به گزارش کردپرس، درحالیکه بخش اعظم برنامه ستاد احیای دریاچه ارومیه به رهاسازی آب سدها و پساب های تصفیه شده فاضلاب اختصاص یافته و بزرگترین طرح ستاد احیا هم اجرای تونل آب از سد کانی سیو پیرانشهر اعلام شده است، پرفسور پرویز کردوانی، پدر علم کویر شناسی ایران معتقد است؛ «در حال حاضر افزودن آب به این دریاچه نمی تواند آن را احیا کند».

انتقال آب به دریاچه ارومیه بی فایده است/ دولت هم به این نتیجه رسید و اعتبار آن را کاهش داده است

تونل انتقال آب از کانی سیو پیرانشهر به دریاچه ارومیه که 35.6 کیلومتر درازا خواهد داشت با 68 درصد پیشرفت فیزیکی طبق برنامه در حال احداث است و در صورت اتمام سالانه 623 میلیون متر مکعب را به دریاچه ارومیه خواهد رساند که این پروزه به تنهایی حدود یک هزار و 600 میلیارد تومان هزینه در بر داشته است.

با اتمام سد سیلوه نیز سالانه 100 میلیون متر مکعب و با اتمام 19 تصفیه خانه پیرامون دریاچه که 364 میلیارد تومان هزینه در بر دارند سالانه 300 میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه سرازیر خواهد شد و علاوه برآن با توسعه شبکه‌های فرعی نیز سالانه 100 میلیون مترمکعب آب صرفه‌جویی شده و به دریاچه ارومیه خواهد ریخت.

با اتمام سردهنه سازی بر 200 نهر پیرامون دریاچه ارومیه نیز 100 میلیون متر مکعب آب انتقال داده شده و با مرمت و بازسازی تأسیسات بهره‌برداری نیز 100 میلیون متر مکعب آب به صورت سالانه به دریاچه ارومیه می‌ریزد.

در مجموع با ثمر دهی پروژه های ستاد احیا دریاچه ارومیه و هدایت روان آبها سالانه دو میلیارد متر مکعب آب به سمت دریاچه ارومیه سرازیر خواهد شد، اما پرفسور پرویز کردوانی با این مسئله موافق نیست.

پدر علم کویر شناسی ایران روز دوشنبه در دومین همایش راهبردی آب در بخش کشاورزی که در شهر ساری برگزار شد، تاکید کرد: برداشت بی رویه آب اطراف دریاچه ارومیه از طریق چاه ها، باعث پایین رفتن سطح آب شد و اکنون افزودن آب به این دریاچه نیز نمی تواند آن را احیا کند.

وی تصریح کرد: دریاچه ارومیه برای احیا به 16 میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد که تامین این میزان آب امکان پذیر نیست و در صورت انجام نیز آب به زیر زمین نفوذ می کند. اگر چه در سال های اخیر هم با سر ریز کردن آب سد حدود 2 میلیارد متر مکعب آب وارد دریاچه ارومیه شده است، ولی این آب نیز به مرور زمان به دلیل پایین رفتن سطح آب زیرزمینی از طریق حفره به زیرزمین می رود.

کردوانی تصریح کرد: دولت نیز از سال 95 به این نتیجه رسیده است که احیا دریاچه شدنی نیست و اعتبار آن را کاهش داده است.

کاهش اعتبارات ستاد احیای دریاچه ارومیه/ تعویق برنامه های اجرایی ستاد احیا

عدم تخصیص اعتبارات طرح های ستاد احیای دریاچه ارومیه علاوه بر ایجاد تاخیر و کندی در روند اجرای طرح ها موجب شد که عملا در نیمه دوم سال به دلیل شرایط جوی ادامه اجرای طرح ها ممکن نباشد.

اول مهر ماه سالجاری مدیر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در گفت و گو با خبرنگار کردپرس گفت؛ «عدم تخصیص اعتبارات طرح های ستاد احیای دریاچه باعث شده تا برنامه های ستاد احیا به طور کلی از برنامه زمان بندی شده عقب بماند و این مسئله مطلوب نیست».

یک ماه بعد، پس از شکل گیری انتقادات فراوان در خصوص عدم تزریق بودجه ستاد احیا دریاچه، رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی آذربایجان غربی اعلام کرد؛ 2 هزار و 220 میلیارد ریال اعتبار ویژه برای اجرای طرح ها و پروژه های احیای دریاچه ابلاغ شده که این اعتبار ابلاغی تنها بخشی از اعتبار مصوب هیات دولت است.

