تنش سیاسی ترکیه با ایالات متحده و بحرانی که پول این کشور را فرا گرفته است، فرصتی طلایی برای ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به شمار می رود تا این کشور را که از نظر ژئوپلیتیکی اهمیتی بسیار دارد از متحدان غربیش جدا کند. اما این کار چندان هم ساده نیست.
وقتی پوتین و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه روابط دو کشور را که در نتیجۀ سرنگون کردن جت جنگندۀ روسیه در سال 2015 توسط نیروی هوایی ترکیه دچار بحران شده بود، ترمیم کردند، رهبر کرملین چیزی نداشت که شرایط اقتصادی ترکیه را بهبود بخشد یا دارندۀ دومین ارتش ناتو را به ترک این پیمان نظامی تشویق کند تا به مسکو نزدیک تر شود.
فرانتس کلینتسویچ یکی از اعضای کمیتۀ دفاع و امنیت مجلس اعلای پارلمان روسیه گفت: «امروز روابط با ترکیه کاملاً سازنده است. اما در سیاسیت هیچ چیزی ماندگار نیست، هر چیزی می تواند تغییر کند. این روابط باعث نمی شوند ما دست به خیال بافی بزنیم.»
ترکیه که در میانۀ اروپا و آسیا جا خوش کرده است، در خلال سال های جنگ سرد یکی از سنگربانان سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در مقابل اتحاد جماهیر شوروی بود. ترکیه میزبان یک پایگاه هوایی مهم ایالات متحده در اینجرلیک و دروازۀ ورود کشتی های جنگی آمریکایی به دریای سیاه بود. در گیر و دار رویارویی بی سابقه با واشنگتن که باعث اعمال تحریم های ایالات متحده علیه ترکیه شد، روز شنبه اردوغان هشدار داد که اتحاد چند دهه ای دو کشور در خطر است و ممکن است ترکیه «در صدد جستجوی متحدان و دوستان جدید برآید.»
پوتین و اردوغان
با تشدید تنش لیر ترکیه، روز جمعه اردوغان از طریق تلفن با پوتین گفتگو کرد و به گفتۀ کرملین، موضوع گفتگو عمدتاً «همکاری تجاری و اقتصادی» بود. سرگئی لاوروف وزیر امور خارجۀ روسیه روز دوشنبه سفر دو روزۀ خود را به ترکیه آغاز کرد تا با مولود چاوش اوغلو همتای ترک خود دربارۀ درگیری های سوریه و مسألۀ اوکراین و همچنین پروژه های اقتصادی، از جمله خط لولۀ گاز ترکیه و نیروگاه هسته ای 20 میلیارد دلاری آک کویو که شرکت روس اتم آن را احداث می کند، گفتگو کند.
پوتین در مذاکرات ماه گذشته ضمن تأکید بر همکاری روسیه و ترکیه در سوریه، به اردوغان گفت دو کشور «با هم توافق دارند.» سال گذشته پوتین موافقت کرد که اغلب تحریم های تجاری اعمال شده در پی ساقط کردن جنگندۀ روسی توسط نیروهای هوایی ترکیه در نزدیکی مرز سوریه، که آن را «خنجر از پشت» نامیده بود، برداشته شوند. محدودیت واردات گوجه فرنگی از ترکیه که ارزش آن به حدود 250 میلیون دلار می رسد، باقی مانده است.
دمیتری ترنین مدیر مرکز کارنگی مسکو در توئیتر نوشت آسیب پذیری اقتصادی ترکیه به این معنا است که دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده «احتمالاً این بار برنده خواهد شد.» وی گفت: «اردوغان ناتو را ترک نخواهد کرد. با وجود این، رویکرد ناشیانۀ ترامپ نسبت به متحدانش نتایج عمده ای در شکل دادن به نظم جهانی دارد.»
احیای تجارت
تجارت روسیه – ترکیه پس از مناقشۀ سال 2015 به خاطر سقوط جت روسی، در حال احیا است.
کودتای 2016 علیه حکومت اردوغان تلاش ها برای بازسازی روابط با مسکو را تسریع کرد، به ویژه پس از آن که رهبر ترکیه از سوی ایالات متحده و دیگر متحدانش در ناتو به خاطر سرکوب ده ها هزار تن از مخالفان سیاسی مورد انتقاد قرار گرفت. اما روسیه، به گفتۀ ترکیه، «بدون قیط و شرط حمایت کرد.»
