کردپرس: تیراندازی چهارشنبه ٢٦ تیر ماه ١٣٩٨به چند کارمند سرکنسولگری جمهوری ترکیه در رستوران "حقه باز" در اربیل مرکز اقلیم کردستان، رویدادی بود که فارغ از چند و چون و اهداف پشت پرده آن و این که بیشترین نفع را عاید چه کس یا کسانی کرد، تَرَکی بر اتحاد و انسجام حزب دمکرات کردستان (پارتی) و بارزانی ها، ایجاد کرد.

عموزادگان و تقسیم قدرت

پس از نزدیک به چهار دهه از رهبری مسعود بارزانی بر حزب دمکرات کردستان (پارتی) و در دوران دشوار پسا رفراندوم برای این حزب، برخی گزارش ها حاکی از تدوین استراتژی حزب برای مرحله آینده و در این میان؛ زمینه سازی انتقال آرام و بدون چالش قدرت به نسل جدید بارزانی ها بود. "نچیروان بارزانی" و "مسرور بازرانی" عموزاده های قدرتمند حزب بیش از همه در این انتقال قدرت مطرح بودند.

نچیروان ادریس بارزانی برادر زاده و داماد مسعود بارزانی نزدیک به دو دهه دولتمردی را در سابقه سیاسی و مدیریتی داشت و 17 سال نخست وزیر و عالی ترین مقام اجرایی اقلیم کردستان بود و در نهایت در سال 2019 بر کرسی ریاستی تکیه زد (ریاست اقلیم کردستان) که عموی وی، دو سال پیش از آن و در وضعیتی که بیش از هر چیز به اجبار می ماند، آن را ترک نمود.

مسرور بارزانی پسر مسعود بارزانی دیگر شخصیت مطرح خاندان بارزانی در پروژه انتقال قدرت بود. وی دارای پیشینه ای امنیتی است و از آغاز ورود به حاکمیت و در دست گرفتن مناصب کلیدی، در کسوت مقامی امنیتی ظاهر شده و پیش از آن که چهره ای بروکرات و سیاسی بنماید، چهره ای امنیتی بوده است.

به دلیل ساختار و ویژگی های حزب دمکرات که اصلی ترین آن ها هژمونی عشیره بارزانی و مناسبات قوی خانوادگی در آن می باشد، این حزب برخلاف دیگر احزب کردستانی، از آغاز تاسیس تاکنون و طی بیش از 7 دهه گذشته کمترین آسیب را از وجود آرا مخالف و اختلافات داخلی دیده است‌. تجربه جدایی جلال طالبانی و یارانش در سال 1975 و پس از امضای توافقنامه الجزایر بین حکومت عراق و ایران، تنها تجربه ای از این جنس در پارتی است.

در دوران اوج اقتدار و رهبری بلامنازع مسعود بارزانی بر پارتی و همزمان در کسوت ریاست اقلیم کردستان، علیرغم طرح برخی مباحث غیر رسمی از وجود اختلاف نظرهایی در میان رهبران جوان، نه تنها در داخل این حزب بلکه برخی از تحلیل گران و ناظران سیاسی بی طرف و یا منتقد پارتی نیز وجود دو جناح به رهبری نچیروان و مسرور و رقابت میان آن ها را رد می کردند و بر این امر تاکید داشتند تا هنگامی که مسعود بارزانی رهبر حزب در قید حیات باشد، اجازه نخواهد داد اختلافات داخلی برجسته شده و بر عملکرد حزب تاثیر بگذارد، اما حزب دمکرات پس از وی شاهد افزایش انشقاق‌ و عیان شدن اختلاف نظر عمو زاده ها خواهد بود.

