کدام محله های بغداد با نام و هویت کردهای فیلی شهرت دارند؟/ علی صفری

سرویس عراق و اقلیم کردستان - بیشتر از یک قرن از ورود نخستین پیشقراولان کردهای فیلی به کشور عراق که عمدتاً از استانهای کردستان، ایلام و کرمانشاه بوده و به قصد کار و زندگی وارد این کشور همسایه شدند می گذرد.

این گروه که تعدادشان در آن روزگاران جمعیت قابل توجهی بوده است برای به دست آوردن کار و زندگی ، نه در شهرهای دور دست و مناطق حاشیه ای کشور عراق بلکه از همان اوایل بیشترین آنها در مرکز عراق و شهر بغداد ساکن شدند یعنی مرکز کشور عراق نخستین پایگاهی بود که کردهای فیلی پس از رفتن به عراق انتخاب کردند.

این عده به جای زندگی ناپایداروهمراه بادلهره و قانون گریزی حاشیه ای که هم اینک در بسیاری از شهرهای جهان حتی پایتخت های پیشرفته اروپایی مشاهده می شود در قلب شهر بغداد زندگی دوباره را استارت زدند. البته زندگی این گروه از کردها همانند دیگر هم مسلکانشان در نقاط دیگر جهان همواره همراه با کار و زحمت فراوان بوده است.

جالب است که بدانیم زندگی کردها در عراق به ویژه کردهای فیلی مهاجر ، دانسته یا ندانسته براساس استانداردهای علوم انسانی مخصوصا بر مبنای اقتصاد نوین همراه با سلسله تعاریف و سرفصل های خاص بوده است. به معنای دیگر مشاغلی که کردهای فیلی پس از رفتن به بغداد تصاحب کردند بسیار متنوع و جالب توجه بوده است به شکلی که این افراد از همان اوایل مشاغلی همچون عضو اتاق بازرگانی عراق ، شاگردی نزد تاجران بغداد از یهودی گرفته تا مسلمان و ترکمن،مشاغل صنعتی،کسب و مغازه داری و دیگر شغلهای معمول و متنوع را تصاحب کردند و به زندگی خود تا به امروز ادامه دادند.

فعالیت گسترده کردهای فیلی در عرصه اقتصادی عراق و بغداد که به نوعی توسعه آن شهر را هم به دنبال داشت تا جایی ادامه پیدا کرد که سالهای بعد آهسته آهسته حسادت و بعد خشم دیکتاتور عراق را برانگیخت .

کردهای فیلی عراق که اینک در ایران و استانهای مرزی به نام معاودین شناخته می شوند همین که از استان های غرب ایران عازم بغداد شدند پا به مناطقی کذاشتند که بعدها بنام آنها شناخته شد و شهرت پیدا کرد. یک قرن پیش که در شهر بغداد خبری از ساحه الفلان یا منطقه الفلان نبود این پیشقراولان مهاجر پایه کذار محله های کهن شهر بغداد شدند و جلوه های زیبایی از معماری ایرانی و کردی را در سکونتگاه خود و پایتخت عراق به نمایش گذاشتند.

این جلوه های ویژه و معماری زیبای ایرانی نه تنها تحمیلی بلکه چنان زیبا و برگرفته از فرهنگ غنی و کهن ایرانی بود که مورد استقبال مردمان بغداد قرار گرفت و اکنون بعد از دهها سال می توان نمادهای اینگونه از شکوه معماری ایرانی را در پروپزال زندگی شهروندان بغداد مرور کرد.

محله های کهن شهربغداد که اینک با نام و هویت بنام کردهای فیلی شناخته شده هستند ازجمله شناخته شده ترین های جغرافیای عراق و شهر بغداد هستند. از مشهورترین این محلات که شاید هم اینک نیز عمده ساکنان آنها کردهای فیلی باشند می توان «شارع الکفاح» ،«عگد القشل»، «ساکه الفردوس»، «باب الشیخ » که به احترام شیخ عبدالقادرالگیلانی نامگذا ی شده است و هم اکنون آنرا به نام «عگدالاکراد» می شناسند را نام برد.

