کردپرس: تداوم اعتراضات مردمی در استان های مرکزی و جنوبی عراق در شرایطی که این کشور از بحران انتخابات عبور نکرده و افق روشنی از تشکیل دولت جدید دیده نمی شود، عرصه سیاسی عراق را آبستن تحولات غیر قابل پیش بینی کرده است. کردپرس به منظور تحلیل و بررسی دلایل واقعی اعتراضات، نقش هر یک از احزاب و طیف های قومی و مذهبی در ایجاد وضعیت موجود و نفع آن ها از روند تحولات موجود، گفتگویی با احمد حاجی رشید از نمایندگان مطرح کُرد وابسته به فراکسیون جماعت اسلامی در دوره سوم مجلس نمایندگان عراق انجام داده است که در ادامه می خوانید:

کردپرس: ارزیابی شما از علل و ابعاد اعتراضات استان های مرکزی و جنوبی عراق چیست؟

احمد حاجی رشید: واقعیت این است که دلیل اصلی بروز اعتراضات در استان های مختلف عراق، وجود مشکلات و بحران های اقتصادی است. مردم عراق به صورت کلی و استان های جنوبی به صورت ویژه، از تمامی حق و حقوق اولیه و امتیازات اقتصادی محروم هستند. وضعیت موجود موجب ایجاد محرومیت در جامعه می شود و در نهایت با مباحث و مسائل سیاسی در هم می آمیزد. احزاب و نیروهای سیاسی نیز در صدد بهره‌برداری از موج اعتراضات در راستای دستیابی به اهداف سیاسی و اجرای برنامه های خاص خود هستند.

از سوی دیگر، اعتراضات استان های عراق زمینه ساز بهره‌برداری های خارجی از سوی کشورهای منطقه و ابرقدرت ها در راستای ایجاد وضعیتی در کشور است که روند تحولات به سمت و سوی نا امنی و بی ثباتی بیشتر به پیش رود. اهداف بازیگران خارجی در عراق از بهره‌برداری از اعتراضات عراقی ها، اجرایی کردن برنامه ها و تحقق اهداف خود در عراق و منطقه است.

کردپرس: عراق از نظر منابع زیرزمینی و درآمدهای نفتی یکی از ثروتمندترین کشورها است، به ویژه استان بصره که مرکز اعتراضات به وضعیت بد اقتصادی است بر دریایی از نفت خوابیده و بیشترین میزان صادرات نفت عراق از این استان می باشد، دلایل بروز بحران اقتصادی و وجود فقر شدید در عراق علیرغم وجود منابع غنی و درآمدهای هنگفت ملی چیست؟

احمد حاجی رشید: سیستم و مدیریت مالی و اقتصادی عراق ضعیف و شکست خورده است و نتوانسته درآمدهای ملی را به شیوه ای برابر میان استان ها و حوزه های مختلف تقسیم و توزیع کند. ما در عراق دارای قوانین مشخصی در زمینه تقسیم درآمدهای ملی هستیم. یکی از این قوانین، قانون استان ها است که بر اساس آن استان های دارای نفت باید از درآمد فروش هر بشکه نفت خود 5 دلار را دریافت نماید. اما به دلیل کاهش قیمت نفت و بی توجهی به مطالبات مشروع استان ها از جمله بصره و دیگر استان های دارای منابع و درآمد نفتی، این قانون اجرا نشده و هیچ خدماتی به این استان ها ارائه نگردیده است.

موضوع دیگر، رویکرد و برنامه احزاب حاکم است که به استان های مشخصی توجه دارند و این نیز موجب گردیده روند توسعه و خدمت رسانی به شهروندان در استان های مرکزی و جنوبی عراق شاهد پس رفت باشد.

