را به دنبال داشته است.

راه تازه‌ای برای صادرات نفت

وزارت نفت عراق قصد دارد در کمتر از دو ماه آینده خط لوله کرکوک_موصل_ترکیه را دوباره فعال کند این اقدام به عنوان جایگزینی برای خط لوله نفت اقلیم کردستان محسوب می‌گردد. این خط لوله ظرفیت انتقال بیش از یک میلیون بشکه نفت در روز را دارد انتظار می‌رود نفت اقلیم کردستان نیز از طریق این خط لوله منتقل شود.

خط لوله کرکوک_موصل_ترکیه شامل دو خط لوله است خط لوله اول ۴۰ اینچی و خط لوله دوم ۴۶ اینچی است و هر دو خط ظرفیت انتقال ۱۶۰۰ هزار بشکه در روز را دارند.

این خط لوله از میدان نفتی کرکوک (K۱) و از «تلورد» به ناحیه «ریاض» از توابع «حویجه» عبور می‌کند سپس به «فتحه» در موصل تا ایستگاه MS در غرب زاخو کشیده شده و در آنجا کارمندان کمپانی نفت شمال حضور دارند که روزانه دو بار نفت انتقال داده شده را اندازه‌گیری می‌کنند.

تاریخچه خط لوله کرکوک_موصل_ترکیه

مهندس فرهاد حمزه از کمپانی نفت شمال درباره تاریخچه ایجاد خط لوله کرکوک_موصل_ترکیه گفت: «در دوران دولت پادشاهی مقامات عراقی تلاش کردند علاوه بر خط لوله سوریه راه دیگری برای فروش نفت کرکوک پیدا کنند اما عوامل سیاسی مانع رسیدن به این هدف شدند تا زمانی که حزب بعث قدرت را در دست گرفتند و راه برای آنها هموار شد».

آنها ابتدای سال ۱۹۷۲ نفت را از اختیار انگلیسیها خارج کردند و آن را به داخل اختصاص دادند سپس در تاریخ ۱۹۷۴/۱۲/۲۶ توافقنامه ایجاد خط لوله عراق_ ترکیه میان دو دولت به امضاء رسید در تاریخ ۷ ماه آوریل سال ۱۹۷۵ کمپانی «مانسمان» آلمان ساخت این خط لوله را آغاز کرد این پروژه شامل احداث یک لوله ۴۰ اینچی با ظرفیت ۷۵۰ هزار بشکه در روز و نصب چند ایستگاه فشار در هر دو کشور عراق و ترکیه همراه با نصب یک ایستگاه اندازه‌گیری (MEASURMG STATION) در نزدیکی «زاخو» بود طول این خط لوله ۹۸۵.۳ کیلومتر است که از ایستگاه IT۱  که در ۲۶ کیلومتری غرب کرکوک واقع شده، آغاز می‌شود ۳۴۵ کیلومتر این خط لوله داخل خاک عراق وجود دارد یعنی از کرکوک تا زاخو و  ۶۴۰.۳ کیلومتر آن در داخل خاک ترکیه قرار دارد این خط لوله به موازات خط لوله عراق و سوریه از رودخانه‌های «دجله» و «زیی‌خاپور» عبور کرده و از آنجا وارد کشور ترکیه می‌شود.

در ماه ژانویه سال ۱۹۷۷ محی الدین معروف معاون رئیس جمهور وقت عراق پروژه نفتی عراق _ ترکیه را افتتاح کرد و در آن هنگام افتتاح این پروژه همراه با برگزاری مراسم بزرگی همراه بود که «سلیمان دمریل» نخست وزیر وقت ترکیه و تعدادی چند تن از وزاری دیگر دولت همراه او در این مراسم حضور داشتند در ابتدای این مراسم «طایه عبدالکریم» وزیر نفت عراق وقت گفت: «امروز همراه با میهمانان گرامیمان از کشور همسایه خود ترکیه دیدار خواهیم کرد».

روزنامه «وگن» که در ترکیه منتشر می‌شود از این پروژه تقدیر کرد و در آن زمان نوشته بود عراق پس از مبارزه‌ای سخت بر علیه کمپانیهای انحصاری نفت، نفت خود را داخلی کرده و آرزوای را برآورده کرد که ملت عرب در مدت ۵۰ سال مبارزه بر علیه انحصار بیگانگان رویای آن را در سر می‌پروراندند.

در سال ۱۹۸۶ این خط لوله  با کشیدن  لوله ۴۶ اینچی دیگری توسعه یافت که با این کار ظرفیت انتقال هر دو لوله با هم به ۱۶۰۰ میلیون بشکه در روز رسید.

در سمت عراق این خط لوله سه ایستگاه فشار دارد در داخل خاک ترکیه نیز سه ایستگاه فشار اصلی دارد با نامهای ps۳ جزیره ps۴ ماردین ps-۵ گازعنتب دارد و در نهایت به بندر جیهان ترکیه در منطقه آدانا می‌رسد.

دهه هشتاد قرن گذشته دوران طلایی این خط لوله بود که ظرفیت انتقال ۱۶۰۰ هزار بشکه نفت در روز را داشت.

بدون تردید عراق در مقابل هر بشکه نفت صادراتی مبلغی پول مالیات به کشور ترکیه پرداخت می‌کند در ابتدا میان دو طرف توافق شد اگر میزان تولید بالای ۱.۵ میلیون ۴۲ سنت به ازای هربشکه پرداخت و اگر میزان صادرات پایین تر از ۷۵۰ هزار بشکه باشد  ۷۵ سنت پراخت شود. پس از سال ۲۰۰۳ این توافقنامه اصلاح شد و به این صورت د رآمد:

اگر میزان صادرات نفت بالاتر از ۴۰۰ هزار بشکه باشد به ازای هر بشکه ۷۰ سنت و اگر کمتر از ۲۰۰ هزار بشکه در روز باشد ۱۱۲ سنت بابت مالیات به کشور ترکیه پرداخت می‌شود.

