به گزارش خبرنگار کردپرس، طولانی ترین شب سال؛ جشنی است، که بین غروب آفتاب آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب نخستین روز زمستان به نام «یلدا» یا «شه و چله» و «ده یجوور» در زبان کردی نامگذاری شده و مردم در این شب، با انواع میوه‌های رنگارنگ و سرخ و آتشین به استقبال زمستانی سرد می روند و رایج‌تر از همه هندوانه و انار است که زینت بخش سفره یلدا می شود.

شبی که خورشید زاده می شود

خود یلدا، یعنی متولد شدن و افسانه ها می گویند؛ در این شب، خورشید متولد می شود و به پاس این رویداد مردم گرد هم جمع شده و شب را با خوردن، نوشیدن و شادکامی سپری می کنند.

تقویم ایرانیان در زمان‌های قدیم، بیشتر در کار‌های کشاورزی و دامپروری کاربرد داشت. آنها دو موقع از سال را به نام چله می‌شناختند. چله تابستان که از تیر شروع می‌شد و چله زمستان که از دی‌ماه. چله‌ها هر کدام به دو دوره تقسیم می شدند؛ چله بزرگ و چله کوچک. چهل روز ابتدایی را چله بزرگ و بیست روزِ بعد را چله کوچک می‌نامیدند.

چله بزرگ زمستان، که درست بعد از شب یلدا آغاز می‌شود؛ شروع زمستان است و شدت سرما در آن بیشتر است و تا دهم بهمن طول می‌کشد. پس از آن، چله کوچک شروع و تا اول اسفند ادامه دارد.

بر همین اساس ایرانیان باستان روز‌های بلندتر، را نشانه پیروزی و روشنایی، می دانستند. به این ترتیب آنها آخرین روز پاییز، که بلندترین شب سال است، را جشن می‌گرفتند. چرا که فردای آن، روز‌ها کم‌کم طولانی‌تر شده و آفریدگار بر اهریمن تاریکی پیروز می‌شود

کرونا و گرانی، یقه «یلدا» را گرفتند

این جشن اما آذوقه اش فراوان است. سیب، پرتقال، نارنگی، انار، هندوانه، خرمالو، لیموشیرین، کیوی و موز یک طرف، شیرینی، آجیل های چند مغز شور و شیرین، بادام زمینی، بادام هندی، گردو، کشمش، نخودچی، میوه های خشک، و مویز از طرف دیگر، همگی زینت بخش سفره های جشن طولانی ترین شب سال هستند.

پیشوازی از آخرین یلدای قرن چهاردهم شمسی، قدری با سال قبل تفاوت دارد. سال گذشته بازار شب یلدا، به دلیل کرونا، راس ساعت 18 تعطیل شد. هر چند باز هم کرونا هست اما این ویروس منحوس امسال دیگر حریف یلدا نشد و بازار یلدا امسال باز است و مردم اگر وسعشان برسد، غیر از دید زدن کالاهای رنگارنگ، خریدی هم می کنند. آنها در تلاش اند، بدون اینکه دخل و خرجشان به هم بخورد، سفره یلدای خود را آماده کنند. اما گرانی از کرونا پیشی گرفته و یلدای ١٤٠٠ را تهدید می کند.

تب و تاب بازار و افزایش سرسام آور قیمت ها

بازار مهاباد تب و تاب یلدا به خود گرفته و مغازه ها با میوه های رنگارنگ، آراسته شده اند. شاه میوه شب یلدا، انار است، که بسته به کیفیت و اندازه، قیمتش متفاوت است، بازار را بگردی، انارهای کوچک و ارزان تر هم پیدا می شود و در کل این میوه یلدایی از ١٢ هزار تا ٢٤ هزار تومان در میدان تره بار قیمت گذاری شده و در بازار هم ٣٠ درصد به این قیمت ها اضافه می شود و هر کیلو انار در بازار بین ١٦ تا ٣٢ و گاهی ٣٥ هزار هم به فروش می رسد.

هندوانه کیلویی ٧ تا ١٠ هزار تومان، سیب کیلویی ١٣ تا ١٤ هزار تومان و پرتقال هم بین ٩ تا ١٣هزار تومان در میدان قیمت گذاری شده اند و هر کدامشان در بازار ٣٠ درصد به قیمتشان اضافه می شود و گاهی حتی گران از این ها هم توسط برخی مغازه داران تعیین قیمت می شوند.