در شهر بغداد علاوه بر این مناطق و محله ها بعدها و در نیم قرن اخیر محله هایی همچون «ساحه البیروت»،«جمیله »و «عقاری » پای به عرصه وجود جغرافیایی بغداد گذاشتند و جملگی تا نامی یا یادی از آنها به میان می آید ذهن مخاطب به سمت کردهای فیلی بغداد میرود.

در نیم قرن اخیر و با ظهور حکومت دیکتاتوری صدام و زمانی که شهرت مناطق کردنشین بغداد هر ساله بیشتر و شناخته شده تر برای مردم عراق و بغداد می شد این دیکتاتور متاسفانه با مجموعه بدنه حاکمیت مستبد و دیکتاتوری خود شهرت و شکوه کردی این مناطق را بر نمی تابید و سعی کرد با تغییر جغرافیای این مناطق آنها را به سکونتگاه اعوانش تغییر دهد.

وی و دست نشاندگان حکومتی خود برای نیل به این هدف در اندک زمانی در و دیوار این مناطق را با شعارهایی همچون "وحده حریه اشتراکیه و امه فلان و ذات رساله فلان "یعنی اینکه غیر از وحدت ما دنبال آزادی وسوسیالیسم نیز هستیم ، که بر همین مبنا دیری نپایید که محله های کردی شهر بغداد به ویژه محله های زیبای کردهای فیلی بجای "شبرینی های معروف «جواد الشکرچی» ، «طرشی امدبس» و الخ ...مقرحزب بعث وشرطه شدند. در این راستا مردم بغداد این مناطق را بعدها ابتدا به نام النجده یعنی پلیس امداد جایگزین کردند.

این مناطق هم اینک به دلیل شرایط وخیم عراق ناشی از جنگ وطولانی شدن عمرسازه ها عملا به ویرانه هایی مبدل شده اند که با روتوش و بازسازی های سطحی سرپا مانده اند. براساس نقشه راه وزارت مسکن عراق که پس از زمامداری آقای پل برمر حاکم امریکایی عراق استارت خورد، قرار بود این نقاط محله به محله با حفظ هویت تاریخی شان بازسازی شده و به مجتمع های مسکونی بزرگ تبدیل شوند که به دلیل حجم ویرانه های عراق مخصوصا بعداز جنگ های داخلی و اخیراً هم ویرانی های ناشی از حضور داعش و مشکلاتی که حاکمیت قانونی و منتخب مردم این کشور داشته است این مهم محقق نشده است.

به نظر می رسد اینک دولت عراق لازم است در راستای بازسازی مناطق یاد شده بدون حذف یادمان های مشهوری مثل حسینیه کردها و یا «عگد الاکراد» یا همان رهگذر و کوچه پس کوچه های کردهای فیلی در بغداد نقش آفرینی کند و از قدیمی ترهای محله ها جویندگی کنند تا خدشه ای به هویت و معماری تاریخی این مناطق وارد نشود.

البته براساس گزارش FTFA،حاکمیت عراق در سالهای گذشته به شدت درگیر پولشویی وناهنجاری های اداری از جمله بی انضباطی مالی و دستبرد به اموال عمومی بوده است وهمین پدیده های مالی بزهکارانه عراق را همچنان در پله های نخست بازسازی قرارداده است.

از این رو مناطق و سکونتگاههای کردهای فیلی که قدیمی ترین و اینک سست ترین بافت ها وسازه های عمرانی در بغداد را شامل می شود همچنان دست نخورده ما را به یاد خرابه های کهن دیاران عهد باستان می اندازد و آدمی را به سفری یکصدساله با رویاهایی ازجنس معماری خشت وخاک ایران کهن سوق می دهد.

کد خبر 73976

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha