کردپرس
کرکوک به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص و ترکیب قومیتی متنوع خود، همیشه میدانی برای رقابت‌های سیاسی بوده است. این شهر با جمعیت کرد، عرب، ترکمن و دیگر اقلیت‌ها، نمایانگر تنوعی است که می‌تواند بر رویکرد و استراتژی‌های احزاب تأثیرگذار باشد. از سال ۲۰۰۵ برای اولین بار است که احزاب کُرد در کرکوک کرسی کمتری کسب می‌کنند ولی آنچه که مهم است این است که اقلیت کُردها با بیشترین آرا و بیشترین کرسی برنده انتخابات شورای کرکوک شد و در رتبه اول قرار گرفت. با توجه به وضعیت کنونی احزاب و جریانهای سیاسی کرکوک، می‌توان یک تحلیل سیاسی از وضعیت پس از انتخابات شورای استانی کرکوک ارائه داد. در این تحلیل، تمرکز بر روی توزیع قدرت بین گروه‌های قومی و سیاسی و همچنین ائتلاف‌ها و رقابت‌های موجود خواهد بود.
توزیع کرسی‌ها:
- کردها: دارای 8 کرسی (اتحادیۀ میهنی 5 کرسی، حزب دمکرات 2 کرسی، و 1 کرسی اقلیت‌ها که به اتحادیۀ میهنی نزدیک است)
- عربها: دارای 6 کرسی (جریان نزدیک به خمیس خنجر 3 کرسی، جریان نزدیک به محمد حلبوسی 2 کرسی، و جریان نزدیک به اسامه سامرایی 1 کرسی)
- ترکمنها: دارای 2 کرسی
وضعیت داخلی سه جریان اصلی کرکوک:
- کردها: با وجود داشتن اکثریت کرسی‌ها، اختلافات عمیق بین اتحادیۀ میهنی و حزب دمکرات می‌تواند تأثیرگذاری آن‌ها را در تصمیم‌گیری‌های کلیدی محدود کند. تعامل بین این دو حزب برای ائتلاف و تصمیم‌گیری مشترک اساسی خواهد بود.
- عربها: با توجه به پراکندگی آراء عربها بین سه گرایش، هماهنگی درون گروهی و ایجاد یک جبهه متحد می‌تواند برای کسب نفوذ بیشتر حیاتی باشد.
- ترکمنها: با دو کرسی، نقش آن‌ها به عنوان عامل تعادل در تصمیم‌گیری‌ها مهم خواهد بود. حمایت ترکیه از ترکمنها می‌تواند در این رابطه تأثیرگذار باشد.
عوامل خارجی:
نتایج انتخابات اخیر شورای استانی کرکوک نشان‌دهنده پیچیدگی‌های سیاسی، قومیتی و جغرافیایی در این استان است و بیانگر این واقعیت است که رقابت‌های سیاسی در این منطقه تحت تأثیر عوامل گوناگون داخلی و بین‌المللی قرار دارد. حمایت‌های بین‌المللی و منطقه‌ای می‌تواند در روابط داخلی و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک مؤثر باشد. نتایج انتخابات و موازنه قدرت در کرکوک به شدت تحت تأثیر معادلات سیاسی منطقه‌ای و جهانی قرار دارند. این موضوع، شامل نفوذ کشورهای منطقه‌ای و قدرت‌های بزرگ در تعیین سیاست‌ها و حمایت‌های خارجی است. روابط اتحادیه میهنی کردستان با ایران و حزب دمکرات کردستان با ترکیه می‌تواند بر تصمیم‌گیری‌های آن‌ها در کرکوک تأثیر بگذارد. این روابط می‌تواند منجر به ایجاد دیدگاه‌ها و استراتژی‌های مختلف در بین احزاب کردی شود. بر این اساس، نقش بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی، مانند ترکیه، ایران، و ایالات متحده، در سیاست‌های داخلی کردستان و عراق نباید نادیده گرفته شود. این تأثیرات می‌تواند در موازنه قوا بین احزاب مختلف کردی نقش داشته باشد. حمایت ایران از اتحادیۀ میهنی می‌تواند در روابط درونی کردها و همچنین تعاملات آن‌ها با سایر گروه‌ها مؤثر باشد. از سوی دیگر، نزدیکی حزب دمکرات کردستان به ترکیه و حمایت ترکیه از ترکمنها می‌تواند تعادل قدرت در کرکوک را تحت تأثیر قرار دهد.
