به گزارش کردپرس، سفرهای متعدد و پر تعداد بافل طالبانی، رهبر حزب اتحادیه میهنی به بغداد نشان دهنده وجود یک استراتژی عمدی اتحادیه میهنی کردستان برای افزایش فعالیت در چهارچوب فدرال عراق است. این امر نشانه توجه عمیق تر به مرکز و مشغول نکردن فکر و ذکر آن به امورات جزئی در اقلیم کردستان عراق است. اتحادیه میهنی کردستان همیشه در صحنه سیاسی فدرال عراق حضور داشته است. جلال طالبانی، پدر بافل طالبانی، از سال 2006 تا 2014 رئیس جمهور عراق بود و اتحادیه میهنی همچنان این پست را به عهده دارد. طالبانی جوان در مقایسه با سایر سیاستمداران کرد بیشتر درگیر امور فدرالی است.

طالبانی در مصاحبه ای به عراق اویل ریپورت گفت: «من دوست دارم به بغداد بیایم و مرتباً دوستانم را ببینم. پیام من به آنها این است که اتحادیه میهنی برای حمایت از شما اینجاست، اتحادیه میهنی خواهان وجود یک دولت موفق است.»

وی افزود: « اتحادیه میهنی سابقه زیادی در فداکاری برای کردستان و عراق دارد و ما مایلیم این کار را ادامه دهیم».

احزاب کردی از سال 2005، رابطه نزدیکی با بغداد نداشته اند. آنها در انتخابات شرکت کرده‌اند و وزارتخانه‌ها را نیز بر عهده داشته‌اند اما تمرکز سیاسی آنها همواره بر دولت منطقه‌ای کردستان بوده است. با این حال، افزایش ناکارآمدی سیاسی و اقتصادی در منطقه کردستان، اتحادیه میهنی کردستان را وادار به تجدید نظر کرده و ایجاد فرصتی برای تغییر این محاسبات با مشارکت فعال خود در سیاست فدرال عراق را لازم دانسته است.

حزب طالبانی از بسیاری جهات با یک بحران جدی مواجه است. این حزب در داخل از هم پاشیده است، حمایت رای دهندگان در پایگاه اصلی خود در استان سلیمانیه را از دست داده و در برابر حزب دموکرات کردستان یا (KDP)- که به طور فزاینده رویکرد قدرتمند و متخاصم پیدا کرده و رقیب اصلی آن در دولت اقلیم کردستان است- حالت تدافعی پیدا کرده است. مسیر ایجاد تغییر در برابر این معضلات جستجو برای یافتن متحدانی دیگر در بغداد بوده است.

استراتژی اتحادیه میهنی پاسخی به دو پویایی مهم است. اول اینکه، روابط بین بغداد و اقلیم کردستان در دهه گذشته کارآیی لازم را نداشته زیرا این روابط به دلیل اختلافات بر سر فروش نفت مستقل، بودجه فدرال، کرکوک و مناطق مورد مناقشه و برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان در سال 2017 تیره شده است. این عدم همکاری از نظر مالی به اقلیم کردستان آسیب رسانده و سد راه پیشرفت در تصویب قوانینی مانند تهیه پیش نویس قانون ملی هیدروکربن شده است.

طالبانی به مجله ایراک اویل ریپوت گفت: «من عدم تمایل به همکاری با بغداد را درک نمی کنم. کافی است فقط بصره را در نظر بگیرید که 1000 برابر ثروتمندتر از کل کردستان عراق است. اگر نخست وزیر عراق پیش من می آمد و گفت: «هی بافل، استکان کوچکت را روی این میز بگذار، می‌توانی بخشی از میز بزرگ، از جمله بصره باشی، به نظر من، معامله خوبی می شد».

تمایل اتحادیه میهنی و بافل طالبانی به همکاری با بغداد راز سر به مهر نیست. طالبانی در یک مصاحبه تلویزیونی پربیننده با رووداو در ماه نوامبر، به نکات مشابهی اشاره کرد و در کنفرانسی در اربیل در اول مارس نیز گفت که معتقد است «ما می توانیم از طریق بغداد به مردم اقلیم کردستان بیشتر خدمت کنیم.»

