سال گذشته دنبال کردن این شوق دیرینه برای رسیدن به استقلال نتایج فاجعه باری به دنبال داشت. دولت اقلیم کردستان عراق در ماه سپتامبر 2017 با جسارتی که از بنیاد نهادن نهادهای قانونی خود و ایجاد ارتباطات خوب با همسایگان خود به دست آورده بود فرصتی پیدا کرد تا با برگزاری رفراندوم به سمت استقلال قدم بگذارد. اکثریت کردهای عراقی که در این رفراندوم شرکت کردند به نفع استقلال رای دادند.

این اقدام به یک فاجعه منجر شد. دولت بغداد که به شدت در صدد جلوگیری از جدا شدن بخشی از عراق بر آمد با چراغ سبز همسایگان و رضایت ایالات متحده آمریکا کردها را به عقب راند. دولت مرکزی عراق اقلیم کردستان را از نظر اقتصادی در تنگنا قرار داد و فرودگاه های اقلیم کردستان را به روی پروازهای بین المللی بست. این اقدام درس عبرتی بی رحمانه اما روشن برای کردها بود: مرزهای خاورمیانه که بیش از یک قرن پیش توسط انگلیس و فرانسه ترسیم شده اند پایدارتر از آن هستند که کردها بخواهند آن را تغییر دهند. شاید منصفانه نباشد اما کردها باید با این واقعیت کنار بیایند.

اما هنوز یک راه روبه جلو وجود دارد. اکنون رهبران کرد باید به دبنال ترسیم مسیر دیگری برای تعیین سرنوشت خود باشند. آنها باید شکلی از ناسیونالیسم را در پیش بگیرند که در آن امنیت، آزادی و رفاه شهروندان اولویت قرار گیرد و این مسائل به خاطر ناسیونالیسم به خطر نیفتد. این امر شاید مستلزم پذیرفتن چیزی کمتر از تشکیل یک کشور مستقل و داشتن یک کیان مستقل باشد. اما حکمرانی خوب و دموکراسی راستین می تواند این کمبود را به خوبی جبران کند.

همین چند سال پیش، اقلیم کردستان الگویی برای عراق و منطقه خاورمیانه بود. سیاست درهای باز این منطقه تجار، روزنامه نگاران و آکادمیسین ها را جذب کرد. اقلیم کردستان تنها مرکز استقرار دانشگاه های آمریکا در عراق و دو شرکت از سه شرکت خدمات تلفن همراه در عراق است. تا همین چند ماه پیش، اقلیم کردستان روزانه بیش از نیم میلیون بشکه نفت خام صادر می کرد. نیروهای پیشمرگ نه تنها از اقلیم کردستان در مقابل داعش دفاع کردند بلکه به آزادسازی موصل از دست داعش نیز کمک کردند.

اما این موفقیت بذر شکست را نیز با خود به همراه داشت. هرچه کردهای عراق به توانایی خود برای سرپا ایستادن و مستقل شدن اعتماد به نفس بیشتری پیدا کردند کمتر به سهم خود در بغداد که از زمان سقوط صدام حسین در سال 2003 به نفوذ آنها کمک کرده بود علاقه نشان دادند. این بریدن آنها از بغداد با توجه به ناامیدی کردها از بغداد به خاطر عدم اقدام بغداد به اجرای بندهای قانون اساسی در مورد پایبندی به حقوق اقلیم کردستان قابل درک بود.

اکنون کردهای عراق با تاکید بر نقش مهم خود به عنوان یک بازیگر مهم در بغداد باید با واقعیت روبه رو شوند. کردهای عراق باید زبده ترین افراد خود را برای انتخابات عمومی عراق نامزد کنند و با چنگ و دندان برای کسب حقوق قانونی خود تلاش کنند. حکم رانی اکثریت تهددی جدی برای پلورالیسم یا کثرت گرایی سیاسی در عراق است اما وارد گود شدن و نه فرار از گود باید مسیر کردها باشد. دموکراسی در عراق در حال افول است اما هنوز انتخابات اهمیت بسیار دارد. کردها همچنین باید فورا به پاکسازی هایی در داخل خانه اقدام کنند. دسته گرایی، پارتی بازی و فساد همچنان در اقلیم کردستان حرف اول را می زند. اکنون اولویت کنونی کردهای عراق باید ایجاد اصلاحات باشد.

اگر کردهای عراق نمی توانند به استقلال دست یابند و اگرچه این غیرمنصفانه باشد، باید آنها روی تبدیل اقلیم کردستان به بهشت دموکراسی و نمونه موفق اقتصادی کار کنند و البته نباید فقط به بهشت سرمایه گذاران تبدیل شود. این هدف به اندازه تاسیس کشور مستقل اهمیت داشته و کاملا قابل دست یابی است.

اگرچه واشنگتن مخالف استقلال اقلیم کردستان است اما ایالات متحده آمریکا نسبت به اقلیم کردستان قدرتمند در داخل عراق مقتدر متعهد است. هم بغداد و هم دولت اقلیم کردستان اغلب این دو واقعه ناسازگار با هم را مشاهده کرده اند. شاید جامعه بین الملل تمایلی به حمایت از یک کشور کردی نداشته باشد اما از منطقه اقلیم کردستان خودمختار که فقط یک اسم را به عنوان کشور مستقل کم داشته حمایت و محافظت کرده است.

کمک به چنین اقلیم کردستانی منافع آمریکا و عراق را تامین می کند. عراق نمی تواند با زور تمایلات کردها را سرکوب کند چرا که همه حکومت ها در عراق آن را آزمایش کرده اند اما موفقیتی به دست نیاورده اند. به نفع بغداد،آنکارا، دمشق و منطقه است که کردهای عراق از طریق حکمرانی منطقه خود و توسعه آن انرژی خود را صرف کنند تا این که دست به اسلحه ببرند. آمریکا نیز می تواند با وادار کردن بغداد به ایجاد و حمایت از نهادهای قید شده در قانون اساسی و در راس آن به رسمیت شناختن کامل فدرالیسم و سهم اقلیم کردستان از منابع مالی به این مسئله کمک کند.

بار دیگر کردهای عراق به یاد این گفته قدیمی افتاده اند که « کردها هیج دوستی به جز کوهها ندارند». اما آنها باید از این واقعیت به عنوان چالشی در جهت ایجاد جامعه ای جدید بپردازند که با واقعیت های سیاسی محصور شده است.

منبع: واشنگتن پست

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101