سناریوهای محتمل در آرایش سیاسی مناصب مدیریتی آیندۀ کرکوک:
- ائتلاف کردی: حوادث چند سال گذشته در کرکوک، از جمله واقعه اکتبر 2017 که منجر به بازپس‌گیری کرکوک توسط دولت مرکزی عراق شد، نقش مهمی در تعیین نگرش‌ها و تعهدهای حزبی و سیاسی دارد. اتهامات مطرح شده علیه اتحادیه میهنی مبنی بر واگذاری کرکوک و برچسب خیانت، ممکن است با نسبتهای بسیار اندکی، بر رأی‌دهندگان تأثیر گذار بوده باشد، اما نتایج انتخابات نشان می‌دهد که این تأثیر به اندازه‌ای نبوده که بتواند پایگاه اصلی این حزب را تضعیف کند. در صورتی که اتحادیۀ میهنی کردستان و حزب دمکرات کردستان بتوانند اختلافات خود را کنار بگذارند و به یک ائتلاف دست یابند، این گروه می‌تواند اکثریت قاطع در شورای استانی را به دست آورد. این ائتلاف می‌تواند برای کنترل مهم‌ترین مقام‌های اجرایی استان، از جمله استانداری و ریاست شورای استان، تلاش کند. با این حال، این وضعیت می‌تواند به افزایش تنش‌ها با عربها و ترکمنها منجر شود، مخصوصاً اگر احساس کنند که منافع آن‌ها نادیده گرفته شده است. با توجه به اینکه کردها اکثریت قابل توجهی از کرسی‌های شورای استانی را کسب کرده‌اند، امیدواری آن‌ها برای کسب منصب استانداری قوی است. اما این تلاش‌ها در برابر مقررات قانونی و نیاز به توازن قدرت قرار دارد.
- وحدت بین احزاب کردی و مذاکره با اعراب و ترکمنها می‌تواند به تقویت نقش و حضور کردها در کرکوک کمک کند و به حفظ تعادل و افزایش ثبات در این منطقه پر اهمیت بیانجامد. در مجموع، وضعیت کرکوک نیازمند یک رویکرد دقیق و همه‌جانبه است که در آن تمامی جنبه‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی در نظر گرفته شوند. تصمیمات و اقدامات احزاب کردی در این زمینه باید با دقت و توجه به تمامی این عوامل صورت گیرد تا بتوانند به بهترین شکل منافع خود و منطقه را تأمین کنند.
- وضعیت فعلی نشان می‌دهد که اتحادیه میهنی کردستان موقعیت بهتری نسبت به حزب دمکرات کردستان در کرکوک دارد. این موقعیت می‌تواند بر تصمیمات آینده این حزب تأثیرگذار باشد. اگر حزب دمکرات کردستان تصمیم به ائتلاف با ترکمنها یا عربها بگیرد، این امر می‌تواند به اتهامات خیانت منجر شود و تأثیرات منفی بر وحدت کردها داشته باشد. با توجه به آمار انتخاباتی به نظر می‌رسد که اتحادیه میهنی کردستان همچنان بر پایگاه اجتماعی قوی خود در بین کردهای کرکوک تکیه دارد. این موضوع نشان‌دهنده این است که اتهامات مربوط به خیانت و همکاری با دولت مرکزی عراق، تأثیر چندانی بر پایگاه رأی این حزب نگذاشته است. حزب دمکرات کردستان علی‌رغم اینکه تلاش کرده بازگشت قدرتمندانه‌ای به عرصه سیاسی کرکوک داشته باشد، اما طبق آمار انتخابات، همچنان با چالش‌هایی در جلب حمایت گسترده‌تر کردها روبرو است. تنش‌های بین حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان و همچنین نحوه تعامل آن‌ها با دیگر بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی می‌تواند بر معادلات سیاسی در کرکوک تأثیرگذار باشد. در این میان، نحوه مدیریت اختلافات داخلی و برقراری تعادل در روابط با دیگر قومیت‌ها و گروه‌های سیاسی در کرکوک حائز اهمیت است.