پویایی دوم مربوط به تنش سیاسی بین اتحادیه میهنی و حزب دمکرات کردستان عراق است. او مصمم است آنچه را که به عنوان یک موازنه سیاسی مصنوعی بین دو حزب حاکم می‌داند، کنار بگذارد و موقعیت خود را به عنوان قدرت مسلط در منطقه کردستان تثبیت کند. این تضاد در اربیل باعث شده است که اتحادیه میهنی به دنبال متحدانی دیگر باشد و ظاهراً آنها را در بغداد پیدا کرده است.

برای بررسی چگونگی اجرای این استراتژی، پست‌های منتشر شده بافل طالبانی در رسانه‌های اجتماعی بویژه حساب رسمی اینستاگرام بافل طالبانی و گردآوری داده‌ از تمام جلسات مربوط به «روابط خارجی» او بین ۱ ژانویه ۲۰۲۲ تا ۸ مارس ۲۰۲۳ استفاده کردم. این لیست شامل فهرستی از 139 جلسه تأیید شده عمومی او با حداقل 75 مقام رسمی می شود.

با تجزیه و تحلیل داده ها، به نظر می رسد استراتژی طالبانی شامل دیدارهای مکرر با مجموعه محدودی از متحدان سیاسی از چارچوب هماهنگی شیعه و گروه های مرتبط و ایجاد روابط با نمایندگی های دیپلماتیک خارجی در بغداد است. رقبای سیاسی مانند صدر، گروه های وابسته به جریان تشرین و مهمتر از همه حزب دمکرات کردستان، از لیست برگزاری جلسات عمومی وی حذف شده اند.

البته مجموعه داده ها استراتژی حزب اتحادیه میهنی را به طور کامل بیان نمی کند اما تصویری از ارتباطات مورد نظر بافل طالبانی را به دست می دهد. ممکن است تماس هایی نیز با گروه های دیگر وجود داشته باشد اما این تماسها به طور آشکار اطلاع رسانی نشده است. از این نظر، این یک تصویر ناقص است اما ارائه این تصویر ناقص از سوی اتحادیه میهنی عمدی است. من درخواست مصاحبه با بافل طالبانی را داشتم تا مستقیماً در مورد استراتژی حزب حرفهایی بشنوم اما دفتر وی به بهانه مشغله کاری او، انجام مصاحبه را رد کرد.

روش شناسی و یادداشت ها

این مجموعه داده درباره افزایش تعاملات اتحادیه میهنی با بغداد به جای اربیل، در اواسط فوریه گردآوری شد و پس از آن با استفاده از شبکه اجتماعی اینستاگرام به عنوان منبع اصلی به‌روزرسانی شد و با داده های گردآوری شده از شبکه اجتماعی فیس‌بوک تطبیق داده شد. اینستاگرام و فیس بوک محبوب ترین شبکه های اجتماعی در منطقه کردستان عراق هستند. پست های او همیشه به زبان کردی و اغلب به زبان عربی نیز نوشته می شود. گاهی اوقات در صورت لزوم از زبان انگلیسی نیز استفاده می شود. به عنوان مثال، برای توصیف ملاقات با سفیر ایالات متحده بیانیه به زبان انگلیسی نیز منتشر می شود. دفتر طالبانی همچنین یک حساب توییتر دارد که پلتفرم رسانه اجتماعی ترجیحی برای روزنامه نگاران و دولت های غربی است، اما کمتر از آن استفاده می کند. بنابراین واضح است که رهبر اتحادیه میهنی تا حد زیادی از این پست ها برای برقراری ارتباط مستقیم با مخاطبان کرد و عراقی استفاده می کند.

بدیهی است که این داده‌ها محدود به مطالب منتشر شده از سوی دفتر طالبانی در رسانه‌های اجتماعی و جلسات منظم به سبک دیپلماتیک متمرکز است.

بسیاری از جلسات شامل حضور چندین مقام و برخی از آنها شامل حضور همزمان گروه های بزرگ است. من تمام تلاش خود را برای تجزیه و تحلیل این موضوع انجام داده ام اما درک واقعیات سیاسی عراق پیچیده است.

این مجموعه داده همچنین جلساتی را که توسط دیگر چهره‌های مهم اتحادیه میهنی برگزار شده ولی به استراتژی حزب برای ایجاد روابط با سیاستمداران، احزاب و نهادهای فدرال کمک می‌کنند، در نظر نمی‌گیرد. جلسات ترتیب داده شده توسط قباد طالبانی، برادر کوچکتر بافل طالبانی و معاون نخست وزیر اقلیم کردستان، شالاو و درباز کوسرت رسول اعضای دفتر سیاسی اتحادیه میهنی کردستان، خالد شوانی وزیر دادگستری فعلی عراق، برهم صالح رئیس جمهور سابق عراق، عبداللطیف رشید رئیس جمهور کنونی عراق و افراد مختلف دیگر نیز در نظر گرفته نشده است.