تصمیم ترامپ مبنی بر اعمال تحریم علیه ترکیه و دو برابر کردن تعرفۀ واردات آهن و آلومینیوم از ترکیه، به خاطر بازداشت یک کشیش آمریکایی، آتش تنش را شعله ور تر کرد. علاوه بر این، واشنگتن هشدار داده است که اگر اردوغان سامانۀ دفاع موشکی پیشرفتۀ S-400 را از روسیه بگیرد، «ترمیم روابط دو کشور بسیار دشوار خواهد شد.»
اردوغان در تنش فعلی با ایالات متحده گفته است روسیه از جملۀ گزینه هایی است که ترکیه در اختیار دارد. وی مکرراً پوتین را «دوست من» خطاب کرده و به خاطر تسهیل فروش سامانۀ S-400 از روسیه قدردانی کرده است.
اگر چه روسیه انتظار ندارد ترکیه از پیمان ناتو خارج شود، اما ولادیمیر فرولوف تحلیل گر سیاست خارجی در مسکو و دیپلمات سابق روسیه گفت: «ما از اختلافات و تفاوت های اردوغان با ایالات متحده استفاده می کنیم. ترکیۀ آزرده خاطر در درون ناتو که قابلیت های ناتو را تقلیل می دهد، بیشتر به منافع ما خدمت می کند.»
پس از بدترین هفتۀ روبل از سال 2015 تا کنون، بر اثر تحریم های ایالات متحده به خاطر ادعای مداخلۀ روسیه در انتخابات، این کشور دیگر در وضعیتی نیست که بتواند به ترکیه کمک کند. دمیتری پسکوف سخنگوی کرملین روز دوشنبه در یک کنفرانس به خبرنگاران گفت از جانب اردوغان «هیچ درخواستی برای کمک اقتصادی مطرح نشده است.»
اما با وجود این، مایکل اوریاستراتژیست ارشد آسیا – اقیانوسیه در رابو بانک معتقد است تقریباً قطعی است که ترکیه به یک کمک مالی نیاز دارد و این کمک گام بزرگ آنکارا در راستای «چرخش مالی، اقتصادی، سیاسی و نظامی به سوی شرق» خواهد بود، اگر از جانب «دوستان جدید» آنکارا، یعنی روسیه و چین دریافت شود. وی گفت: «این شانس هر چند نسل یک بار اتفاق می افتد.»
النا سوپونینا پژوهشگر خاورمیانه در مسکو گفت «روسیه قصد ندارد کمک مالی به ترکیه ارائه دهد» و باید مشکلات اقتصادی خود را حل کند. به عقیدۀ وی «وظیفۀ روسیه نجات ترکیه نیست، بلکه حفظ روابط عادی و سالم با این کشور است.»
نویسندگان: استپان کراوچنکو و ایلیا آرخیپوف
منبع: بلومبرگ
ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه
بیشتر بخوانید:
اقلیت های مذهبی ترکیه بر خلاف آنچه خود می گویند، «خوب» نیستند / فهیم تاشتکین
پل کروگمن، برندۀ جایزۀ نوبل اقتصاد: ترکیه به سمت بحران مالی پیش می رود / علل بحران اقتصادی کنونی
ترکیه بحران خود با ایالات متحده را چگونه می بیند؟ / رجب طیب اردوغان
تلاش برای احیای مجازات اعدام در قانون کیفری ترکیه / مراد یتکین
به بهانۀ روز خبرنگار: اینجا گل ها هم تروریست خوانده می شوند
معاملۀ به هم خوردۀ ترامپ و اردوغان / امبرین زمان
اردوغان وعدۀ آزادی اندیشه می دهد / مراد یتکین
اینجا جهنم است / نورجان بایسل*
تأثیر پیروزی اردوغان بر کردها و ثبات منطقه / کمال چومانی
آخرین شانس صلح از نگاه اوجالان (قسمت اول) / بیستون عباسی
آخرین شانس صلح از نگاه اوجالان (قسمت دوم) / بیستون عباسی
آخرین شانس صلح از نگاه اوجالان (قسمت سوم) / بیستون عباسی
آیا سیسه بینگول از کشیش برانسون سالم تر است؟ / سرکان دمیرتاش
ترکیه قصد ندارد از شمال سوریه خارج شود / ریجن
نظر شما