یلدای سال ٩٩، هر کیلو هندوانه در بازار ٤ هزار تومان بود، اما امسال بین ٥ تا ١٠ هزار تومان افزایش قیمت پیدا کرده است. انار هم که سال قبل در بازار کیلوی حدود ٢٠هزار تومان بود، امسال بین ٢٨ تا ٣١ تومان به فروش می رسد و در مجموع کلیه میوه ها در یلدای امسال افزایش قیمت یافته اند.

آجیل چهار مغز هم هر کیلو بین ٢٣٠ هزار تا ٣٦٠ هزار تومان متغییر است در حالی که همین نوع آجیل سال قبل بین ٢٥٠ تا ٢٩٠هزار تومان قیمت گذاری شده بود. آجیل مخلوط ٣٢٠ هزار تومان و آجیل ٥ مغز هم ٣٧٠ هزار تومان است و این نشان می دهد آجیل امسال هم گران تر شده است. به نحوی که تنها آجیل مخلوط ١٠٠ هزار تومان اضافه قیمت داشته است.

پسته خندان شب یلدا هم امسال بین ٣٥٠ تا ٣٩٠ هزار تومان است در حالی که سال گذشته می شد هر کیلو پسته را ٢٥٠هزار تومان خریداری کرد.

گرانی، جشن یلدا را هم لاکچری کرد

سفره شب یلدا برای یک خانواده پنج نفره، امسال با همه حداقل ها ۶۰۰ هزار تومان هزینه دارد. آن ها با کلی فاکتور گرفتن! یعنی فقط انار، هندوانه و مقداری هم آجیل و شیرینی. وگرنه سفره شب یلدا با این قیمت ها بیش از یک میلیون تومان برای یک شب خانواده ایی پنج نفره هزینه می تراشد. بماند که دیگر خبری هم از دورهمی ها نیست و گرنه پذیرایی از مهمانان یلدا بر این قیمت ها دوباره اضافه می کرد.

با اینکه کمبودی از لحاظ تامین میوه و آجیل شب یلدا وجود ندارد، اما در این اوضاع و احوال گرانی که قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده است، یلدای باستانی به جشنی لاکچری تبدیل شده است.

زن جوانی که کیسه های پلاستیکی خرید شب یلدا را در دستانش جابه جا می کند، از گرانی ها گلایه می کند و می گوید: جشن شب یلدا، در این روزگار کرونا زده می توانست روحیه مان را کمی شاد کند اما گرانی ها سرسام آور است، به جای اینکه قیمت ها حداقل برای این یک شب جشن، پایین بیایید همه چیز چند برابر شده و شیرینی یلدا را به کاممان تلخ کرده است.

مردی که به بازار آجیل چشم دوخته می گوید: چهار مغز و ٥ مغز پیشکش، کمی گردو می خرم و با کشمش و مویز قاطی اش می کنم، این هم آجیل شب یلدای ما!

یلدا در مهاباد گرانتر از مرکز استان!

نکته عجیب، تفاوت قیمت ها در مرکز استان با مهاباد است و نرخ کالا ها کلی با هم توفیر دارند و یلدا در مهاباد گران از مرکز استان است! رئیس اتحادیه میوه و تره بار شهرداری ارومیه قیمت هر کیلو هندوانه از ٥ تا ٨ هزار تومان، هر کیلو سیب در بین ٥ تا ٩هزار تومان، هر کیلو پرتقال ۶ تا ٩ هزار تومان در میدان اعلام کرده است. با این اوصاف نرخ میوه ها در مهاباد حداقل ٥ تا ٦ هزار تومان از ارومیه گران است و این جای تعجب دارد!

از یک هفته پیش واحدهای نظارتی در همه شهرستان های استان به بازدید از بازار و بررسی قیمت ها پرداخته اند تا با هر گونه گران فروشی مقابله کنند. اما انگار قیمت ها سلیقه ایی است و تفاوت قیمت مرکز استان با مهاباد و قیمت های متنوع در محله های مختلف مهاباد هم گویای وضع موجود است.

جشن یلدا، قرار بود سایه تاریکی ها دور شود و نوید روشنایی و طلوع به مردمان برسد، اگر گرانی بگذارد.

گزارش/ تانیا شعفی