سومین دلیل وضعیت موجود که از همه دلایل دیگر خطرناک تر است، وجود فساد گسترده می باشد. به نحوی که بودجه برای استان های مختلف و حوزه های مشخص از جمله خدمات رسانی و اشتغال‌زایی اختصاص یافته است اما به دلیل وجود فساد لجام گسیخته، بودجه ها صرف مورد تعیین شده برای خدمات نمی شوند و شهروندان هیچ نفعی از آن ها نمی برند و به نحوی از انحا به جیب مفسدان اقتصادی رفته است.

کردپرس: دولت عراق پس از گسترش اعتراضات مردمی، تصمیماتی را در راستای بهبود وضعیت استان های مختلف و تحقق مطالبات معترضان اتخاذ کرده است، امیدی به اجرایی کردن این تصمیمات و تحقق مطالبات معترضان هست؟

احمد حاجی رشید: تا هنگامی که طرح و برنامه های سیاسی با تصمیمات اتخاذ شده از سوی دولت عراق منطبق نشده و در راستای تحقق یک هدف نباشند، بر این عقیده ام که هیچ یک از راه حل های ارائه شده از سوی دولت در مقطع کنونی برای حل بحران و تحقق مطالبات نتیجه و نفعی نخواهد داشت. دلیل این امر نیز آن است که تخصیص بودجه و تدوین طرح های جدید از جمله استخدام نیروی کار به شیوه قراردادی با تکیه بر درآمدهای پترودلار (اختصاص سهمی از درآمدهای نفتی به استان های دارای منابع نفتی) وعده هایی بیش نیستند و اجرایی کردن آن ها دشوار است. دلیل آن هم این است که برنامه ها و مطالبات احزاب سیاسی مختلف روند را به سمت و سویی برده است که در برخی از استان ها برای مثال نجف درآمدها نصیب احزاب و طرف های سیاسی می شود و چیزی به شهروندان نمی رسد و در نهایت هر برنامه ای اجرا شود تغییری در محرومیت شهروندان ایجاد نخواهد شد و اعتراضات ادامه خواهد یافت.

کردپرس: به دلایل و انگیزه های سیاسی اعتراضات اشاره کردید، به صورت مشخص کدام یک از طیف ها و احزاب سیاسی پشت این اعتراضات هستند و اهداف آن ها از شروع و تداوم اعتراضات در مقطع کنونی چیست؟

احمد حاجی رشید: هم اکنون شاهد کشمکش و مناقشه سیاسی خطرناکی در عراق هستیم. کشمکش میان ملیت ها، احزاب و حتی درون خود طیف های قومی و مذهبی. برای مثال شاهد کشمکش سیاسی شدید داخلی میان احزاب سیاسی کردستانی و همچنین کشمکش های داخلی احزاب شیعی و سنی هستیم. کشمکش ها برای نفوذ و کسب قدرت بیشتر است. در اعتراضات شاهد آن بودیم که دفاتر احزاب مشخصی مورد حمله قرار گرفته و به آتش کشیده شدند. از سوی دیگر، اگر به صورت دقیق اعتراضات در برخی استان ها و به ویژه بصره و دیگر استان های جنوب عراق را بررسی کنید، ملاحظه خواهید کرد که احزاب خاصی در صف اول اعتراضات هستند و این نیز حاکی از وجود انگیزه و برنامه مشخص در اعتراضات است و همچنین ارسال پیام مشخصی برای حیدر العبادی نخست وزیر و دولت وی می باشد که جامعه و خیابان ها در کنترل و اختیار تو نیست و در دست طرف های دیگر است و لازم است شروط آن ها را قبول کند.

کردپرس: اعتراضات در سطحی هستند که بر روند تشکیل دولت جدید عراق تأثیر داشته باشند؟

احمد حاجی رشید: معترضان در استان های مختلف لیست هایی از مطالبات و درخواست های خود را به دولت حیدر العبادی تحویل داده اند و پایان اعتراضات را منوط به تحقق مطالبات اعلامی کرده اند. در صورتی که دولت حیدر العبای به این مطالبات بی توجهی کند، با اطمینان خاطر می گویم که تشکیل دولت جدید به تعویق خواهد افتاد و به نحوی از انحا روند تشکیل این دولت بدون نتیجه خواهد بود.