روزنامه نگاری که اختلافات را آشکار ساخت

پس از انتخابات پارلمانی اقلیم کردستان در 30 سپتامبر 2018 و پیروزی غیرقابل پیش بینی حزب دمکرات، رایزنی های داخلی این حزب برای حضور قدرتمندتر در حاکمیت اقلیم کردستان و اجرای طرح های ویژه در راستای احیا هژمونی حزب آغاز شد. مهم ترین بحث، چینش مهره های رهبری در دولت جدید بود. تعیین منصب ریاست اقلیم کردستان برای نچیروان بارزانی و مامور کردن مسرور بارزانی برای جلوس بر کرسی نخست وزیری، خبری بود که هیچ کس حتی برخی از رهبران و کادرهای برجسته پارتی انتظار شنیدن آن را نداشتند، اما گویا بارزانی پدر در استراتژی خود برای آینده حزب حفظ توازن میان عموزادگان را در اولویت قرار داده بود. در آغاز به جز رویکرد رسانه ای شبکه های تلویزیونی روداو (متعلق به نچیروان بارزانی) و کردستان 24 (متعلق به مسرور بارزانی) که هر کدام نقش و جایگاه هر یک از دو رهبر جوان را بیش از دیگر در سیاست و حاکمیت اقلیم کردستان برجسته می کردند، موضوعی که موجب تنش و نزاع میان آن ها باشد، دیده نمی شد و شخصیت های دست به قلم و روزنامه نگاران هر دو طیف نیز از چارچوب تعیین شده برای نمایش یکپارچگی حزب خارج نمی شدند. در این میان ریبوار کریم ولی مدیر پیشین شبکه تلویزنی روداو و یاداشت نویس ثابت وب سایت این شبکه،‌ در یادداشتی با عنوان "این بار پارتی قدرت را در دست گرفت " پرده از اختلافات جدی داخلی برداشت.

ریبوار کریم ولی از روزنامه نگاران برجسته و با سابقه کُرد عراقی نقش برجسته ای در تاسیس و گسترش کمی و کیفی رسانه های حزب دمکرات کردستان (پارتی) ایفا نموده و شخصیتی نزدیک به نچیروان بارزانی محسوب می شود. به جز "مسعود بارزانی" و "نچیروان بارزانی" هیچ شخصیت سیاسی کُرد و عراقی از انتقادهای صریح وی در امان نبوده اند و گویا در مرحله کنونی "مسرور بارزانی" و "جناح وی در پارتی" و "دولتش" در لیست سیاه وی قرار گرفته اند.

نقل قولی از "نوشیروان مصطفی" و اشاره به "کودتای سفید" در پارتی

ریبوار کریم ولی یاداشت خود را این گونه آغاز می کند: "در بسیاری از دیدارهایمان با مرحوم نوشیروان مصطفی (رهبر فقید جنبش تغییر) وی جویای آخرین تحولات می شد و مواضع پارتی نزد وی بسیار مهم بود. ما نیز کم و بیش آن چه را که از اطرافیان نچیروان بارزانی می شندیم و بیشترشان مثبت بودند، نقل می کردیم؛ نوشیروان مصطفی در پاسخ می گفت "از این اطلاع دارم، موضع پارتی چیست؟"

ریبوار کریم در ادامه اشاره کرده است که کابینه نهم اقلیم کردستان تحت رهبری مسرور بارزانی تبلوری از سیاست های پارتی و نگاهی استراتژیک برای مدیریت این حزب در آینده نیز می باشد و این موضوع نقطه عطف آن می باشد.

وی در ادامه آورده است: کابینه نهم دولت اقلیم کردستان را همچون میلادی نمایش می دهند که هیچ ارتباطی با گذشته دولتمداری پارتی ندارد. انگار اولین بار است که پارتی دولت را در دست گرفته است و از 8 کابینه پیشین 5 کابینه را در دست نداشته است و 12 سال هم مسعود بارزانی در راس هرم قدرت اقلیم کردستان نبوده و تاکنون بر مبارزه با فساد و اجرای اصلاحات تاکید و برای آن برنامه ریزی نشده است.

روزنامه نگار نزدیک به نچیروان بارزانی در ادامه یادداشت خود به صورت سر بسته به موضوع نزاع بر سر صدارت عالی ترین نهاد امنیتی اقلیم کردستان میان رهبران جوان پارتی یعنی نچیروان و مسرور اشاره می کند که هر دو هم اکنون عالی ترین مقام های اجرایی اقلیم را در دست دارند.

شورای امنیت اقلیم کردستان از زمان تاسیس آن در سال 2005 به پارتی رسید و در این میان صدارت آن به مسرور بارزانی سپرده شد. این نهاد تحت رهبری و نظارت مستقیم رئیس اقلیم کردستان بود و در تشکیل دولت جدید، تلاش های پارتی بر حفظ توازن در اختیارات امنیتی میان دو نهاد ریاست و نخست وزیری بود و هنوز تکلیف ریاست جدید شورای امنیت مشخص نشده است. در یاداشت ریبوار کریم درباره این موضوع آمده است. در استحقاق انتخاباتی در دولت، شورای امنیت به دولت منتقل شده است و در راستای حفظ توازن منطقه ای مقامات کابینه های پیشین کنار گذاشته شده اند، این در حالی است که در کابینه جدید، دو وزیر حضور دارند که حتی دوره متوسطه را نگذرانده اند.

