زمانی که در تاریخ 20 ژانویه 2018 ارتش ترکیه به صورت مشترک عملیاتی را با نیروهای مرسوم به ارتش آزاد سوریه که عمدتاً از تروریست های القائده و جبهه النصره تشکیل شده بودند را علیه عفرین آغاز کرد کمتر کسی تصور می کرد به فاصله 11 ماه کار به جایی کشیده خواهد شد که نیروهای مسلح ترکیه در عفرینی که با همین نیروها تصرف کرده است علیه همین نیروها عملیات ترتیب دهد. نیروهایی که رئیس جمهور ترکیه کشته های آنان را "شهید" اعلام کرده و آنان را با کشته های مبارزات استقلال ترکیه مقایسه کرده است؛ از زمان ورود به عفرین و تصرف این شهر کردنشین از هیچ جنایت و نقض حقوق بشر کوتاهی نکرده و روزی نبوده که از عفرین خبر غارت، تجاوز، درگیری، آدم ربایی، دزدی و قتل به گوش نرسد. درگیری ها میان گروهی نیروهای ارتش آزاد سوریه با یکدیگر بر سر اموال کردهایی که مجبور به ترک خانه های خود شده اند، آدم ربایی زنان و کودکان از عفرین توسط این نیروها، دزدی های گوناگون، شکنجه و تهدید، به آتش کشیدن مزرعه های کشاورزی و درختان زیتون اهالی کرد عفرین و ... کار را دیگر به جایی رساند که دو روز پیش نیروهای مسلح ترکیه در عفرین حکومت نظامی اعلام کرده و علیه یکی از گروه هایی ارتش آزاد سوریه به نام احرار الشرقیه عملیات پاکسازی ترتیب داده است.

تمام این تحولات این سوال را در ذهن مطرح می کند که آیا ارتش آزاد سوریه برای ترکیه بومرنگی خواهد بود که در نهایت ترکیه را هدف قرار خواهد داد؟ چیزی که جریان های چپ و سوسیالیست ترکیه از آغاز همکاری های ارتش ترکیه با ارتش آزاد سوریه به آن تاکید کرده و هشدار داده بودند در واقع همین موضوع بود. نیروهایی که با تفکر جهادگرایی افراطی و در گروه های رادیکالی همچون النصره و القائده گرد هم آمده بودند هر چقدر هم اکنون نام ارتش آزاد سوریه به خود داده باشند و با پول و سلاح های کشور ترکیه خود را تجهیز کرده باشند باز هم همان شبه نظامیان رادیکالی هستند که توحش از ویژگی بارز آنان است. این نیروها به هیچ عنوان قابل اعتماد نبوده و ترکیه تا حدی خواهد توانست این نیروها را کنترل کند. ترکیه خود به این موضوع کاملا واقف است و نمونه عفرین برای ترکیه این مسئله را به خوبی ثابت کرده است که ارتش آزاد سوریه باید همواره در یک محیط درگیری و جنگ به سر ببرد در غیر این صورت این نیروها یک تهدید جدی برای خود ترکیه خواهند بود که کنترل کردن آنان برای ترکیه شاید بسیار هزینه بر باشد.

ارتش آزاد سوریه نزدیک به 40 هزار نیروی نظامی را در خود جا داده است که با حمایت های ترکیه به شکل کاملی تجهیز و آموزش دیده اند. ترکیه برای دور نگه داشتن کردها از مرزهای خود این نیروها را در نوار مرزی جنوب ترکیه جا داده و اکنون نیز در نظر دارد تا در صورت انجام یک عملیات جدید به شرق فرات بار دیگر با استفاده از این نیروها به شرق فرات و مواضع کردهای شرق فرات حمله کند. نیروهایی که عمدتا از اعراب سوریه تشکیل شده و تنها وجه مشترکشان با ترکیه مخالفت با کردها و بشار اسد است. نیروهای ارتش آزاد سوریه که بعد از عملیات های سپر فرات و شاخه زیتون موفقیت های زیادی را کسب کرده است اکنون در عفرین دست به اقداماتی می زند که زیاد باب میل ترکیه نبوده و ترکیه به هیچ عنوان در نظر ندارد تا در این برهه زمانی کارشکنی ها و ناسپاسی ها در داخل ارتش آزاد سوریه تشدید پیدا کند. در واقع ارتش آزاد سوریه همچون شمشیر دولبه ای است که هر آن امکان دارد دست خود ترکیه را ببرد. به خصوص این که این نیروها در یک موقعیت سوق الجیشی و استراتژیکی از مرزهای ترکیه قرار گرفته اند که این موضوع نیز آسیب پذیری ترکیه را نسبت به این نیروها افزایش می دهد.

اگرچه ترکیه در حال حاضر می تواند با انجام عملیات های محدود به سرکوب این نیروها پرداخته و بتواند آنان را کنترل کند ولی این مسئله به هیچ عنوان نمی تواند تضمین کننده این موضوع باشد که فردا بومرنگی به نام ارتش آزاد سوریه خود ترکیه را هدف قرار نخواهد داد. درگیری نیروهای ارتش ترکیه با نظامیان احرار الشرقیه در داخل عفرین می تواند جرقه یک تحول دیگر در سوریه باشد که پتانسیل آن را دارد که بحران در این کشور را بیش از پیش عمیق تر کند.

خبرگزاری کردپرس/سرویس ترکیه/ محمد شریفی کرجان