به گزارش خبرنگار کردپرس، محدودسازی کشاورزان حوضه آبریز دریاچه ارومیه، در کشت محصولات پر آب بر مانند (چغندرقند)، تحت عنوان پروژه «بکاشت» یکی از راهکارهای احیای دریاچه بود که به همین منظورسلسله برنامه‌هایی برای کاهش کشت این محصول در دستور کار دولت یازدهم قرار گرفت. اما دولت در اجرای این برنامه تا به امروز ناکام بماند و سطح زیر کشت چغندر قندر در چند سال اخیر 24 درصد افزایش یافته است.

افزایش کاشت چغندر ثمره ی مدیریت ناکارآمد و چکشی در آذربایجان غربی

دبیر کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با خبرنگار کردپرس تاکید می کند: وضعیت تولید چغندر در استان آذربایجان غربی کنترل شده نیست و با مدیریت اشتباه و دستوری میزان سطح زیر کشت این محصول پر آب بر، نه تنها کاسته نشده بلکه افزایش نیز یافته است.مطابق آمار پیش از احیای دریاچه ی ارومیه میزان چغندر زیر کشت در استان 29 هزار هکتار بود که اکنون به 36 هزار هکتار رسیده است.

جلال محمودزاده ادامه می دهد: استان آذربایجان غربی وابسته به کشاورزی است و جمعیت جوانان جویای اشتغال در روستاها زیاد است و آنها از طریق کشت چغندر خواهان درآمدزایی هستند. این محصول نیروی کار زیادی را می طلبد و افراد از اعضای خانواده ی خود کمک می گیرد. به همین دلیل حذف این محصول و امثال آن به صورت دستور چکشی امکانپذیر نیست. پس باید زمینه ی اشتغال را در سایر بخش های صنعت و خدمات برای افراد فراهم و نیروی مازاد بیکار در روستا را نیزجذب نماییم. همچنین تشویق روستاییان و کشاورزان به کاشت محصولات یک ساله و کم آب بر مانند (گندم) نیز می تواند مقید واقع شود.

عبدالرحمان کلیجی رئیس جهاد کشاورزی مهاباد در گفت وگو با کردپرس دلیل افزایش گرایش به کاشت چغندر را، نبود کشت جایگزین مقرون به صرفه از لحاظ اقتصادی می داند، او می گوید: محصولی که توان رقابت با محصول پردرآمد چغندر را داشته باشد، تا کنون معرفی نشده است. از سویی دیگر باید یارانه ها در کنار کشت محصول جایگزین به کشاورز داده شود تا از لحاظ اقتصادی با فروش چغندر همسان باشد. از سویی دیگر کشاورزان منطقه ی ما در کشت چغندر خبره هستند و توانایی تولید محصول با کیفیت را دارند. با وجود کارخانه های قند در استان، زمینه به طور کلی برای کشت چغندر فراهم است و کارخانه ها هم جهت سودآوری به تشویق هایی در خصوص کاشت و خرید محصولات چغندر می پردازند.

عدم حمایت دولت از چغندرکاران، شکل گیری پدیده قاچاق و کشاورزان متضرر

سطح زیر کشت محصول چغندر در حال حاضر در شهرستان مهاباد 2هزار و 200 هکتار است. کاشت بیش از حد نیاز این محصول در استان آذربایجان غربی و منطقه ی "شارویران" مهاباد در پی عدم هماهنگی میان دولت و کشاورزان، باعث شکل گیری قاچاق و فروش محصولات به شرکت های خصوصی خواهد شد که در نهایت کشاورزان متضرر خواهند شد.

به گفته ی یکی از چغندرکاران نمونه مهابادی که امسال از کاشت چغندر منصرف شده است، موعد فروش محصول، عیار و نرخ پایین برای محصولات آنها رقم زده می شود و ناظری در این امر وجود ندارد. حتی کشاورزان طلب سال گذشته ی خود را بعد از یکسال دریافت کرده اند و دولت نیز در امر فروش از آنها حمایت نمی کند.