وی، در پایان این یاداشت تصریح می کند آن چه هم اکنون در درون پارتی مشاهده می شود "کودتای سفید" است، نه کاراکترهای قدرت.

این روزنامه نگار صریح الهجه و نزدیک به نچیروان بارزانی در این یادداشت به صورت صریح و شفاف، رقابت های داخلی پارتی و به صورت ضمنی، در موضع قدرت بودن جناح مقابل نچیروان بارزانی و همچنین آن چه وی "کودتای سفید" خوانده را آشکار ساخت.

تیراندازی در رستوران حقه باز و تَرَک بر دیوار پارتی

تیراندازی چهارشنبه تیر ماه ١٣٩٨به چند کارمند سرکنسولگری جمهوری ترکیه در رستوران "حقه باز" در اربیل مرکز اقلیم کردستان رویدادی بود که فارغ از چند و چون و اهداف پشت پرده آن و این که بیشترین نفع را عاید چه کس یا کسانی کرد، ترکی بر اتحاد و انسجام در حزب دمکرات کردستان (پارتی) و خاندان بارزانی که رهبر بلامنازع این حزب هستند ایجاد کرد.

"آتش در استانبول و دود آن در اربیل" عنوان جدیدترین یادداشت ریبوار کریم ولی بود که این بار به انتقاد شدید از عملکرد نهادهای امنیتی اقلیم کردستان در پرونده حمله به دیپلمات های ترکیه پرداخت (نهادهای امنیتی اقلیم کردستان تحت مدیریت مسرور بارزانی هستند). وی ابهامات جدی در پرونده و تحریف واقعیات، سکوت نهادهای امنیتی و عملکرد ضعیف و سست آن ها را دلایلی بر تلاش برای سرپوش نهادن بر "واقعیات" می داند و تصریح می کند که پارتی و ترکیه می خواهند تیراندازی اربیل را تروریستی جلوه دهند.

وی، ضمن اشاره به این که ترکیه با شبکه بزرگ رسانه ای خود به اندازه رسانه های اقلیم کردستان رویداد اربیل را پوشش نداد و این که هدف قرار دادن حزب کارگران کردستان "پ.ک.ک" و حزب دمکراتیک خلق ها "ه.د.پ" بهترین آدرسی بود که هر دو به دنبال آن می گشتند، تاکید می کند که پ.ک.ک طی سه دهه اخیر دست به چنین اقداماتی در خاک اقلیم کردستان نزده است و متهم کردن پ.ک.ک به انجام این اقدام به نفع ترکیه است که حزب حاکم آن هنوز از شوک استانبول خارج نشده و در داخل و خارج در بدترین وضعیت ممکن است و در این میان مسئولیت این وضعیت بیش از هر طرف دیگری، متوجه شهروندان کُرد است که این بار کینه خود را به اردوغان نشان دادند.

ریبوار کردیم در پایان این یاداشت تصریح می کند: حزب دمکرات و رسانه های آن در ابهام های موجود در پرونده تیراندازی اربیل مسئول هستند. بیشتر رسانه ها تلاش کردند این رویداد را شکنندگی امنیتی و به عنوان نقطه ضعف نخست وزیر و دولت جدید به تصویر بکشند و سپس به عنوان نمودی از کشمکش داخلی نشان دهند، چیزی که بی اساس است، اما واکنش پارتی در یافتن مجرم بسیار ناشیانه بود و در نهایت، همگان تاوان سرپوش گذاشتن بر واقعیات را خواهند داد.

بیانیه ای در تخریب کارنامه و چهره‌ نچیروان بارزانی از سوی نهاد امنیتی وابسته به پارتی

واکنش به یادداشت های ریبوار کریم ولی پیش از آن که وی را نشانه رود، بهانه ای شد برای نشان دادن اوج اختلافات در درون پارتی و تخریب کارنامه کاری نچیروان بارزانی در منصب نخست وزیری و بیش از 15 سال صدارت وی بر اقلیم کردستان.

