سفر رجب طیب اردوغان به برلین یادآور این نکته بود که تاریخ چگونه خود را تکرار می کند. همان گونه که در وقایع پیش از دو جنگ بزرگ سدۀ گذشته شاد بوده ایم، هر اقدام حساب نشده ای راه را برای اقدام خارج از قاعدۀ بعدی هموار می کند، به این ترتیب موازنۀ ظریف نظم دموکراتیک آسیب می بیند.
این گونه شد که در این دوران خشم و بیم عظیم، رهبری سیاسی درماندۀ آلمان احساس کرد چاره ای ندارد جز این که رئیس جمهور ترکیه را پذیرا شود. این در حالی است که بخش اعظم جهان دموکراتیک اردوغان را مسئول ویرانی نظام دموکراتیک ترکیه می داند.
اردوغان هنگام مصافحه با فرانک والتر اشتان مایر رئیس جمهور آلمان و آنگلا مرکل صدر اعظم این کشور کاملاً آرام به نظر می رسید. وی با تغییر نظام حکومتی ترکیه به یک نظام اقتدارگرا و آزمون بی عملی و بی تفاوتی شرکای تجاری و نظامیش، از امتحان حیاتی خود سربلند بیرون آمده است. اردوغان می داند که حتی وقتی دارد گور حاکمیت قانون و تفکیک قوا را می کند، آنها روی خود را بر می گردانند.
دیدارهایی از این دست برای اردوغان اهمیت زیادی دارند، زیرا به این وسیله بر مشروعیت خود به عنوان حاکم مطلق ترکیه صحه می گذارد. تا اینجا مشکلی نیست، اما موضوع به همین جا ختم نمی شود.
چنگیز آکتار کارشناس روابط ترکیه – اتحادیۀ اروپا در احوال نوشت: «امروزه همۀ دولت های اروپایی، بدون استثنا، بیش از همیشه حقوق بشر، حاکمیت قانون، محیط زیست و امثال این ها را در قبال منافع خود زیر پا می گذارند... به نظر می رسد دولت های اروپای قاره ای، به تبعیت از انگلستان، متقاعد شده اند که پس از پیروزی اردوغان در انتخابات ژوئن باید با وی مدارا کنند و آماده اند نظام ارزشی خود را نادیده بگیرند. اردوغان نیز اهمیتی نمی دهد که آنها چه فکری می کنند؛ او فقط پول آنها را می خواهد.»
در واقع همان گونه که آکتار می گوید همۀ چشم اندازهای عضویت ترکیه در اتحادیۀ اروپا و قراردادهای در حال انعقاد، مانند اصلاح اتحادیۀ گمرکی، برداشتن ویزا برای شهروندان ترکیه و غیره، به تیرگی گراییده است، اما اروپایی ها نسبت به رژیم فعلی ترکیه پذیراتر شده اند. اکنون ترکیه تنها یک کشور معمولی برای اتحادیۀ اروپا است، نه یک عضو بالقوه است و نه یک نامزد عضویت در اتحادیه. تنها تفاوت ترکیه با بقیۀ کشورهای غیر عضو و نامزد عضویت در اتحادیۀ اروپا این است که ترکیه درست در مجاورت اتحادیۀ اروپا قرار دارد.
آکتار نوشت « مماشات مجدداً به ابزار اروپا برای تعامل با دو همسایه اش تبدیل شده است: روسیۀ [ولادیمیر] پوتین و ترکیۀ اردوغان. و این دو حکومت توتالیتر همواره سهم بیشتر می خواهند، زیرا اروپا با آنها مدارا می کند.»
این برای همۀ کسانی که به آیندۀ اروپا و ترکیه اهمیت می دهند، تکان دهنده است. باید به خاطر اشتباهاتی که انجام شد و نابخردی رهبران اروپایی، که مرکل از کهنه کارترین آنها است، تأسف خورد. صدر اعظم آلمان باید به خاطر بیاورد که اگر وی و دیگر مقامات اتحادیۀ اروپا یک دهه پیش تا این حد کوته فکر نبودند، اینک ترکیه جایگاه بسیار متفاوت و البته بهتری نسبت به اتحادیۀ اروپا داشت.