عملیات رها سازی آب سدهای آذربایجان غربی به دریاچه ارومیه با سهم 700 میلیون متر مکعبی که رقم ثابتی نیست و با توجه به میزان بارش ها انجام می گیرد و ورود سالانه 300 میلیون متر مکعب پساب از محل تصفیه خانه ها به دریاچه ارومیه بخشی از برنامه های رها سازی آب و پساب به دریاچه است. از سال 96 مقرر شده بود 13 تصفیه خانه در کل حوضه دریاچه افتتاح شود و پساب ناشی از آن به داخل دریاچه برسد، اما این امر محقق نشد و همه تصفیه خانه ها به مرحله افتتاح نرسیدند.

کاهش اعتبار در پروژه های ستاد احیا صورت گرفت به نحوی که برآورد اولیه ستاد احیا 500میلیون دلار برای اجرای برنامه‌های ستاد بود، اما در نهایت بر سر ۱۸۰۰ هزار میلیارد به توافق رسیدند و سپس این اعتبار ۱۸۰۰ هزار میلیاردی هم در سال اول به ۳۰۰ هزار میلیارد کاسته شد.

مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در این خصوص گفت: «بودجه ۳۰۰ هزار میلیاردی قرار بود از ماده ۱۰ و ۱۲ (تنظیم مقررات دولت مرتبط با سازمان مدیریت بحران) تامین شود. اما برخلاف وعده هایی که برای تقویت ردیف‌های بودجه دستگاه اجرایی همکار داده شد، باز هم این اتفاق نیفتاد».

در واقع کل اعتبار ابلاغی به پروژه های احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی از سال 1393 تا 1396 حدود10 هزار و 552 میلیارد ریال بوده که تاکنون تنها 31 درصد این رقم تخصیص یافته است.

وجود 22 هزار حلقه چاه غیرمجاز جدید الحفر در محدوده حوضه آبریز دریاچه ارومیه

در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در مجموع ۶۱ هزار و ۹۶۵ حلقه چاه با تخلیه سالانه بیش از یک میلیون و ۱۰۸ هزار متر مکعب آب حفر شده که از این تعداد 22 هزار و ۲۹۷ حلقه چاه غیرمجاز با تخلیه سالانه بیش از ۲۹۶ هزار و ۸۶۵ متر مکعب آب شناسایی شده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه آذربایجان غربی گفت: «بیش از ٢٢ هزار ٢٩٧ حلقه چاه غیرمجاز جدید الحفر در محدوده حوضه آبریز دریاچه ارومیه در استان توسط اکیپ گشت و بازرسی شناسایی شده که پس از بازرسی از منابع آب جز اولویت های شرکت برای برخورد قضایی و قانونی جهت پر و مسلوب المنفعه نمودن قرار دارد».

به دلیل تفکیک اراضی کشاورزی و خرد شدن اراضی توسعه حفر و بهره برداری ازچاههای غیرمجاز در استان بالا گرفته و بیشترین تعداد چاههای غیرمجاز درسطح شهرستان ارومیه وبخش مرکزی حفر شده است.

دانشجو معتقد است؛ «درصورت پر و مسلوب المنفعه نمودن کلیه چاهه ای غیرمجاز در سطح محدوده مطالعاتی ارومیه حدود147 میلیون مترمکعب آب صرفه جویی خواهد شد. اما در حال حاضر به دلیل بار مالی زیاد هزینه کردن از محل اعتبارات دولتی برای تهیه و نصب کنتورهای هوشمند غیرممکن بوده و فرایند تجهیز با کندی پیش می‌رود بطوری که در سال جاری تنها ۹۱ دستگاه کنتور حجمی هوشمند و در کل 3 هزار و ۷۱۴ دستگاه در استان خریداری و نصب شده است».

اهمیت تبدیل کشاورزی سنتی به صنعتی در بقای دریاچه ارومیه

رییس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه با اجرای سیستم های آبیاری نوین به طور میانگین سالانه 55 میلیون متر مکعب در مصرف آب صرفه جویی شده است، اظهار داشت: «این سازمان با اجرای طرح های مصوب ستاد احیای دریاچه ارومیه تا کنون موفق شده در 9 شهرستان حوضه آبریز دریاچه ارومیه از سال 1393 تا کنون در سطح 14هزار و 600 هکتارازاراضی کشاورزی را به سیستم آبیاری تحت فشار تجهیز کند و این عملیات همچنان تداوم دارد».