- همکاری عربها و ترکمنها: عربها و ترکمنها ممکن است برای مقابله با نفوذ کردها، به یک ائتلاف دست یابند. اگر عربها و ترکمنها بتوانند به یک ائتلاف دست یابند، می‌توانند به عنوان یک نیروی مقابله با کردها ظاهر شوند. اگرچه این ائتلاف قادر به کسب اکثریت در شورا نخواهد بود، اما می‌تواند نقش مهمی در مذاکرات و تصمیم‌گیری‌های کلیدی داشته باشد. این امر می‌تواند به توازن قدرت کمک کند و مانع از انحصار قدرت توسط یک گروه شود. مقاومت احزاب عربی و تلاش برای حفظ منصب استانداری نشان‌دهنده یک تقابل قومی و سیاسی است. این امر می‌تواند منجر به مذاکرات پیچیده و احتمالاً توافقات سیاسی شود.
- ائتلاف‌های مقطعی و متقابل: توافق‌های متقابل بین گروه‌های مختلف، مثلاً ائتلاف بخشی از کردها با برخی عربها یا ترکمنها، می‌تواند منجر به تشکیل اکثریت‌های جدید و پویا در شورای استانی شود. امکان تشکیل ائتلاف‌های متغیر و موقتی بین گروه‌های مختلف وجود دارد. به عنوان مثال، بخشی از کردها ممکن است با برخی از عربها یا ترکمنها برای رسیدن به اهداف مشخص همکاری کنند. این امر می‌تواند به تقویت گفتگو و توافق‌های سیاسی کمک کند، اما همچنین می‌تواند به ناپایداری سیاسی منجر شود.
- نقش تعادلی جبهه ترکمانی:
جبهه ترکمانی به عنوان یک نیروی تعادلی بین کردها و عربها عمل می‌کند. این نقش می‌تواند در تسهیل یک توافق سیاسی که منافع همه طرف‌ها را در نظر می‌گیرد، حیاتی باشد. نجات حسین، رهبر جریان حکمت ترکمنی، با اظهارات خود در برنامه «روژف» شبکه ان آر تی، موضعی استراتژیک و محاسبه‌شده را در قبال سیاست‌های منطقه‌ای و توزیع قدرت در کرکوک و عراق به نمایش می‌گذارد. اظهارات نجات حسین، رهبر جریان حکمت ملی و عضو سابق شورای استان کرکوک، نشان‌دهنده یک استراتژی واقع‌بینانه و انعطاف‌پذیر در رویارویی با واقعیت‌های سیاسی جاری است. پیشنهاد نجات حسین مبنی بر اینکه استانداری به کردها و ریاست شورای استانی به ترکمنها برسد، نشان‌دهنده تلاش برای یافتن یک راه‌حل عملی و قابل قبول برای همه طرف‌ها است. در اینجا چند جنبه کلیدی وجود دارد:
استراتژی مذاکراتی ترکمنها:
- با توجه به اینکه کردها احتمالاً برنده اصلی انتخابات هستند، ترکمنها به دنبال ایجاد یک موقعیت مذاکراتی مستحکم با کردها هستند تا از ماندن در حاشیه جلوگیری کنند. جبهۀ ترکمنی با تأکید بر اینکه توافق با احزاب کُردی می‌تواند منجر به کسب تعداد بیشتری از کرسی‌ها برای ترکمنها شود، به دنبال افزایش نفوذ و اختیار تصمیم‌گیری ترکمنها در سیاست‌های منطقه‌ای است. این استراتژی می‌تواند به ایجاد توازن بیشتری در قدرت میان اقوام مختلف منجر شود.