تحلیل و بررسی

بافل طالبانی طی 15 ماه گذشته، به طور تقریبی 35 بازدید از بغداد داشته و در حین حضور فعال بوده است. از 139 جلسات او، دو سوم آن یعنی 93 جلسه او با مقامات در بغداد برگزار شده است.

حدود یک چهارم از مجموع جلسات (32) جلسه در مقر اصلی اتحادیه میهنی در سلیمانیه برگزار شده که دومین مکان برای برگزاری جلسات «روابط خارجی» او بود. او 12 دیدار هم در اربیل، پایتخت سیاسی اقلیم کردستان و دو دیدار در سفر به حسکه در سوریه در دسامبر 2022، در شمال شرق سوریه داشت.

در مجموع، طالبانی اغلب با اعضای چهارچوب هماهنگی ملاقات کرده که 33 درصد از تعداد کل دیدارهای اصلی او را تشکیل می دهند. او در مجموع 16 بار با قیس الخزعلی، رهبر عصائب اهل الحق دیدار کرده است.

طالبانی 15 بار با رایان الکلدانی، رهبر حزب مسیحی جنبش بابل و 13 نوبت با المثنی السامرایی رهبر گروه سنی عزم ملاقات کرد.

یک رابطه ظاهرا گرم بین بافل طالبانی و کلدانی در این پست ها مشهود بود که نشان می داد مانند دو برادر همدیگر را در آغوش گرفته اند. برخی ناظران حدس می زنند که طالبانی قصد دارد با استفاده از نامزدهای مورد حمایت بابل، تسلط حزب دمکرات کردستان بر کرسی های پارلمان کردستان را که برای مسیحیان در نظر گرفته شده است، به چالش بکشد.

طالبانی همچنین به طور منظم با دیگر رهبران چهارچوب همانگی از جمله نوری المالکی (13 بار)، هادی العامری (9 بار)، عمار الحکیم (8 بار) و فالح الفیاض (5 بار) ملاقات کرده است. با توجه به همراهی اتحادیه با احزاب مستقر در بغداد در سال های اخیر، ملاقات های مرتب او با متحدانش غیرعادی نیست.

طالبانی در دوره‌های بحران یا فعالیت پارلمان، بازدیدهای خود از بغداد را افزایش داد. به عنوان مثال، در طول تابستان پرتنش سیاسی عراق، بین ژوئن و اوت 2022، زمانی که نمایندگان صدر از مجلس استعفا دادند و چهارچوب هماهنگی مسئولیت تشکیل دولت را بر عهده گرفت، طالبانی 9 بار از بغداد بازدید کرد. اوج فعالیت او در بغداد، در ماه اکتبر و در جریان مذاکرات بر سر پست ریاست جمهوری عراق اتفاق افتاد که طی آن اتحادیه میهنی کردستان پس از رویارویی چالش برانگیز با حزب دمکرات کردستان،این پست را حفظ کرد.

یکی از موارد جنجال برانگیز دیدارهای مکرر طالبانی با افرادی است که توسط وزارت خزانه داری ایالات متحده تحریم شده اند. در واقع، دو مقامی که او اغلب آنها را می‌بیند - خزعلی و کلدانی - هر دو مشمول تحریم‌های جهانی موسوم به Magnitsky تحت فرمان اجرایی 13818 هستند. فیاض و محمداوی نیز مانند خزعلی تحت فرمان اجرایی 13224 تحریم شده اند.

در حالی که این پنج تن تنها 7 درصد از 75 مقاماتی را تشکیل می دهند که طالبانی با آنها ملاقات کرده اما آنها در 22 درصد از جلسات او حضور داشتند که نشان دهنده حضور بیش از حد آنهاست. این تماس‌ها کاملاً بحث‌برانگیز است اما طالبانی علناً به انتقاد از این جلسات نپرداخته است.

