به گزارش کردپرس، روز پنجشنبه اول اسفند ماه، با حضور گروهی از نویسندگان، محققان و زبان شناسان، سمپوزیوم ویژه زبان مادری در دانشگاه کردستان برگزار شد.

این سمپوزیوم به همت واحد زبان و ادب کردی دانشگاه کردستان و هیات تحریریه مجله هونه برگزار شد. در این سمپوزیوم در مجموع 10 مقاله در موضوعات مختلف زبانشناسی از مختصصان و کارشناسان در قالب 4 پانل ارائه شد.

در ابتدای این برنامه دکتر بختیار سجادی مدیر گروه زبان و ادب کردی دانشگاه کردستان به عنوان سخنران کلیدی این سمپوزیوم مقاله خود را تحت عنوان "زبان، سوبژکتیویته و هویت: رویکردی التقاطی" ارائه کرد.

پانل اول با ارائه کردن 3 مقاله و با ریاست آوات احمدی برگزار شد.

در این پانل دکتر یادگار کریمی استاد زبانشناسی دانشکده ادبیات دانشگاه کردستان مقاله ایی در خصوص تفاوت های زبان کردی و آینده زبان ها تقدیم کرد.

سپس دکتر مهدی سجادی نویسنده و محقق در خصوص فرم زبانی در گویش هه‌ورامی اظهار نظر کرد و در مقاله ایی از هژمونی غالب سورانی بر هه ورامی بحث کرد.

در ادامه مقاله دکتر مهدی سجادی تحت عنوان "مافی زوانی ئەچا یاگێنە ئارۆ ماچاش کوردستان" شامل خوانشی انتقادی بر چگونگی برخورد با "هەورامی" بود.

در همین خصوص دکتر بختیار سجادی مدیر واحد زبان و ادب کردی دانشگاه کردستان گفت: اگرچه بر اساس اعلام رسمی یونسکو هه ورامی با خطر نابودی روبه رواست اما همزمان با ضرورت حفظ لهجه ها باید زبان رسمی هم پاسداری شود.

مقاله سوم پانل اول از سوی سعید کرمی ارائه شد، این محقق در مقاله خود از دستور زبان کردی و خوانش انتقادی برای دستور زبان وام گرفته در زبان کردی بحث کرد.

پانل دوم نیز به یاد احمد قاضی نویسنده و مترجم نامدار کرد برگزار شد. موضوع این پانل زبان قومیت ها بود و خانم مهین فرهنگیان ریاست این پانل را عهده دار شد.

بر اساس ماده 15 قانون اساسی خواندن به زبان اتنیک ها و قومیت ها آزاد است. اما در این بین فقدان متنی معیار به مشکلی برای خواندن به زبان مادری تبدیل شده است.

احمد شبانی کارشناس ارشد فلسفه آموزش و استاد مدعو در دانشگاه های آزاد و پیام نور در مقاله خود گفت: در ایران به صورت محدودی حقوق زبان قومیتها پذیرفته شده است اما این مسئله چندان مایه مسرت نیست و ضروری است تا به صورت جدی این مسئله بازنگری شود. همینطور تهدید دیگری که پیش روی زبان مادری است نبود آمار رسمی در خصوص تعداد و جمعیت اتنیکی و زبانی در کشور است.

در زمان رضاشاه پهلوی زبان فارسی به عنوان زبان رسمی کشور انتخاب شد و حکومت شاهنشاهی ایران از شکوفایی زبان مادری اتنیک های مختلف کشور جلوگیری می کرد.

احمد شبانی در ادامه اظهار کرد: میان خواندن به زبان مادری و خواندن زبان مادری تفاوت وجود دارد.

در ماده نوزده قانون اساسی ایران همه قومیت ها یکسان هستند و هیچکدام برتری بر دیگری ندارد. سندی قانونی که در ایران برای مسئله زبان قومیت ها و زبان مادری موجود است "سند تحول بنیادین درآموزش و پرورش" است.

این سند به عدالت آموزشی همینطور توجه و اهمیت آموزش در مناطق محروم اشاره دارد.

به گفته احمد شبانی؛ درس آزاد در مدارس در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی برای رضایت خاطر اصلاح طلبان مطرح شد ولی نمی توان از آن به عنوان خدمتی به زبان نام برد و این که دانش آموز به زبان فارسی در مورد زبان و ادب کردی آموزش ببیند و بخواند، خدمت محسوب نمی شود.