این روزها معمولاً دربارۀ ترکیۀ بحران زده و رهبر متلون المزاج آن، می شنویم که می گویند «هر چه بکاری همان را درو می کنی.» این ضرب المثل تا حد زیادی برای قضاوت های نادرست کسانی نیز که در سطح تصمیم سازی اتحادیۀ اروپا حضور دارند، صدق می کند.
علی رغم هشدارهای اندیشمندان اروپایی و آمریکایی مبنی بر این که روند عضویت ترکیه باید با هشیاری و دقت و به شیوه ای دور اندیشانه به پیش برده شود، اما مسیر به غلط پیموده شد.
همواره موانعی بر سر راه مذاکرات وجود داشت و یک صدای مسموم کننده در میان بود که می گفت ترکیه به اروپا تعلق ندارد. این ها تنها رأی دهندگان ترکیه را از اروپا روی گردان کردند. اردوغان که از حماقت تاریخی اعطای عضویت کامل اتحادیۀ اروپا تنها به یک بخش قبرس نا امید شده بود، از حدود سال های 2011 – 2012 بهانه ای پیدا کرد که از اروپا فاصله بگیرد.
این بهانه ها به اردوغان کمک کردند جناح طرفدار اتحادیۀ اروپا را در درون حزب عدالت و توسعه تضعیف کند. خود اردوغان همیشه بر سر این دو راهی بود که آیا تقسیم قدرتی که فرایند عضویت در اتحادیۀ اروپا طلب می کند بیشتر برای رسیدن به رؤیاهایش خوب است، یا حکومت بر ترکیه بدون مانع و منازع.
بدون تردید مخالفت آشکار نیکولا سارکوزی رئیس جمهور پیشین فرانسه و تعلل همیشگی مرکل دربارۀ عضویت ترکیه قابل سرزنش است، اما آنها نیز همچون دیگران نمی توانستند تأثیر بومرنگی روند متوقف شدۀ اصلاحات ترکیه را بر اروپا پیش بینی کنند.
آلمان، فرانسه و دیگر کشورهای اروپای غربی باید با نتایج اقدامات بد اندیشانۀ خود روبرو شوند. آنها باید تحقیر شدن از سوی رهبری را بپذیرند که هیچ گاه اقناع نمی شود مگر آن که همۀ خواسته هایش برآورده شود. او با کارت حرکت سیل منتظر پناه جویان به سمت اروپا و، به تبع آن، صدور بی ثباتی به خاک اتحادیۀ اروپا بازی می کند.
اگر بتوان از دیدار اردوغان از برلین یک نتیجه گیری به دست داد، تنها این است که تاریخ به شکلی احمقانه خود را تکرار خواهد کرد.
* یاووز بایدار روزنامه نگار، تحلیل گر، بلاگر و بنیان گذار P24، پلتفورم رسانه های مستقل است. وی دربارۀ سیاست داخلی و خارجی ترکیه برای نیویورک تایمز، گاردین، ال پایس، عرب ویکلی و... می نویسد. وی در سال 2014 به خاطر مبارزه با سانسور و دفاع از ارزش های حرفه ای روزنامه نگاری در ترکیه برندۀ جایزۀ ویژۀ مطبوعات اروپا شد.
منبع: پایگاه خبری – تحلیلی احوال
ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه
بیشتر بخوانید:
ترکیه برای حمله به مناطق تحت کنترل کردهای سوریه آماده می شود / توماس زایبرت
کارناوال برلین و روح قرارداد مونیخ 1938 / چنگیز آکتار
تشریح وضعیت نابسامان کردستان ترکیه در مصاحبۀ ریجن با مدیر سازمان حقوق بشر استانبول
آوارگان ایزدی در ترکیه؛ بی پناه و بی سرنوشت / نورجان بایسل
ترکیه با توافق ادلب زمان می خرد و زمین از دست می دهد / یاووز بایدار
منطقۀ حائل ادلب چه تأثیری برآیندۀ ترکیه در سوریه دارد؟ / پل ایدون
سرنوشت اوجالان در ترکیۀ گریزان از صلح / امبرین زمان
سخنگوی YPG در مصاحبه با ریجن: نخستین اولویت YPG بیرون راندن ارتش ترکیه از سوریه است
ادلب: آخرین نبرد / چنگیز آکتار
اردوغان؛ تزار بی رقیب اقتصاد ترکیه / فهیم تاشتکین
سکوت عجیب آنکارا در قبال سرکوب مسلمانان اویغور توسط چین / متین گورجان
نظر شما