طالبانی همچنین دیدارهای گسترده ای با نمایندگان دولت های خارجی، نظامیان و سازمان ملل داشته است. آنها 29 درصد از ملاقات کنندگان اصلی او را تشکیل می دادند. دیپلمات های آمریکایی در اکثر چنین دیدارهایی شرکت داشتند اما مقامات روسی در رتبه دوم قرار گرفتند. در واقع، البروس کوتراشف، سفیر روسیه در عراق تنها مقام خارجی ای بود که طالبانی بیش از همه با او ملاقات کرد؛ حتی اگر به این دلیل باشد که این دوره با جایگزینی متیو تولر با آلینا رومانوفسکی به عنوان سفیر ایالات متحده مصادف بوده است.

بافل طالبانی پنج جلسه با مقامات بریتانیا و سازمان ملل، چهار ملاقات با دیپلمات های آلمانی و دو دیدار با نمایندگان چین و فرانسه برگزار کرده است. وی همچنین با مقامات ایتالیا، فنلاند، اتحادیه اروپا، اسپانیا و ژاپن دیدار کرد. طالبانی با انعکاس تصویر نظامی از خود، به طور منظم (6 بار) با هیأت های نظامی خارجی، به ویژه ائتلاف ضد داعش ملاقات کرد.

در حالی که طالبانی گهگاه با نمایندگان کنسولگری در اربیل ملاقات می کند اما تاکید مشخصی بر دیدار با مقامات خارجی در سفارتخانه ها در بغداد دارد. این را می توان تا حد زیادی با غیبت نسبی او در مرکز اقلیم کردستان و سفرهای کم تعداد دیپلمات های مستقر در اربیل به سلیمانیه توضیح داد. اما زمانی که اراده وجود دارد- همانطور که اعداد و ارقام نشان می‌دهند- احتمالاً یک استراتژی جایگزین برای برقراری ارتباط مستقیم، به جای انجام مأموریت‌ها در اربیل تحت سلطه حزب دمکرات کردستان در جریان است.

بر اساس آمار موجود، تنها یک جلسه با یک مقام ایرانی، محمد کاظم الصادق، سفیر تهران در عراق وجود داشته است. اتحادیه میهنی کردستان روابط نزدیکی با ایران دارد و تنها مرز بین‌المللی سلیمانیه با ایران واقع شده است که آن را به یک شریک تجاری بزرگ تبدیل می‌کند. مقامات ایرانی مرتب به سلیمانیه سفر می کنند و تهران تنها کنسولگری خارجی در این شهر را در اختیار دارد. بسیاری از متحدان عرب طالبانی در بغداد نیز روابط نزدیکی با ایران دارند.

رهبر اتحادیه میهنی کردستان علاوه بر متحدان سیاسی و دیپلمات های خارجی خود، برای ایجاد روابط با مقامات دولتی عراق، دیدارهایی از جمله با نخست وزیر، رئیس جمهور و مقامات کابینه انجام داده است. این افراد 12 درصد از کل ملاقات کنندگان با بافل طالبانی را تشکیل می دهند.

وی همچنین چهار بار با فایق زیدان، رئیس شورای عالی قضایی عراق ملاقات کرد. چنین دیدارهایی این شائبه را ایجاد کرد که طالبانی تلاش می‌کند تا بر نتیجه شکایت‌هایی -که به عنوان بخشی از کشمکش رهبری حزب اتحادیه میهنی کردستان- توسط لاهور شیخ جنگی، رئیس مشترک برکنار شده مطرح شده، تأثیر بگذارد.

9 درصد باقی مانده از تماس ها شامل دیدار با احزاب سیاسی کردی غیر از حزب دمکرات کردستان و دیگر شخصیت های سیاسی عراقی و کردی، مانند ابراهیم بحرالعلوم و ادهم بارزانی می باشد.

بررسی داده ها همچنین نشان می دهد که طالبانی در سفرهای خود به بغداد با چه کسانی ملاقات نمی کند. هیچ پستی در رسانه های اجتماعی وجود ندارد که نشان دهد او با صدری ها، محمد الحلبوسی، رئیس مجلس ، یا احزاب مخالف وابسته به تشرین که همگی به طرق مختلف تأثیرگذار هستند و جریان های اصلی صحنه سیاسی عراق را نمایندگی می کنند، ملاقات کرده است. البته این امکان وجود دارد که طالبانی یا سایر مقامات اتحادیه میهنی با این گروه ها تماس داشته اند اما این بخشی از پیامی نیست که آنها بخواهند از طریق رسانه های اجتماعی رهبر حزب منتشر کنند.