- توافق بین کردها و ترکمنها می‌تواند به ایجاد ثبات سیاسی در کرکوک کمک کند و به عنوان یک الگو برای حل تعارضات دیگر در منطقه عمل کند. با این حال، تحقق این توافقات نیازمند مهارت‌های دیپلماتیک قوی و انعطاف‌پذیری از سوی همه طرف‌های درگیر است. همچنین، باید توجه داشت که سایر عوامل مانند فشارهای بین‌المللی و منطقه‌ای نیز می‌توانند بر روند مذاکرات تأثیر بگذارند.
- مطالبه پست استانداری توسط نجات حسین به عنوان حق اقلیت ترکمنی، نشان از تلاش برای به دست آوردن نقش بیشتری در مدیریت منطقه دارد. او با اشاره به تاریخچه این پست در دست اعراب و کردها، خواستار تغییر و توزیع عادلانه‌تر قدرت میان اقوام مختلف است. پیشنهاد تصاحب موقت پست استانداری برای مدت دو سال یا واگذاری مشترک آن به مدت چهار سال، راهکارهایی برای تضمین حضور فعال و موثر ترکمنها در سطوح بالای تصمیم‌گیری است. این رویکرد می‌تواند به ایجاد توازن و عدالت در توزیع قدرت کمک کند.
نتیجه‌گیری:
- وضعیت کرکوک نشان‌دهنده پیچیدگی‌های سیاسی، قومی و بین‌المللی است. هر یک از سناریوهای فوق می‌تواند بر توازن قدرت در منطقه تأثیر بگذارد و نتایج متفاوتی را به دنبال داشته باشد. ماده ۱۳ اصلاحیه قانون برگزاری انتخابات کرکوک تأکید می‌کند که نتایج انتخابات به تنهایی نباید تعیین‌کننده آینده سیاسی و اداری کرکوک باشد. این امر نشان‌دهنده تلاش برای تضمین نمایندگی عادلانه همه گروه‌ها، از جمله اقلیت‌ها، است. بر این اساس، به منظور حفظ ثبات و توسعه کرکوک، گفتگو و توافق بین گروه‌های مختلف حیاتی است. تلاش برای رسیدن به توافقاتی که منافع همه گروه‌ها را در نظر می‌گیرد، می‌تواند به حل و فصل تنش‌ها کمک کند..
پیش‌بینی نهایی:
- در نهایت، وضعیت کرکوک نمونه‌ای از تعامل پیچیده بین دینامیک‌های داخلی و خارجی، تنش‌های قومی، و ضرورت‌های قانونی و دمکراتیک است. پیش‌بینی دقیق آینده در چنین شرایطی دشوار است، اما می‌توان انتظار داشت که هر تصمیمی که گرفته شود، باید به دنبال یافتن تعادل بین مطالبات و نمایندگی همه گروه‌های سیاسی و قومی در کرکوک باشد.
- اگرچه ممکن است نتایج انتخابات دلالت بر پایان دوره راکان جبوری در منصب استانداری داشته باشد، اما تعیین جانشین وی به مجموعه‌ای از عوامل سیاسی، قانونی و قومیتی بستگی دارد. در نهایت، جایگاه و رویکرد ترکمنها در ارتباط با کردها و عربهای کرکوک می‌تواند به عنوان یک نمونه از چگونگی پیشبرد دیپلماسی داخلی در شرایط پیچیده سیاسی و قومیتی باشد. این استراتژی نه تنها برای حفظ منافع خودی، بلکه برای ایجاد یک محیط سیاسی پایدارتر و همکاری‌محور در کرکوک اهمیت دارد. این منطقه به دلیل تنوع قومیتی و مذهبی و همچنین موقعیت جغرافیایی و منابع طبیعی‌اش، همواره در مرکز توجه قرار داشته است.
نظر شما