او ادامه می دهد: به دلیل کمبود آب و احیای دریاچه ی ارومیه نسبت به کاشت چغندر به کشاورزان تذکر داده می شود تا از کاشت این محصول خودداری نمایند. از سویی دیگر کارخانه ها نیز پس از دریافت محصول از پرداخت پول امتناع می کنند و با تاخیر یک ساله و پرداخت کمتر از میزان مقرر شده حق کشاورز را می پردازند. سال گذشته محصول چغندر به خوبی به فروش می رسید اما کارخانه ها به بهانه ی عدم پرداخت یارانه از سوی دولت، پول محصول را پرداخت نمی کردند. عدم حمایت از تولید داخلی چغندر که یکی از محصولات عمده ی تولیدی استان است و در عین حال وارد کردن شکر به کشور از سوی برخی سرمایه گذران باعث ضرر و زیان به تولیدکنندگان داخلی شده است و مسئولین امر نیز در این راستا پاسخگو نیستند.

اجرای سیستم آبیاری تحت فشار جایگزین حذف محصولات پرآب بر

شهرستان مهاباد رتبه ی اول اجرای سیستم های آبیاری مدرن در استان آذربایجان غربی را داراست، اما تنها 20 درصد از اراضی آبی آن به سیستم آبیاری تحت فشار مجهز شده است.

رئیس جهاد کشاورزی مهاباد می گوید: 12 هزار هکتار از اراضی زراعی و باغی پایاب شبکه سد مهاباد در دشت "شارویران" هنوز به صورت سنتی و با حجم سالانه حدود 100 میلیون متر مکعب آبیاری می شود. با تجهیز این اراضی کشاورزی به آبیاری نوین، میزان 60 میلیون متر مکعب آب در بخش کشاورزی در شهرستان مهاباد صرفه جویی خواهد شد. هر چند شهرستان مهاباد در اجرای سیستم های آبیاری مدرن رتبه ی اول استان را دارا است اما با این وجود هنوز این سیستم نتوانسته در قبال محصولات پرآب بر توازن برقرار کند. در 25 هزار هکتار از کل اراضی آبی شهرستان تا به امروز، تنها در 5 هزار و 600 هکتار سیستم آبیاری نوین اجرا شده است.

دبیر کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به هدر رفت 70 درصدی آب در بخش کشاورزی شهرستان مهاباد می افزاید؛ کاهش کاشت چغندر با طرح های بکاشت و نکاشت و دستورات چکشی در منطقه فراهم نخواهد شد. در مرحله ی اول برای کنترل محصولات پرآب بر باید جهت صرفه جویی در مصرف آب، سیستم آبیاری تحت فشار با اعتبارات دولتی اجرا شود . در حال حاضر در2 هزار هکتار از اراضی آبی مهاباد آبیاری تحت فشار آغاز به کار کرده و 5 هزار هکتار نیز به پیمانکار واگذار شده و 7 هزار هکتار باقی مانده نیز در مرحله ی مطالعاتی قرار دارد و باید در اسرع وقت اعتبار لازم برای آن تامین شود.

محمودزاده تاکید می کند؛ تنها راه صرفه جویی آب در بخش کشاورزی و رها سازی آب مازاد به دریاچه ی ارومیه، حذف روش آبیاری سنتی در دشت های منتهی به حوضه ی آبریز دریاچه ی ارومیه است. 99 درصد آب های منتهی به دریاچه ی ارومیه آبهای سطحی است که با روش آبیاری تحت فشار دراین مناطق در مجموع حجم آب فراوانی جهت احیای دریاچه ی ارومیه در دسترس خواهد بود.

تاخیر در آهنگ اجرای آبیاری تحت فشار

یکی از چغندرکاران نمونه ی مهابادی که دو سال است با استفاده از سیستم های آبیاری تحت فشاربه تولید چغندر مشغول است می گوید: روش های نوین آبیاری از لحاظ صرفه جویی در آب مقرون به صرفه هستند و حتی به افزایش راندمان تولید می انجامد و تفاوتی در حد تولید 15 تا 20 تن محصول نسبت به روش سنتی را داراست. اما دولت باید در زمینه ی پوشش دادن این سیستم های آبیاری نوین درسال اول اجرایی کردن آن، از نظر مالی حامی کشاورزان باشد زیرا این روش تنها در سال اول اجرا هزینه بردار خواهد بود.

رئیس جهاد کشاورزی مهاباد نیز تاکید می کند: هر چند جهت اجرای سیستم های نوین آبیاری دولت یارانه های 6 تا 7میلیونی پرداخت می کند اما سطح زیر کشت در استان آذربایجان غربی پراکنده است و این سیستم قابلیت اجرایی در هر مکانی را ندارد. از سویی دیگر تزریق کند اعتبارات، باعث شده تا اجرای کامل سیستم های نوین آبیاری با تاخیر همراه باشند.

گزارش از تانیا شعفی