دیدارها در خانه

قابل توجه است که طالبانی تقریباً هرگز شخصاً با رهبران ارشد حزب دمکرات کردستان دیدار نمی کند. داده ها نشان می دهد که او از آغاز سال 2022 تنها چهار بار با یکی از سه بارزانی دارای مقام رسمی مهم ملاقات کرده است. بافل طالبانی دو بار با نچیروان بارزانی، رییس اقلیم کردستان ملاقات کرده که یک بار در چارچوب دیدار با یکی از مقامات نظامی ائتلاف بوده و با مسعود بارزانی رئیس حزب دمکرات کردستان و مسرور بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان هر کدام یک بار ملاقات داشته است.

رویکرد طالبانی نسبت به بغداد کاملاً در تضاد با رویکرد حزب دمکرات کردستان است که مقامات ارشد آن به ندرت وارد پایتخت عراق فدرال می شوند. به عنوان مثال، از زمانی که آنها در اواسط سال 2019 سمت های فعلی خود را آغاز کردند، نچیروان بارزانی 6 بار و مسرور بارزانی تنها سه بار از پایتخت عراق بازدید کرده است.

این که در حال حاضر روابط کاری بین اتحادیه میهنی کردستان و حزب دمکرات کردستان به شدت پرتنش است، بر کسی پوشیده نیست اما با توجه به سیستم تصمیم گیری از بالا به پایین در هر دو حزب، فقدان برگزاری جلسات در سطح بالا نشان دهنده وسعت این ناکارآمدی است. اگر رهبران ارشد دو حزب دور هم جمع نشوند بعید است که پیشرفتی در حل مسائل آنها حاصل شود.

طالبانی در مورد آینده مشترکشان، به حزب دمکرات کردستان پیام های متفاوتی ارسال کرده است. رهبر اتحادیه میهنی کردستان در مراسم بزرگداشت قیام کردها در سال 1991 موسوم به راپرین که در تاریخ 5 مارس در شهر رانیه برگزار شد، خطاب به حزب دمکرات کردستان گفت: «اگر شما [صلح و آشتی] را می خواهید، ما دست خود را به سوی شما دراز می کنیم. بیایید برای منافع مردم خود کار کنیم و برای تحقق آن مبارزه کنیم؛ اگر این را بخواهید ما آماده ایم.» سپس با لحنی خشمگین و مصمم اضافه کرد: «در غیر این صورت ضرر خواهید کرد.»

گمانه‌زنی‌هایی در میان تحلیلگران وجود دارد مبنی بر این که اتحادیه میهنی قصد جدا شدن از اقلیم کردستان را دارد که تلاش برای گسست از حزب دموکرات کردستان عراق و یا تلاش برای تامین بودجه از بغداد از جمله نشانه های آن هستند. برخی ممکن است تلاش اتحادیه میهنی کردستان برای برقراری روابط خوب با احزاب عرب را نوعی خیانت به ناسیونالیسم کردی بدانند و این تحرکات اتهام خیانت اتحادیه میهنی را که پس از تصرف کرکوک توسط ارتش عراق در اکتبر 2017 و خروج صلح آمیز واحدهای پیشمرگه وابسته به اتحادیه میهنی کردستان از شهر مطرح شد، تقویت کنند. اما چنین نتیجه گیریهایی بیش از حد افراطی است.

استراتژی اتحادیه میهنی کردستان برای پیگیری روابط نزدیک با بغداد را باید به عنوان مکملی برای تمرکز سنتی فعالیت آن در اقلیم کردستان تلقی کرد نه جایگزینی برای این رویکرد. اتحادیه میهنی کردستان در شرایط دشواری قرار دارد: وضعیت مالی نهادهای دولتی در سلیمانیه به عنوان پایگاه اصلی حزب در وضعیت بدی قرار دارد، این حزب هنوز با پیامدهای کشمکش طولانی بر سر رهبری دست و پنجه نرم می کند و به نظر می رسد که حزب دمکرات کردستان هم در امور داخلی این حزب مداخله می کند. پایگاه سنتی رای دهندگان آن هم سرخورده شده اند. این منطقه به کمک و حمایت نیاز دارد و منطقی است که در بغداد به دنبال آن بگردد. اما اینکه آیا این استراتژی نتیجه خواهد داد یا خیر، باید منتظر ماند و دید.

نویسنده : وینثروب راجرز

منبع: انستیتو خاورمیانه