مرکز دفن فعلی فاقد هرگونه مجوز زیست محیطی بوده و با توجه به مجموعەای از پیامدهای منفی از جملە عدم کنترل شیرابە و آلایندگی آبهای زیر زمینی بە فواصل چندین صد متر، بوی بد و منظره زننده آن و ... می بایست چندین سال پیش و در قالب طرح جامع مدیریت پسماند به مکانی دیگر منتقل می شد، اما متاسفانه بدلیل بوروکراسی اداری و تعلل ناموجه شهرداری تا به اکنون کوچکترین اقدام عملی در سایت جدید(حدفاصل شهرک صنعتی و روستای قورمیش) برداشته نشده و فی واقع با گذشت نزدیک به ١٠ سال از فعالیت فراظرفیتی هنوز سایت دیگری در ارض واقع وجود ندارد تا امیدوار باشیم در آینده‌ای نزدیک محل فعلی بسته و یا لااقل به عنوان ایستگاه میانی و برای مصارف دیگر از آن استفاده شود که البته آن هم جای اشکال و بحث دارد.

لذا اگر این رویه به مثابه قبل ادامه داشته باشد که متاسفانه چنین است تا سالها مردم بوکان و روستاهای اطراف میبایست ناخواسته این غده سرطانی را با تمام عوارضات زیست محیطیش تحمل نمایند.

با توجه به حجم بالای ۲۳۰ تن زباله تولیدی در روز طبیعتا کارخانه بازیافت زباله ایده ای قابل دفاع و موجه در جهت کاهش پسماند دفنی، کارآفرینی و کاهش آلودگی زیست محیطی ا‌ست، اما مکان چنین طرحی می بایست توجیهات لازم زیست محیطی را داشته باشد و حداقل در فضای مستقر شود که بصورت پایدار و تا چندین سال بتواند نقش محوری در کاهش پسماند و آلایندگی محیط ایفا کند.

در خوشبینانه ترین حالت تنها می توان پنجاه تا شصت درصد زباله را بازیافت و بهره‌ برداری کرد و مابقی بصورت پسماند دفن خواهد شد. این بدان معناست که علیرغم بهره گیری از پروسه بازیافت، حدود صد تن زباله در روز دفن خواهد شد.

سوال اینجاست که آیا مکان فعلی تا چند سال دیگر ظرفیت این حجم از زباله دفنی روزانه را خواهد داشت؟ بدون شک جواب واضح است و همچنان که بحث شد مرکز دفن سالها پیش می بایست بسته و منتقل می شد و ادامه فعالیت آن تحت هر عنوانی در مجاورت شهر بوکان، در میان مدت، بر پیچیدگی مدیریت پسماند خواهد افزود.

در واقع شهرداری آسانترین راه ممکن را بصورت موقت و نه ریشه‌ای در پیش گرفته و بجای تامین, بستر‌سازی و تجهیز مرکز جدید، پروسه موجه بازیافت زباله را در مکانی نامناسب و غیر موجه ادامه میدهد که مطمئنا در چنین شرایطی عوارض فعلی پایدار و عود کننده خواهد بود.

مسئله بازیافت با تفکیک زباله دو مقوله جدا از هم هستند که به لحاظ رده بندی زیست محیطی در دو دسته متفاوت طبقه بندی می شوند. منطقی ترین راه تفکیک زباله، تفکیک از مبدا بوده که علیرغم هزینه پایین، راندمان بالای داشته و نیازی به تفکیک در مقصد با توجه به هزینه بردار بودن ان نیست.

با توجه به مصاحبه و گفته های مسئولین شهرداری و شخص شهردار پروسه بازیافت و تولید کود گرانوله و نه صرفا تفکیک زباله در دستور بوده که بر اساس ضوابط زیست محیطی؛ اولا، واحدهای بازیافت و تولید کمپوست در رده های شش و هفت تقسیم بندی شده و استقرار آنها می بایست با لحاظ کردن تمام جوانب خارج از حریم شهری باشند. دوما، از طرف دیگر استقرار چنین واحدهای می بایست خارج از مناطق چهارگانه تحت کنترل سازمان حفاظت محیط زیست باشند. لذا با توجه به بندهای قانونی فوق‌الذکر، استقرار کارخانه بازیافت(محل دفن زباله فعلی) در داخل حریم شهر و نزدیک به سکونتگاهها از یکطرف و واقع شدن آن در داخل پناهگاه مخصوص حیات وحش دشت سوتاو از طرف دیگر اشکالات جدی طرح مذکور بوده که ندیده گرفتن آن توسط مسئولین می‌تواند تبعات و پیامدهای خاص خود را داشته باشد.

در نتیجه مرکز دفن فعلی خارج از ظرفیت بوده و شهرداری بجای بهینه سازی آن از طریق کارخانه بازیافت (با توجه به ایرادات ذکر شده) عجالتا می بایست به سمت پروگرامی پایدار همانند مرکز دفن جدید می رفت و برنامه کارخانه بازیافت پسماند و پروداکت های منتج از آنرا در آنجا طرح ریزی و پیاده می کرد. متاسفانه شهرداری به جای تامین زیر ساخت های پایدار و برنامه ریزی استراتژیک در حوزه های مدیریت شهری، از فرافکنی در توجیه مباحثات و معضلات شهری تا شووهای رسانه‌ای بیشترین بهره را برده است.

امید است عدم خوانش ریشه‌ای مسئولین در چنین طرحهای به حساب مردم و بیت المال نوشته نشود و مسئله پسماند نیز چاشنی فاجعه سازه‌های غیر مجاز و فاقد کنترل در بوکان نگردد.

* عضو کمیسیون بقای گونه های سازمان جهانی IUCN