در پنل دوم همچنین دکتر فریبا نامداری عضو کارگروه زبان در استانداری کردستان مقاله ایی در خصوص مدرسه و زبان مادری تقدیم کرد.

دکتر نامداری در ارائه مقاله خود اظهار کرد: بر اساس آمار غیر رسمی 42 تا 49 درصد کودکان در ایران دو زبانه اند و اسناد قانونی هم بر آزادیِ خواندن به زبان مادری صحه می گذارند اما نه تنها زبان مادری بلکه زبان قانونی کشور نیز به دلیل اشتباهات ساختاری و تغییراتی که در متن ایجاد شده است با تهدید روبه رو است، برای مثال درس املا در مدارس حذف شده و مهارت خواندن در مراحل آموزشی برقرار نیست.

به گفته دکتر نامداری آسیب و تهدید دیگری که پیش روی زبان مادری است پروژه خواندن در خارج از مدارس است برای این مهم در سیستم آموزشی مدارسی جایگاهی تعیین نشده است. همچنین غلبه و سلطه زبان قانونی کشور بر زبان مادری سایر قومیت ها، سبب شکل گیری تهدیدی جدی برای آن زبان ها شده است.

برخی از نکات مثبت زبان مادری در حال حاضر این است که در مدارس و در ساعت درس آزاد دانش آموزان می توانند به زبان کردی درس بخوانند اما اگر معلم به زبان کردی آشنانی نداشته باشد از سایر متخصصان این حوزه به کار گیری می شوند برای مثال در چند مدرسه سنندج استادان دانشگاه برای تدریس زبان کردی در مدارس با آموزش و پرورش همکاری می کنند.

دکتر نامداری بیان کرد: تلاش ها برای توسعه وشکوفایی بیشتر خواندن به زبان مادری ادامه دارد و اکنون کتاب دکتر بختیار سجادی در مرحله چاپ است. این کتاب آموزش مقاطع ششم تا دوازدهم را در بر می گیرد. در سطح ملی نیز به وزیر آموزش و پرورش پیشنهاد شده تا روزی را به نام روز زبان و ادب قومیت ها تعیین کنند اما تا کنون پاسخی به این درخواست داده نشده است.

رضا شجیعی نویسنده و محقق کرد رئیس پانل سوم بود که این پانل را تحت عنوان "زمانی دایکی لە ڕوانگەی یاسایی، سیاسی و کۆمەڵناسانەوە" برگزار کرد.

در پانل چهارم نیز که به نام عبدالرحمان ذبیحی برگزار شد خوانشی روانشناسانه و تربیتی برای زبان مادری ارائه شد.

دکتر یدالله پشابادی استادیار زبان و ادب کردی دانشگاه کردستان به عنوان رئیس پانل چهارم مقاله ایی در خصوص استاد عبدالرحمان ذبیحی ارائه کرد.

در این پانل دکتر احمد سهرابی دکتری زبان از دانشگاه کارینستون کانادا مقاله ایی به نام "یەک جیهان و مێشک، چەند زمان" تقدیم کرد. سهرابی در این مقاله خوانشی شناختی و اساسی از مسئله زبان همانند پل ارتباطی انسان ها ارائه داد.

همچنین دکتر حسن غریبی کارشناس روانشناسی و آموزش و عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور به بیان دلایل نگرانی انسان ها در خصوص زبان مادری پرداخت.

دکتر غریبی گفت: تحقیقات نشان می دهد که دلیل این نگرانی ها از آن جهت است که انسان می ترسد زبانش از بین بروند. در اینجا نقش مادر و زبان مادری برجسته می شود. مادر منبع دلبستگی انسان است و همیشه این نگرانی در انسان کرد وجود داشته که مبادا این منبع دلبستگی از او سلب شود.

او ادامه داد: مادران دو نوع خوراک به کودکان خود می دهند یکی تغذیه فیزیکی و دیگری تغذیه سایکولوژیکال است. زبان در تغذیه سایکولوژیکال نقش برجسته ایی دارد و نگرانی انسان از آن زمان آغاز می شود که ترس از دست دادن و سلب شدن از این منبع دلبستگی به وجود بیاید و آن زمان آرامش درونی انسان هم سلب می شود.

سمپوزیوم، با این مقاله در پانل چهارم به کار خود پایان داد و پیشنهاداتی برای فرصت های پیش رو در آینده ارائه شد.