شکست خط لوله بانیاس

پس از تعلیق صادرات نفت اقلیم کردستان وزارت نفت عراق در اولین اقدام شروع به بررسی احیای مجدد خط لوله نفتی کرکوک_بانیاس سوریه کرد تا از طریق این خط لوله نفت کرکوک از راه سوریه به دریای مدیترانه انتقال یابد.

این تلاش‌ها تا آنجا پیش رفت که وزارت نفت عراق تیم فنی را موظف به احیای مجدد این خط لوله در داخل خاک عراق کرکوک_بیجی_حدیثه کرد که حدود ۳۰۰ کیلومنر طول دارد وزارت نفت عراق تصمیم گرفت که در داخل خاک سوریه نیز با طرفهای سوری برای تعمیر و احیای مجدد این خط لوله که به علت جنگ داخلی سوریه دچار آسیب شده است گفتگو شود.

خط لوله نفتی کرکوک_ بانیاس در سال ۱۹۴۳ احداث شده است اولین بار قطر این لوله ۱۲ اینچی بود که روزانه حدود ۸۵ هزار بشکه نفت از طریق آن صادر می‌شد در سال ۱۹۵۲ یک خط لوله ۱۶ اینچی احداث شد بعدها در پایان دهه شصت دو خط لوله ۳۰ و ۳۲ اینچی احداث گردید ولی در سال ۱۹۸۲ دولت عراق انتقال نفت از طریق سوریه را به بهانه حمایت سوریه از ایران (دوران جنگ میان ایران و عراق) متوقف کرد.

اکنون خط لوله کرکوک_ بانیاس از سمت عراق و سوریه نیز نیاز به تعمیر و احیای مجدد دارد این خط در داخل خاک سوریه ۸۵۰ کیلومتر طول دارد و به طور کامل نیاز به تعمیر و احداث لوله ۴۲ اینچی دارد که باید از سوی دولت سوریه ایجاد گردد در آن زمان این طور پیش بینی می‌شد که برای انجام این کار کمپانی‌های روسی به کمک سوریه بشتابند.

از سمت عراق نیز این خط لوله در دو بخش (منطقه) واقع است از کرکوک به بیجی که ۱۲۰ کیلومتر طول دارد این خط لوله مشکلی ندارد و خط لوله ۴۲ اینچی با ظرفیت انتقال ۶۰۰ هزار بشکه نفت احداث شده است اما از منطقه بیجی به سمت حدیثه که حدود ۲۰۰ کیلومتر طول دارد یک خط لوله ۳۰ و ۳۲ اینچی با ظرفیت انتقال ۱۵۰ هزار بشکه نفت در روز وجود دارد و نیاز به احداث لوله ۴۰ تا ۴۲ اینچی دارد که ظرفیت انتقال ۶۰۰ هزار بشکه نقت در روز را داشته باشد.

در سال ۲۰۰۷ عراق و سوریه در زمینه احداث خط لوله کرکوک_ بانیاس با هم به توافق رسیدند اما در سال ۲۰۰۹ این توافق به علت بالا بودن هزینه‌ها و مشکلات عدیده دیگری لغو گردید.

تلاش نخست وزارت نفت عراق به منظور صادرات نفت کرکوک موفقیت آمیز نبود بنابراین به تلاش دوم یعنی گزینه خط لوله کرکوک_جیهان است، روی آورد.

درباره خط لوله نفت کردستان

احداث خط لوله نفتی کردستان از سال ۲۰۱۰ آغاز شده است در پایان سال ۲۰۱۳ برای اولین بار از طریق این خط لوله نفت اقلیم کردستان به بندر جیهان ترکیه انتقال یافت، این روند در فرهنگ سیاسی آن زمان دولت اقلیم کردستان که نچیروان بارزانی ریاست آن را برعهده داشت «اقتصاد مستقل» نامیده شد.

کمپانی کار خط لوله نفتی کردستان را احداث کرد  و ۴۰% از کل مالکیت این خط لوله به این کمپانی اختصاص دارد بنابر اطلاعات موجود احداث این خط لوله حدود ۶۰۰ میلیون دلار هزینه در برداشته است.

۶۰% مالکیت خط لوله نفتی اقلیم کردستان به کمپانیهای روسی اختصاص دارد در تاریخ ۲۰۱۷/۶/۲ در شهر «سانپترسبورگ» با حضور رئیس دولت اقلیم کردستان و معاون وی و وزیر منابع طبیعی در کابینه هشتم قراردادی با مدیر عامل کمپانی روسی «روس نفت» به امضا رسید بر اساس این قرارداد کمپانی روس نفت مالک ۶۰% از خط لوله نفتی کردستان به ارزش ۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار شد از این جا به بعد روسی‌ها جای پای خود را در بخش نفت اقلیم کردستان محکم کردند در آن زمان مقامات اقلیم کردستان از آمریکا به علت عدم حمایتش از رفراندوم استقلال کردستان نگران بودند بنابراین به روسیه متوسل شدند.

طول خط لوله اقلیم کردستان ۸۹۶ کیلومتر است از میدان نفتی «خورمله» آغاز می‌شود و از میان کانیهای معدنی اربیل، بردرش، عین صفنی، جبل کند، القوش، دهوک و سلیمانیه عبور می‌کند و به فیشخابور که طول آن ۲۲۵ کلیومتر است می‌رسد به این ترتیب ۴۴.۶% خط لوله نفتی در منطقه کردستان واقع است