کردپرس: در اقلیم کردستان نیز شاهد اعتراض هایی به وضعیت موجود هستیم و برخی از احزاب و شخصیت های ناراضی نیز بروز اعتراضات مردمی در اقلیم کردستان را محتمل می دانند. به عقیده شما آیا زمینه برای بروز چنین اعتراضاتی در کردستان مهیا است؟

احمد حاجی رشید: ما در اقلیم کردستان دارای تجربه ای نا موفق از اعتراضات و تظاهرات خیابانی هستیم و پاسخی که به این اعتراضات داده شده، خشونت بوده است. دو حزب حاکم بدون هیچ ملاحظه ای اقدام به سرکوب معترضان خواهند کرد. از سوی دیگر، احزاب و جریان هایی که خواستار اعتراضات خیابانی در اقلیم کردستان هستند، قادر به بسیج مردمی نیستند و تأثیر چندانی بر جامعه ندارند.

کردپرس: برخی از ناظران سیاسی عراق ضمن اشاره به این که احزاب و جریان های شیعه در نتیجه تظاهرات مردمی در استان های مرکزی و جنوبی، دچار انشقاق و از هم گسیختگی بیشتری شده اند، وضعیت موجود را فرصتی مغتنم برای کردها در راستای تحقق مطالبات خود می دانند، آیا وضعیت موجود به نفع کردها است؟

احمد حاجی رشید: این تحلیل صحیح بود اگر کردها دارای اتحاد و انسجام داخلی می بودند. اما هم اکنون انشقاق و اختلاف در میان کُردها بیش تر از شیعیان است و به همین دلیل بر این عقیده ام که کردها نخواهند توانست چنین بهره ای از وضعیت موجود در عراق و اختلاف درون طیفی شیعیان ببرند. همان وضعیتی که در بغداد شاهد آن هستیم در اقلیم کردستان نیز وجود دارد و دو حزب انحصارطلب و حاکم در اقلیم کردستان صفوف داخلی کردها را دچار چنان تشتت و انشقاقی کرده اند که تغییر آن دشوار است.

کردپرس: حزب دمکرات و اتحادیه میهنی کردستان بر ضرورت تدوین پروژه ای ملی میان همه احزاب کردستانی و تشکیل هیئت مشترک برای مذاکره با بغداد تأکید دارند و خواستار مذاکره با دیگر احزاب کردستانی در راستای حصول این هدف هستند، چرا جماعت اسلامی، اتحاد اسلامی، جنبش تغییر، ائتلاف دموکراسی و دیگر احزاب از این فراخوان استقبال نمی کنند؟

احمد حاجی رشید: حزب دمکرات و اتحادیه میهنی اعتقادی به چنین پروژه ای ندارند و فراخوان آن ها برای تشکیل هیئت مشترک و اتخاذ موضع مشترک صرفاً جنبه تبلیغاتی دارد و بە خوبی می دانند که ما با آن ها در یک هیئت حضور نخواهیم یافت. دلیل عدم پذیرش پیشنهاد آن ها از سوی احزاب مخالف این است که ما بر این عقیده ایم این دو حزب در راستای تحقق اهداف و منافع حزبی و مناصب و امتیازهای خود به بغداد می روند و با طرف های عراقی مذاکره می کنند. ما حاضر به مشارکت در روندی نیستیم که منافع حزبی بر منافع عمومی ارجحیت یابد و به همین دلیل در جبهه آن ها نخواهیم بود و هنگامی که مجلس جدید آغاز به کار کرد ما نیز تصمیم خود برای نحوه حضور در بغداد و تعامل با احزاب عراقی را اتخاذ خواهیم کرد.

* مصاحبه: حسن صالحی

سرویس عراق و اقلیم کردستان

خبرگزاری کردپرس