به گزارش خبرگزاری کردپرس، «تصاویری که ما از گذشته رودخانه نمکی «خوالین» داریم کاروانهایی است که از نقاط گوناگون استان ایلام به این منطقه نمک زار می آمدند و بعد از یکی دو روز اتراق در این منطقه بار الاغ و قاطرهای خود نمک تهیه کرده و به سرزمین های خودشان می بردند.»

این جمله را یکی از بومیان منطقه ارکوازی ایلام می گوید که بخشی از خاطرات گوناگون وی از گذشته تا امروز در خصوص رودخانه نمکی خوالین که منطقه بومی شان است را روایت می کند.

چیزی شبیه آنچه که در سریال تلویزیونی کره ای جومونگ شاهد آن بوده ایم و در بخش هایی از آن به ماجراهای تجارت نمک می پردازد را می توان در گذشته‌ی یک دره ی نمکی و منطقه باستانی به نام «خوالین» در حوالی ایلام متصور شد و آن را لمس کرد.

برداشت نمک خوراکی از معادن طبیعی و تجارت این ماده غذایی پرمصرف در گذشته های دور و نزدیک در چندین نقطه معروف از استان ایلام جریان داشته است که مردمانی از نقاط دوردست برای تهیه نمک سالیانه خود به این مناطق آمده اند.

«خوالین» نام یک رودخانه قدیمی نمکی در چند ده کیلومتری حوالی شهر ایلام واقع در یک منطقه مرزی بین ایران و عراق است که از دل آن نمک غذایی بسیار با کیفیتی می جوشد و نمک خوراکی به صورت انبوه در بستر این رودخانه و مسیرهای گذر آن به سمت کشور عراق شکل می گیرد.

«خوالین» که در زبان کردی و محلی مردم ایلام به معنای سرزمین نمکی یا دره نمکی است رودخانه ای است که محل جغرافیایی دقیق تر آن منطقه میمک در نقطه مرزی بین ایلام و کشور عراق است.

«خوالین» رودخانه ای با درصد شوری و نمک بسیار

«خوالین» از کوه هایی به نام گره چقا و چکر در منطقه بولی از توابع بخش چوار ایلام سرچشمه می گیرد که پس از گذر از دشت میمک وارد رودخانه نی خدر شده و پس از آن وارد کشور عراق می شود.

رودخانه «خوالین» شاید یکی از شورترین رودخانه های طبیعی ایران باشد با درصد بسیار بالایی از شور بودن، به همین دلیل حجم زیادی از ترکیبات آب این رودخانه را نمک تشکیل می دهد و در طول مسیر گذر خود به صورت توده های نمکی سفید رنگ در حاشیه های این رودخانه بجای می ماند.

حجم شوری بسیار بالای این رودخانه باعث شده است که در فصلهای خشک و غیر بارانی در بستر این رودخانه و تمام مسیرهای گذر این رودخانه چند کیلومتری نمک خوراکی انباشته شود و مسیرهای گذر این رودخانه با شکل گیری توده های نمک طبیعی و غذایی سفید رنگ شود.

خوالین تأمین کننده نمک غذایی ایلات مختلف ایران

مردمان بومی منطقه ارکوازی ایلام که نزدیک به خوالین هستند خاطرات بسیاری از برداشت نمک در این منطقه از گذشته های دور تا کنون را دارند. زارعی یکی از افرادی است که روایتهای گوناگونی را به نقل از پدرش در این زمینه به خاطر دارد و می گوید: در روزگاران گذشته بسیاری از ایلات استان ایلام مخصوصا ایل ارکوازی، بولی و خزل و همچنین مردم شهرستان های مهران،ایوان و ملکشاهی از طریق کاروان و با چهارپایان برای برداشت نمک به این منطقه آمده اند.

وی می گوید: چیزی شبیه آنچه که در یک سریال تلویزیونی ساخت کره که مدتهاست از تلویزیون ایران پخش می شود و در آن به ماجراهای تجارت نمک می پردازد را می توان در گذشته رودخانه «خوالین» جستجو کرد. به گفته زارعی در زمانهای دور این کاروانها با استفاده از چهارپایان خود چند روز را در راه بوده اند که به اینجا بیایند و بار چهارپایان خود از نمک آن برای مصرف سالیانه خود برداشت و به منطقه خودشان ببرند.

جوشیدن نمک سفید و درخشان از دل رودخانه ای زلال

وی با بیان اینکه نمک خوالین تسویه شده و درجه یک است می گوید: در تمام مسیر گذر این رودخانه که به مرزهای کشور عراق منتهی می شود توده های نمکی شکل گرفته بسیار سفید،خالص و تمیز است که در کمتر معدن نمکی در ایران نمکی به خالصی نمک خوالین قابل برداشت است.

زارعی در وصف آب این رودخانه نیز می گوید: آب رودخانه خوالین از بس زلال و شفاف است که آدمی هوس خوردن آن را دارد اما آب این رودخانه در عین زلال بودن از شورترین و پرنمک ترین آب های جهان است که درصد بسیار بالایی از آن را نمک تشکیل می دهد. آب رودخانه خوالین حتی برای جانداران هم غیرقابل خوردن و آشامیدن است به طوری که هر حیوان و جانداری که از آب آن بنوشد لحظاتی بعد می میرد.

به گفته مردم بومی این منطقه، شکل گیری توده های نمکی در دل این رودخانه و دره ی پر رمز و راز خوالین از اوایل خرداد ماه آغاز شده و تا اواسط پاییز و آغاز بارش بارانهای پاییزی ادامه دارد و در این مدت هنوز هم بسیاری از مردم مناطق استان ایلام برای بردن نمک به دره ی خوالین مراجعه می کنند.

در گذشته اگر چه که رفت و آمد کاروانهایی از مناطق دور و نزدیک استان ایلام برای بردن نمک بوسیله چهارپایان انجام می شده است اما امروزه با اینکه دیگر آمدن کاروانهای جستجو کننده نمک در این منطقه قابل تصور نیست اما رفتن به خوالین با استفاده از خودرو دیگر چندان هم کار دشواری نبوده و هستند افرادی که چند صد کیلو نمک را بوسیله همین خودروهای سواری از این نقطه به دیگر جاهای استان ایلام حمل می کنند.