جلیلی تاکید کرد: «ترویج استفاده از ارقام جدید کم آب بر محصولاتی مانند چغندرقند؛ کشت فراسرزمینی، استفاده از شیوه های نوین آبیاری تحت فشار، توسعه مکانیزاسیون کشاورزی و جایگزینی کشت سایر محصولات زراعی کم آب بر مانند زعفران و پسته، کلزا و ... در استان، از برنامه های سازمان جهادکشاورزی آذربایجان غربی در جهت تداوم تولید این محصول با عنایت به احیای دریاچه ارومیه است که مساعدت کشاورزان استان در اجرای برنامه های اصلاح الگوی کشت مورد انتظار است».

اما این طرح نیز گاها به دلیل کمبود اعتبارات لازم در شهرستان های واقع در حوضه آبریز دریاچه ارومیه آنچنان موفقیت آمیز نبود است و سالانه آب زیادی در بخش کشاورزی این استان که اساس اقتصادی آن در کشت و کشاورزی استوار است، هدر می رود.

چغندر محصولی پرآب بر اما استراتژیک در آذربایجان غربی

برای اولین بار در سال 97 کشت نشایی چغندرقند در سطح 12 هکتار در حوضه دریاچه ارومیه انجام گرفت. این مورد در شهرستان های بوکان و میاندوآب در سطح ۱۳ هکتار با موفقیت اجرا شد و جهاد کشاورزی در نظر دارد توسعه کشت نشایی این محصول در سطح بیش از ۲۰۰ هکتار دیگر هم اجرایی کند.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی گفت:«ازجمله کارهای شاخصی که در مزارع چغندرقند انجام‌گرفته شده است، تغییر آرایش کشت در سطح 700 هکتار و تجهیز 416 هکتار از اراضی به آبیاری نوار تیپ است که توسعه این روش‌ها نقش بسزایی در کاهش مصرف آب خواهد داشت».

بر اساس برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه در بخش کشاورزی و اجرای الگوی کشت در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، به دلیل بالابودن نیاز آبی چغندرقند و مشکلات حوضه آبریز دریاچه ارومیه، در سال زراعی گذشته حدود ۲۳ هزار هکتار زمین برای کشت این محصول در نظر گرفته شده بود.

در سال زراعی جاری نیز با افزایش 7 هزار هکتاری سطح زیر کشت این محصول نسبت به سال گذشته، 30 هزار و 600 هکتار در استان چغندرقند کشت شده است که حدود 13 هزار هکتار آن در داخل حوضه آبریز دریاچه ارومیه و بیش از 17 هزار هکتار در خارج از حوضه کشت‌شده است.

علاوه بر این مورد افزایش سطح زیر کشت، به دلیل مقرون به صرفه بودن کشت این محصول برای کشاورزان، حدود 7 هزار هکتار دیگر نیز با کسب مجوز از معاونت امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی در خارج از حوضه آبریز کشت شد تا در مجموع حدود ۳۰ هزار و ۶۵۲ هکتار از اراضی زراعی استان زیر کشت محصول چغندرقند برود.

تولید این محصول در آذربایجان غربی که دارای رتبه اول تولید در کشور است، استراتژیک محسوب می شود و سیاست های کاهش سطح زیر کشت این محصول تا کنون چندان موفق نبوده است اما تغییر آرایش کشت چغندر و تجهیز اراضی آن به آبیاری نوار تیپ، تا حدودی در کاهش مصرف آب در تولید این محصول اثر گذار بوده است.

15 اسفند؛ روز ملی دریاچه ارومیه و امید افزایش تراز یک متری در سه سال آینده

مدیر دفتر برنامه ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه در گفت و گو با فارس گفت: اکنون چالش ما این است که با توجه به افزایش قیمت ها پروژه هایی که از سال‌های قبل شروع شده مدیریت کنیم تا سال آبی ۱۳۹۹ چیزی حدود ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب از طریق تونل انتقال آب و سد سیلوه وارد دریاچه شود و در مدت کمتر از یک سال نیزحدود ۱۴۰ میلیون مترمکعب آب، حاصل از پساب ها وارد دریاچه گردد.

مسعود تجریشی با اشاره به اینکه تاکنون پنجاه درصد اعتبارات ستاد احیا برای پروژه هایی خرج شده که یک قطره آب را هم وارد دریاچه نکرده‌است، تاکید کرد: در حال حاضر آبی که وارد دریاچه ارومیه می‌شود، حدود ۳۰۰ میلیون متر مکعب است که یک میلیون و چهارصد هزار متر مکعب هم به صورت طبیعی وارد می شود. ستاد احیا دریاچه امیدوار است با جمع این رقم ظرف سه سال آینده بتوانند تراز دریاچه را یک متر بالاتر بیاورند.

گزارش از تانیا شعفی