نیروی ضد ترور کردستان به عنوان بخشی از عالی ترین نهاد امنیتی اقلیم کردستان که تحت مدیریت یکی از پسران مسعود بارزانی است در صفحه 5 میلیون عضوی این نهاد در شبکه اجتماعی فیس بووک در پاسخ به یادداشت های ریبوار کریم ولی، نوشته ای را به قلم یکی از افسران این نهاد (بدون اشاره به نام وی) منتشر می کند که در آن روزنامه نگار نزدیک به نچیروان بارزانی را این گونه معرفی می کند که با فرمان "اربابانش" و برای جلب رضایت آن ها از تریبون "روداو" مشغول تحریف وقایع و فریب دادن افکار عمومی است.

در ادامه آمده است: چند ماه قبل و پیش از آن که کابینه جدید تشکیل شود، ریبوار در یادداشتی دولت آینده را ضعیف خواند و دلیل این امر نیز هراس وی و اربابانش از روی کار آمدن دولتی مقتدر است. در یادداشت دیگری که هفته گذشته منتشر کرد، از انتقال شورای امنیت به دولت جدید خبر داد و این در حالی است که در کابینه جدید فقط وزیر داخلی عضو شورای امنیت می باشد و بدون شک این اشاره نیز نشانی از ترس آن ها است، زیرا جدیت شورای امنیت به دولت منتقل شده است تا حداقل مرزی برای دزدی ها و فسادهای لجام گسیخته اقتصادی که همه مردم کردستان از آن در رنجند مشخص شود. دلیل انتقال، این بود که طی 15 سال اخیر میلیاردها دلار حیف و میل شده و هنوز هم مردم از داشتن آب، برق، نظام سلامت و آموزش محروم هستند. این اقدام با این هدف صورت گرفت که حداقل راه های دزدی و فساد بیشتر گرفته شود.

در این نوشتار و پاسخ نیروی ضد ترور، ضمن تقدیر از امنیتی که در اقلیم کردستان به یُمن حضور نهادهای امنیتی تامین شده است، روزنامه نگار نزدیک به رئیس جدید اقلیم کردستان و "ارباب های ریبوار کریم" را خوشحال از رویداد رستوران حقه باز توصیف کرده و تاکید شده که "این روزنامه نگار، نگران منافع "اربابانش" است و به این واقعیت پی برده که نهادهای امنیتی در کمترین زمان ممکن توانسته اند دست داشتن ارباب های وی در این رویداد را آشکار کنند. همکاران وی از طریق شبکه ای که تریبون آن ها است اعلام کردند از تمامی سناریو اطلاع دارند و ویدیوها را دیده اند، حال چگونه است که سراغ ویدیوها را گرفته و از پرده پوش کردن حقایق سخن می گوید. این شخصیت رسوا شده نمی تواند از ارباب هایش دفاع کند."

نوشته منتشر شده در کمترین زمان ممکن از صفحه فیس بوک نیروی ضد ترور برداشته شد، اما آن چه یادداشت های روزنامه نگار نزدیک به نچیروان بارزانی و پاسخ تند نهاد وابسته به مسرور بارزانی آشکار ساخت، وجود اختلافات و تنش های جدی داخلی در حزب دمکرات و میان دو جناح رقیب است.

پ.ک.ک از تیراندازی اربیل و کشته شدن شهروند ترکیه، حال دیپلمات بوده یا نیروی امنیتی‌، ابراز خرسندی کرد و حتی به عاملان آن تبریک گفت (مصاحبه باهوز اردال عضو شورای رهبری پ.ک.ک) اما مسئولیت آن را بر عهده نگرفت و تاکنون مدارک و مستندات قابل قبولی از این که این حزب اقدام به این عملیات کرده باشد منتشر نشده است و همین امر نیز موجب کاهش فشارها بر پ.ک.ک شده است.

در مقابل، ترکیه بهانه خوبی برای افزایش حضور نظامی و انجام عملیات در اقلیم کردستان و حتی مناطق تحت کنترل کردها در سوریه و دفاع از منافعش در خارج از مرزها کسب کرده است، اما در این میان، زخم شلیک در اربیل بر‌ قلب اتحاد بارزانی ها بود و دود آن به چشمان پارتی رفت.

* حسن صالحی – سرویس عراق و اقلیم کردستان خبرگزاری کردپرس